TMO, enflasyona göre aldığı malları maliyetinin altına satmış
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, enflasyona göre alım fiyatı açıklayıp, alınan ürünlerin maliyetin altında satılması politikası nedeniyle, 1990-2004 döneminde 10 katrilyon lira civarında görev zararı yükü oluştuğunu söyledi.
TBMM KİT Komisyonu'nda, TMO'nun 2003 yılı hesapları görüşülerek ibra edildi. Komisyon'da TMO'nun faaliyetleri ile ilgili bilgi veren Genel Müdür Kemaloğlu, 2002 yılından itibaren Ofis'e iç piyasaya yönelik satışları nedeniyle görev zararı verilmediğini belirtirken, ''Bu, maliyetin üzerinde satış politikası uygulama zorunluluğu doğurmuş, kamu işletme maliyetinin yüksek olması nedeniyle bu kez satış fiyatları sanayicilerin tepkisine yol açmıştır'' dedi.
Ne kadar önemli politikalar uygulanırsa uygulansın, yeterli altyapısı olmayan bir hububat piyasasının istikrara kavuşmasının, çiftçilerin AB sürecine ayak uydurması, hububat piyasalarının Dünya Tİcaret Örgütü kurallarına uyumunun mümkün olmadığını vurgulayan Kemaloğlu, şöyle devam etti:
"Hububat piyasalarının istikrarı için üreticilere, hasatla birlikte depolama ve ihtiyacını giderecek finansman imkanı sağlanmalı. Türkiye'de 30-34 milyon ton hububat üretimine karşın toplam depolama kapasitesi 10 milyon tonu geçmiyor. Finansman mekanizması da kurulamadı. Bu sorunların çözümü için çalışmalarımız sürüyor. TMO'nun atıl durumdakı depo ve tesislerinin kurulacak üretici birliklerine ücretsiz devri konusunda hazırlık yapıyoruz. Ayrıca, ürününü TMO depolarına koyan üreticinin, TMO'nun vereceği makbuza karşılık bankalardan düşük faizli kredi alması için bankalarla görüşüyoruz.''
Geçen yıl, uluslararası piyasalarda buğdayın 140 dolardan işlem görmesine karşın, TMO'nun 240 dolardan ürün almak durumunda kaldığını belirten Kemaloğlu, buna karşın, üretimin rekor düzeyde gerçekleşmesi, dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında 1 milyon ton ürün ithal edilmesi, tüccar ve sanayicinin alımda isteksiz davranması nedeniyle piyasada oluşan fiyatların üreticiyi tatmin etmediğini anlattı. Kemaloğlu, iç piyasada arz-talep dengesinin sağlanması açısından, alım fiyatının 3'te biri düzeyinde seyreden uluslararası fiyatlardan ihracat yapılmasının zorunlu olduğunu vurguladı.
-''PİYASAYA HAKİMİYET İÇİN TMO 5 MİLYON TON ÜRÜN ALMALI''
Toplantıda, KİT Komisyonu üyelerinin sorularını da yanıtlayan TMO Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, Ofis'in hububat piyasasında fiyatlara tam hakim olabilmesi için 5 milyon ton ürün alması gerektiğini ifade ederek, şöyle konuştu:
"Ama bunun için 2 katrilyon lira sermaye gerekir. Kamuya 800 trilyon, 1 katrilyon görev zararı yükü gelir. Bunun altından kalkmak zor. Onun için ülke olarak hububat politikasını bir an önce oluşturmalı, üreticiyi depolama ve finansman yönünden desteklemeliyiz. TMO bu konuda 5 yıllık bir hareket planı belirledi. Depolarımızı emanet alım için veriyoruz. Buna karşın emanet alımlar 250 bin tonu geçmiyor. Geçen yıl 150 bin tonluk kiralamanın 60 bin tonu tüccara ait. Serbest piyasa şartlarının işlemesi için üretici örgütleri güçlendirilmeli, depoculuk ve finansman desteği verilmeli.'' TMO Genel Müdürü Kemaloğlu, 2005 yılı hububat alım hazırlıklarının devam ettiğini, bu konuda hazırlanan raporun Tarım ve Köyişleri Bakanı'na sunulduğunu kaydetti.
DİR kapsamında ihracatçılara verilen buğdayın iç piyasada satılması ile ilgili eleştirileri de yanıtlayan Kemaloğlu, geçen yıldan beri 600 bin tonu ihracat sonrası tahsis olmak üzere DİR kapsamında 1.5 milyon ton buğday tahsis edildiğini, ihracat sonrası yapılan tahsisleri firmanın istediği gibi değerlendirebileceğini söyledi.
Kemaloğlu, TMO'nun geçen yıl 472 bin ton mısır aldığını hatırlatırken, üreticinin mısırda bir sıkıntısı olmamasına karşın, elindeki stokları satamayan TMO'nun sıkıntıda olduğunu, halen 432 bin ton mısır stoğu bulunduğunu kaydetti.
Afyon Alkoloid Fabrikası'nın ayrı bir işletme haline getirilmesine yönelik mevzuat çalışmasının sürdüğünü de açıklayan Kemaloğlu, 60 bin ton ürün satmalarına karşın halen ellerinde 34 bin ton kapsül, 64 bin ton morfin stoğu bulunduğunu, bu stoğun kısa sürede eritilmesinin mümkün olmaması nedeniyle, haşhaş kapsülü üretimindeki sınırlamaların devam ettiğini anlattı. Kemaloğlu, TMO'nun küçülme politikaları sonucunda 30 trilyon lira tasarruf sağlandığını da belirtti.
-TAVSİYE KARARI VE SORUŞTURMA İSTEĞİ-
Komisyonda, Sağlık Bakanlığı'nın uyuşturucu madde ihtiyacını mümkün olduğu ölçüde TMO'dan sağlaması yönünde tavsiye kararı alınırken, AK Parti Amasya Milletvekili Hamza Albayrak'ın ''1992'de Ermenistan, Gürcistan, Nahçıvan ve Azerbaycan'a verilen buğdayın bedelinin şimdiye kadar tahsil edilmemesi konusunda Başbakanlık Teftiş Kurulu'nun inceleme yapması, gerekiyorsa soruşturma açması'' yönündeki sözlü önergesi kabul edildi.
TMO Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, Bakanlar Kurulu Kararı'na istinaden 1992 yılında söz konusu ülkelere buğday gönderildiğini, ancak kararnamede buğdayın bedelinin nasıl karşılanacağına ilişkin bir hüküm olmadığı için Hazine'nin bunu görev zararı kabul etmediğini söyledi. Ayni karşılıkla buğday verilen söz konusu ülkelerin de bunu ''insani yardım'' saydığı için bedel ödemediğini anlatan Kemaloğlu, sorunun en uygun çözümünün, 38.6 trilyon liralık alacağın görev zararı sayılması olacağını ifade etti. Komisyon'da daha sonra, TMO'nun 2003 yılı hesapları ibra edildi.