İdari Hatası Nedeniyle Yapılan Ödeme Geri İstenebilir mi?
Devlet memurlarına zaman zaman fazladan para ödemesi yapılabilmektedir. Bu kimi zaman yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi halleri sebebiyle olmakta kimi zaman da idarenin kendi ihmalinden veya bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu iki durum uygulanan işlemler farklıdır. Her iki durumu kapsayan ve konuya ilişkin olarak tüm mahkeme kararlarının dayandığı belge, Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 tarihli kararıdır. Bu kararın yorumu için başlığa tıklayın.
Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 tarihli kararı'nın ilgili bölümü şu şekildedir:
| SONUÇ:
1 - İdarenin, hatalı terfi veya intibak işlemine dayanarak ödediği meblağın istirdadına (geri alma), bir mahkeme kararına lüzum olmadan karar verebileceğine ve bu karara karşı açılacak davaların çözümünün Danıştay'ın görevi içinde olduğuna 21.12.1973 gününde yapılan müzakerede oyçokluğuyla, 2 - İdarenin, yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde, süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabileceğine 22.12.1973 günü yapılan müzakerede oy birliğiyle, 3 - Yukarıda belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin istirdadının (geri alma), hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde kabil olduğuna ve 90 günlük süre geçtikten sonra istirdat edilemiyeceğine 22.12.1973 günü yapılan müzakerede esasta ve gerekçede oyçokluğuyla karar verildi. (NOT: Daha sonra kanunda 60 olarak belirleme yapıldığı için süreler
60 olarak dikkate alınmalıdır) |
Burada sık sık sorun olan konu şu şekildedir: Yapılan işlem " yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerine" girmekte midir, girmemekte midir? İdareler bazen kendilerinden kaynaklanan hatalarda bile 60 gün geçilmiş olmasına rağmen geri isteyebilmektedir. oysaki İçtihadı Birleştirme Kararında görüldüğü gibi 60 günlük süre geçtiten sonra hatalı ödemeler geri istenememektedir.
Diğer taraftan İçtihadı Birleştirme Kararında geçen "yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinin" ne olduğu konusuna Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünce de bir açıklama getirilmiştir. Muhasebat Genel Müdürlüğünün 09.12.1997 tarihli 64 nolu genelgesinde yer alan açıklama şu şekildedir:
"Bakanlığımıza intikal eden bazı bilgilerden; İdarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi halleri dışında kalan hatalı ödemele rin,ödemenin yapıldığı tarihten itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde geri istenmediği anlaşılmış ve yapılan bu tür hatalı işlemlerin açılan davalar sonucu iptal edilmesi nedeniyle, idare ile bazı kişi ve kurumlar arasında fuzuli ihtilafların doğduğu tespit olunmuştur.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu, 22.12.1973 tarih ve 1969/8 - 1973/14 sayılı kararı ile; idarenin, yokluk,açık hata,memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabileceği ancak;belirtilen bu istisnalar dışında kalan durumlarda yapılan ödemelerin,ödemenin yapıldığı tarihten başlamak üzere 60 gün (dava açma süresi) içinde geri isteyebileceği,60 günlük süre geciktikten sonra geri almanın mümkün olmayacağı sonucuna varmıştır.
Yukarıdaki içtihat Kararı gereğince, maddi hata yapılması,idareyi aldatıcı belge ibraz edilmesi,beyan esasına dayanılarak yapılacak ödemelerde gerçek dışı beyanda bulunulması ..... gibi nedenlerle,bir memura fazla ve yersiz olarak yapılan ödemelerin 60 günlük süreye bağlı kalınmaksızın her zaman geri alınması mümkündür. Ancak; idarenin kendi ihmali ve bilgi azlığı gibi nedenlerden kaynaklanan idari işlemlere dayanılarak yapılan fazla ve yersiz ödemelerin (örneğin; bir memura, memurun bilgisi dışında idarece fazla ve yersiz maaş, ücret, tazminat ... ödenmesi gibi) ödemenin yapıldığı tarihten başlamak üzere mutlaka 60 günlük dava açma süresi içinde geri istenmesi gerekecek, böylece;idarenin fuzuli davalara muhatap olması önlenmiş olacaktır."