OHAL KHK'sı ile ihraç edilip iade edilenlere tazminat yasağına iptal

Anayasa Mahkemesi, 7 Şubat 2018 tarihli ve 7090 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında KHK'nin kabulüne dair Kanun'un 2. maddesinin (2) numaralı fıkrasındaki "kamu görevinden çıkarılıp göreve iade edilenlerin tazminat talebinde bulunamayacağı" hükmünü iptal etti.

Karar, 7 Ekim 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı.

İtiraz Ankara Bölge İdare Mahkemesi'nden geldi

Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi, görevine iade edilen bir kamu görevlisinin "haksız ihraç nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararların tazmini" talebiyle açtığı davada, ilgili yasal düzenlemenin Anayasa'ya aykırı olduğu kanaatine vararak iptal istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
Başvuru, Anayasa'nın 2. (hukuk devleti), 36. (hak arama hürriyeti), 40. (etkili başvuru hakkı) ve 125. (idarenin eylem ve işlemlerinden doğan zararlardan sorumluluğu) maddelerine dayandırıldı.

Kamu görevine iade edilenler tazminat isteyemiyordu

İtiraz konusu düzenleme, OHAL döneminde çıkarılan KHK'larla görevden alınan ve daha sonra iade edilen personelin, "kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacaklarını" hükme bağlıyordu.

Mahkeme bu hükmü değerlendirirken, söz konusu düzenlemenin olağanüstü hal süresini aşacak şekilde uygulanabildiğine dikkat çekti. Bu nedenle denetimi olağan dönem ölçütlerine göre yaptı.

AYM: "Etkin giderim mekanizması sağlanmalı"

Yüksek Mahkeme, 2022 yılında verdiği E.2018/137, K.2022/86 sayılı kararına atıf yaparak, benzer bir hükmü daha önce iptal ettiğini hatırlattı.
Kararda, devletin hukuka aykırı fiilleri nedeniyle zarara uğrayan kişilere "idari ve yargısal başvuru yolları" tanımasının Anayasa'nın 40. maddesinin gereği olduğu vurgulandı.

Mahkeme, gerekçesinde şu ifadeleri kullandı:
"Kamu makamlarının hukuka aykırı uygulamaları nedeniyle zarara uğradığını iddia eden kişilere dava açma imkanı tanınmaması, devletin kişinin maddi ve manevi varlığına yönelik müdahalelere karşı etkili giderim mekanizması sağlama yükümlülüğüyle bağdaşmamaktadır."
"İade edilenler hukuka aykırı şekilde ihraç edilmiş sayılır"

Anayasa Mahkemesi ayrıca, OHAL Komisyonu tarafından göreve iade edilen kişilerin, idare tarafından hukuka aykırı biçimde görevden çıkarıldıklarının kabulü anlamına geldiğini vurguladı:

"Komisyonca tedbire ilişkin şartların oluşmadığı gerekçesiyle başvurunun kabulüne karar verilerek kişilerin göreve iade edilmesi, tedbirin sebep unsurunun gerçekleşmediğini, başka bir deyişle bu kişilerin herhangi bir örgüt ya da yapıya aidiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatlarının belirlenemediğini ve hukuka aykırı olarak kamu görevinden çıkarıldıklarını idare tarafından tespit edildiği anlamına gelir."

AYM: Anayasa'nın 40. maddesine aykırılık var

Mahkeme, kamu görevinden çıkarılıp göreve iade edilenlerin tazminat talebinde bulunamayacaklarını öngören düzenlemenin Anayasa'nın 40. maddesine aykırı olduğuna hükmetti ve şu sonuca vardı:

"Kural kapsamında göreve iade edilenlerin kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacaklarının öngörülmesi, devletin kişinin hak ve özgürlüklerinin ihlaline karşı etkili bir giderim mekanizması sağlama yükümlülüğüyle bağdaşmamaktadır."

Bu nedenle, düzenleme Anayasa'nın 40. maddesine aykırı bulunarak iptal edildi. Diğer maddeler yönünden ayrıca inceleme yapılmadı.

Karar oybirliğiyle alındı

Anayasa Mahkemesi, 10 Temmuz 2025 tarihinde yaptığı toplantıda, Başkan Zühtü Arslan'ın katılımı olmaksızın, Başkanvekili Kadir Özkaya başkanlığında toplanarak kararı oybirliğiyle aldı.

7 Ekim 2025 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan karar için tıklayınız.