Makam aracı sevdası yasak dinlemiyor
Kanun ve genelgeler uyarınca devlet dairelerine sınırlı sayıda makam aracı tahsis edilmesi gerekirken, uygulamada bunun aksi oluyor.
Türkiye genelinde en fazla bin 700 makam aracı bulunması gerekirken bu sayının 87 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Sayının bu kadar artmasına, kamu kurum ve kuruluşlarına resmi hizmetlerin görülmesi için alınan binlerce otomobilin makam aracı olarak kullanılması yol açıyor. 237 sayılı Taşıt Kanunu'nda hangi üst düzey kamu görevlilerine otomobil tahsis edileceği 2 ayrı cetvel halinde belirleniyor. Yasa, kamu kuruluşlarındaki genel müdürlerin, kurum başkanlarının hatta belediye başkanlarının bile makam aracı kullanmasını yasaklıyor. Kamu araçlarını kanuna aykırı olarak kullananlar hakkında öngörülen 1 yıla kadar hapis cezası ise uygulanmıyor.
Yasada ?Emir ve zatlarına binek otomobili verilenler? başlığı altında sıralanan 1 sayılı cetvelde, cumhurbaşkanı, Meclis başkanı, başbakan, bakanlar, Genelkurmay başkanı, kuvvet komutanları, yüksek yargı organlarının başkanları ve valiler başta olmak üzere tahsis edilecek araçların sayısı 200'ü bulmuyor. 2 sayılı cetvelde de Başbakanlık müsteşarlıkları, üniversite rektörleri, general ve amiraller, bakanlık müsteşarları ve 924 ilçenin kaymakamı da dahil olmak üzere makam hizmetlerine tahsisi gereken araçların sayısı bin 500 civarında. Makam aracında en üst sınır ise bin 700 araç. Buna karşılık resmi hizmetlerin görülmesi amacıyla alınan binlerce otomobil makam aracı gibi kullanılıyor. Maliye Bakanlığı verilerine göre sadece genel bütçe içinde yer alan kuruluşlarda kamuya ait 82 bin 252 araç var. Bunlardan makam arabası olarak tahsis edilenlerle birlikte 8 bin 246'sı binek aracı olarak kullanılıyor. Genel bütçe dışındaki belediyeler, KİT'ler ve özerk kamu kuruluşları tarafından kullanılan araçların sayısı konusunda ise net bir rakam verilemiyor.
Her müdüre bir makam aracı
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı öncülüğünde hazırlanan ?2004 İsrafı Önleme ve Verimlilik Yılı Deklarasyonu?nda devletin elinde yaklaşık 200 bin taşıt bulunduğu bilgisine yer veriliyor. Makam arabası sayısının 87 bin olduğuna dikkat çekilen deklarasyonda, neredeyse her müdürün altında bir kamu aracı bulunduğu ve bunun dünyada örneği olmadığı vurgulanıyor. Taşıt Kanunu'nun 16. maddesinde kamu araçlarını şahsi işlerinde veya tahsis olunan amacın dışında kullanan ya da buna müsaade edenlerin 1 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacakları hükmü yer alıyor. Ancak 1961 yılında çıkan yasanın günümüzün ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olması sebebiyle kamu araçlarının keyfi kullanımının yaygınlaştığı ve cezai yaptırımların uygulanamaz hale geldiği kaydediliyor.
Resmi hizmet amacıyla alınan araçların makam aracı şeklinde kullanılması üzerine 2001'de çıkarılan iki genelge halen yürürlükte. 2001/23 sayılı genelgede Taşıt Kanunu uyarınca makam hizmetleri ve koruma altına alınan kişiler dışında hiçbir makama taşıt tahsis edilemeyeceğinin altı çiziliyor. Yasada sayılmamasına karşılık genelgede, müsteşar yardımcıları, genel müdürler, kurum başkanları ve belediye başkanlarının ikametgahları ile görev yerleri arasında sadece sabah ve akşam geliş gidişlerinin kurumdaki binek veya vagon tipi resmi hizmet araçlarıyla sağlanmasına izin veriliyor. Bunlardan birbirlerine yakın güzergahta oturanların eve geliş gidişlerinin aynı taşıtla sağlanması isteniyor. Ayrıca geçtiğimiz eylül ayında Taşıt Kanunu'nda yapılan değişiklikle 2 cetvel halinde sayılan makam araçları dışında hibe edilenler de dahil yabancı menşeli binek aracı alınması yasaklandı.
zaman