Özelleştirmede 'Türk işi operasyon' tamam
Et Balık'ta 24 kombina satıldıktan ve kapandıktan sonra özelleştirmeden dönüldü. Başbakanlığın bu işleme ilişkin yazısını Cumhurbaşkanı Sezer aynı gün onayladı
ANKARA - Özelleştirme kapsamına alındığı tarihten itibaren tartışılmaya başlanan;
eski adıyla Et Balık Kurumu, yeni adıyla Et Balık Ürünleri A.Ş. (EBÜAŞ), 16
kombinası satılıp, üç kombina ve bir fabrikası kapatılıp, beş kombina ve işletmesi
de çeşitli kurumlara devredildikten sonra özelleştirme kapsamından çıkarılarak
Tarım Bakanlığı'na bağlandı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, Et Balık Ürünleri A.Ş.'nin özelleştirme kapsamından çıkartılarak Tarım Bakanlığı'na bağlanmasına ilişkin işleme dair yazısı, aynı gün Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanarak Resmi Gazete'de yayımlandı. Bu kararda Başbakan Erdoğan'ın, Diyarbakır ziyaretinde bölge hayvancılığının canlandırılması için özelleştirmeden vazgeçilmesini istemesinin etkili olduğu belirtiliyor.
Yolculuk 1992'de başladı
Yüksek Denetleme Kurulu'nun (YDK) tespitlerine göre, özelleştirme kapsamına
alındıktan sonra 582 milyon 175.4 bin dolar kaynak aktarılan EBÜAŞ'ın talihsiz
özelleştirme hikâyesi 1992 yılında başladı. Hayvancılık bölgelerinden üretici
ve yetiştiriciyi koruyan fiyatlardan hayvan alıp, büyük kentlerin et ihtiyacını
karşılamak amacıyla 1953'te kurulan şirketin talihi 1987'de ters döndü.
Et ve et ürünleri ihtiyaçlarını yıllık protokollerle Et Balık'tan karşılamakta
olan askeri birlikler ve hastaneler başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları,
1987'deki İhale Kanunu değişikliğiyle ihtiyaçlarını ihale yoluyla karşılamaya
başladılar. Bu uygulamadan sonra pazar payı giderek daralan şirkette esas özelleştirmeler
de 1995'te başladı. 1995 yılında 11, 2000'de de 4 kombinası satılan EBÜAŞ'ın
imdadına 2001 yılında Bülent Ecevit hükümeti yetişti ve EBÜAŞ özelleştirilinceye
kadar yataklı tedavi kurumları, üniversiteler ve askeri birlikler gibi yoğun
et ve et ürünleri tüketen kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaçlarının bu şirketten
karşılanması kararlaştırıldı. Ancak, 2003 yılında yasalaşan yeni Kamu İhale
Kanunu'nun devreye girmesiyle kamu kurum ve kuruluşlarının et alımlarında yine
ihale yöntemine geçilmesi nedeniyle şirketin üretim ve satışları adeta durma
noktasına geldi.
Bir kombinası ve bir soğuk hava deposu 2004 yılında satılan EBÜAŞ'ın dört kombinası kapatıldı. Mardin Kızıltepe, Kayseri ve Konya kombinaları ile Yüksekova ve Fatsa işletmeleri çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarıyla yerel yönetimlere devredilen EBÜAŞ'ın elinde halen Adana, Bingöl, Diyarbakır, Erzurum, Sakarya ve Van kombinaları ile Ankara Sincan'daki et sanayi işletmesi ve tavuk kombinası bulunuyor. Bu tesislerdeki kapasite kullanım oranı ise Adana'da yüzde 8, Bingöl'de yüzde 6, Diyarbakır'da yüzde 9, Erzurum'da yüzde 8, Sakarya'da yüzde 3, Van'da yüzde 8 ve Sincan'da da yüzde 4 seviyesinde. Söz konusu tesislerin bulunduğu illerden sadece Van, Erzurum ve Bingöl'de kayda değer bir hayvancılık faaliyeti var.
Rekabet gücü yok
Başbakanlık YDK, sektördeki pazar payı yok denilecek düzeye inen, mevcut teknolojisi
ve istihdam yapısıyla piyasada rekabet gücü bulunmayan EBÜAŞ'ın bazı kombinalarının
ekonomik olarak katma değer yaratmamakla birlikte sosyal nedenlerle ayakta tutulduğunu
vurgulayarak, bir an önce özelleştirilmesini istemişti.
radikal