Sabıkası olanlara memurluk hakkı
Adli Sicil Yasası'nda köklü değişiklikler geliyor. Sabıka affı getiren teklif
yasalaştığı taktirde, bir kişi sabıkalı da olsa, öğretmen, polis hatta hakim
ve savcı olabilecek.
AK Parti, Adli Sicil Kanunu'nda köklü değişiklikler yapan bir yasa teklifi verdi.
Kapsamlı ve sürekli bir sabıka affı getiren teklif yasalaştığı taktirde, bir
kişi sabıkalı da olsa, öğretmen, polis hatta hakim ve savcı bile olabilecek.
Sabıka kaydı sadece milletvekili ve belediye başkanı olmayı engelleyecek. Teklif
yasalaştığında, Türkiye'deki 8 milyon 21 bin 512 sabıkalının kayıtları hemen
silinecek. Bu bilgiler arşivde saklanacak.
Adalet Bakanlığı'nda bir süre önce Adli Sicil Yasası'nın baştan sona değiştirilmesi için çalışma başlatıldı. Çalışmaya AKP milletvekilleri de katıldı. Hazırlanan taslak, yasalaşma sürecinin hızlı olması için AK Partili Hakkı Köylü'nün imzasıyla kanun teklifi olarak Meclis Başkanlığı'na sunuldu. Yasa teklifinde önümüzdeki günlerde çok tartışılacak şu iki kritik hüküm yer aldı:
- Milletvekili Seçimi Kanunu hariç, çeşitli kanunlarda yer alan belirli suçlardan dolayı mahkum olan kişilerin mahkumiyetleri 'affa uğramış olsalar bile' belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmasına ilişkin hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.
- Anayasa'nın 76'ncı maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla, herhangi bir göreve seçilmek, atanmak veya istihdam edilmek amacıyla, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına verilmek üzere istenen arşiv kaydında yer alan bilgiler, kanunu bir hak yoksunluğu doğurmaz.
Hırsız polis olabilecek
İlk bakışta basit bir yasa maddesi gibi görünen bu düzenlemeler, Türkiye'deki sabıka sistemini alt üst ediyor. Teklif bu haliyle yasalaşırsa hemen hemen bütün işe girişlerde temel koşul olan "sabıkasızlık" kriteri kalkıyor.
Teklifteki hükmün yürürlükten kaldırdığı en temel düzenleme Devlet Memurları Yasası'nın 48'nci maddesi. Yasadaki bu madde kalktığı taktirde, sabıkası olanlar her türlü devlet memurluğu görevine getirilebilecekler. Hırsızlık suçundan mahkum olan bir kişi polis; dolandırıcılıktan hüküm giyen kişi defterdar; banka dolandırıcısı kamu bankası genel müdürü; çocuğun ırzına gezen biri ıslahevine gardiyan; adam öldüren biri hakim-savcı; uyuşturucu ticareti yapan birinin öğretmen olmasının önünde "sabıka" engeli kalmayacak.
Teklifteki düzenleme, Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Yasası'ndaki sabıkalı kişilerin asker olamayacaklarını düzenleyen hükmü de kaldırıyor. Buna göre; irticai veya bölücü faaliyetlere katıldığı için hüküm giyen birinin, subay olmasının önünde sabıka kaydı engel olmayacak. Arşive kaldırılan bilgiler, yasal bir hak yoksunluğunu doğurmayacak.
Katile silah ruhsatı
Ateşli Silahlar Yasası'na göre, ruhsatsız silahla birini yaralayan veya bir yılı aşan bir suç nedeniyle sabıkası bulunan kişi, affa uğramış olsa bile silah ruhsatı alamıyordu.
Teklif, Ateşli Silahlar Yasası'ndaki bu düzenlemeyi kaldırıyor. Bu nedenle ruhsatsız da olsa silahıyla birisini öldüren kişi cezaevinden çıktıktan sonra hemen silah ruhsatı alabilecek.
Geçici işçi bile olunamıyordu
Sabıkasızlık kaydının kriteri, kamu kurumlarında çalıştırılacak daimi veya geçici işçilerde aranacak koşulları da etkileyecek.
Yürürlükteki yasalara göre, kamu kurumlarında çalıştırılacak işçilerin affa uğramış olsalar bile, bir yılı aşan bir suçtan dolayı hüküm giymemiş olması gerekiyor. Teklif yasalaştığında herhangi bir suçtan sabıkası bulunan biri, kamu iktisadi teşekkülleri de dahil olmak üzere kamu kurumlarında işçi olarak çalışabilecek.
İyi şeyler de olacak
Dernekler Kanunu'na göre sabıkalı birisi, Kanaryasevenler Derneği'ne bile kurucu olamıyordu. Çünkü Dernekler Kanunu'nda da kurucu olmak için "sabıkasız olmak" koşulu aranıyordu.
Teklif, Dernekler Kanunu'ndaki bu düzenlemeyi de kaldırıyor. Bu nedenle düşüncelerini açıkladığı için bir suçtan hüküm giyen kişi, dernek kurabilecek.
Bir cumhurbaşkanı bir de parti kurucusu...
Teklif yasalaştığı taktirde sabıkası olanlar sadece, cumhurbaşkanı, başbakan, Meclis dışından da olsa bakan, milletvekili, belediye başkanı ve siyasi parti kurucusu olamayacaklar.
Çünkü teklifteki "diğer yasalardaki sabıka şartı düzenlemeleri"ni kaldıran hüküm Milletvekili Seçimi Kanunu ve Anayasa'nın milletvekili olma şartlarını düzenleyen 76'ncı maddesini kapsam dışında tuttu.
Cumhurbaşkanı, belediye başkanı, Meclis dışından da olsa bakan ve parti kurucusu olabilmek için sabıka yönünden milletvekili olma şartlarını taşımak gerekiyor. Teklifin kapsam dışında tuttuğu milletvekili olma şartları arasında da "sabıkasızlık kriteri" bulunuyor.
Değiştirilme sinyali
Teklifin altında imzası bulunan AKP'li Hakkı Köylü, teklifteki düzenlemelerin yanlış yorumlanabileceği endişesini dile getirirken, "Bu teklifin, komisyonda böyle bir sonuç doğuracağı kesinleşirse ilgili maddeyi metinden çıkartabiliriz" dedi.
Teklifin görüşüleceği Adalet Komisyonu üyesi CHP'li Orhan Erarslan, teklifteki düzenlemelerin, sabıkası olan kişilerin herhangi bir kamu kurumunda her aşamada görev alabileceklerini dile getirdi. Erarslan, "Hatta bu kişilerin belediye başkanı olma yollarının açılması gibi bir sonuç dahi doğabilir" dedi. Erarslan, düzenlemeye, Komisyon'daki görüşmeler sırasında itiraz edeceklerini söyledi.
Eski Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürü Mustafa Tören Yücel de sabıkasızlık kaydının devlet memurluğunun temel şartları altında olduğunu hatırlatarak, "Teklif, memurluk için şart olan sabıkasızlık şartını hükümsüz hale getiriyor. Üstelik anlaşılmaz bir metinle bu yapılıyor. Madem böyle bir amaç varsa daha açık bir hüküm konulabilirdi" diye konuştu.
8 milyon kişinin kaydında temizlik
Yürürlükteki Adli Sicil Kanunu, sabıka kayıtlarının silinebilmesi için, suçun niteliğine göre 2 yıldan 10 yıla kadar zaman geçmesi koşulunu taşıyor.
AKP'nin verdiği teklif, bu bekleme sürelerini de ortadan kaldırıyor. Bir kişinin aldığı ceza süresi tamamlandığı gün sabıka kaydı silinerek saklanmak üzere arşive kaldırılacak.
Adalet Bakanlığı istatistiklerine göre 2004 yılı sonu itibariyle Türkiye'de, yürürlükteki yasadaki 2 yıldan 10 yıla kadar varan bekleme süreleri nedeniyle 8 milyon 21 bin 512 sabıkalı bulunuyor. Teklif, bu kayıtların hemen silinip bilgilerin arşiv amaçlı saklanmasını düzenliyor.
Gerekçe: Takdir atama makamının
Teklifin gerekçesinde, "Belli bir suçtan mahkumiyete bağlı olarak, kişiyi ömür boyu haklardan mahkum bırakacak yaptırım sistemi terkedilmiştir" denildi. Kritik maddelerin gerekçesinde ise kişinin cezalandırılmasının yeniden topluma kazandırmak olduğuna dikkat çekildikten sonra adli sicil kayıtlarının, kişinin kamu görevlerine atanması sırasında takdir atama makamına bırakıldı. Gerekçede şöyle denildi:
"Her ne kadar bu sistemde, ceza ve güvenlik tedbirinin infazından sonra belli bir suçtan belli bir suçtan mahkumiyete bağlı olarak hak yoksunluğu kanunla öngörülmüş değilse de; kişinin örneğin belli bir kamu görevine atanması sırasında adli sicil arşiv kayıtlarının görülmesinde büyük yarar bulunmaktadır. Bu bilgiler, atama makamının takdir yetkisinin objektif ölçüler çerçevesinde kullanılmasında önemli bir işlev görecektir."
D.B TERCÜMAN