Yetki gaspı halinde, işlem yok hükmünde

T.C.

ANKARA

BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

1. KURUL

ESAS NO : 2013/29906

KARAR NO : 2013/24409

İTİRAZ EDEN (DAVALI) : Tapu Ve Kadastro Genel Müdürlüğü/Ankara

KARŞI TARAF (DAVACI) :

İSTEMİN ÖZETİ : Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde tapu ve kadastro uzmanlığı kadrosunda görev yapan davacıya, kadro karşılığı sözleşmeli personel statüsünde görev yapmakta iken 15.06.2012 tarihinde ödenen 2012 yılı 1. dönem teşvik ikramiyesinin, makam onayı alınmadan ödendiğinden bahisle geri istenilmesine ilişkin işlemin iptali ve işlem nedeniyle uğradığı 1.514.68-TL'si ve faizinden ibaret zararının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılan davada; davacıya ödenen teşvik ikramiyesinin Bakan onayı bulunmadığı gerekçesi ile geri iadesi istenilmekte ise de, söz konusu Bakan onayı alınmadan davacıya teşvik ikramiyesi ödemesi yapılmasında davacının herhangi bir iradesinin bulunmadığı, bu durumun tamamen idarenin hatasından kaynaklandığı, söz konusu ödemenin üstün gayret ve çalışmaları sonucunda emsallerine göre başarılı çalışma yaptıkları tespit edilenlere yapıldığı, davacının 2012 yılının ilk altı ayı değerlendirme puanının 100-A olduğu, başka bir deyişle davacının anılan teşvik ikramiyesini hak eden personel kapsamında bulunduğu, idarenin Bakan onayı almadan yaptığı ödemenin açık hata kapsamında değerlendirilemeyeceği, davacının ödemeyi hak etmiş olması karşısında bu hatanın şekli bir hata olarak kabul edilmesi gerektiği, öte yandan hatalı ödemenin yapılmasında davacının gerçek dışı beyanı ya da hilesinin bulunduğuna yönelik bir iddianın da bulunmadığı dikkate alındığında Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu kararı uyarınca hatalı olarak kamu görevlisine yapılan ödemelerin ancak hatalı ödemenin yapıldığı tarihten itibaren 60 gün ipinde geri alınabileceği kuralını ihlal eder şekilde teşvik ikramiyesi ödemesinin yapıldığı 15.06.2012 tarihini takip eden 60 günlük süreden sonra hatalı ödemenin geri istenilmesine yönelik olarak tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline ve davacının faiziyle birlikte iade ettiği teşvik ikramiyesi miktarının idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine ilişkin olarak... 5. İdare Mahkemesi'nce verilen 17.06.2013 gün ve E:2012/1863, K:2013/936 sayılı kararın; hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenmiştir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Ankara Bölge idare Mahkemesi 1. Kurul'unca dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:

Dava; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde tapu ve kadastro uzmanlığı kadrosunda görev yapan davacıya, kadro karşılığı sözleşmeli personel statüsünde görev yapmakta iken 15.06.2012 tarihinde ödenen 2012 yılı 1. dönem teşvik ikramiyesinin, makam onayı alınmadan ödendiğinden bahisle geri istenilmesine ilişkin işlemin iptali ve; işlem nedeniyle uğradığı 1.514.68-TL'si ve faizinden ibaret zararının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

6083 sayılı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 6. maddesinin 5. fıkrasında; "Kadro karşılığı sözleşmeli olarak Genel Müdürlükte fiilen çalışan personele bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde unvanlar itibarıyla yer alan taban ve; tavan ücretleri arasında kalmak üzere, Genel Müdür tarafından belirlenecek tutarda aylık brüt sözleşme ücreti ödenir. Söz konusu personele, çalıştıkları günlerle orantılı olarak (hastalık ve yıllık izinleri dahil), ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında birer aylık sözleşme ücreti tutarında ikramiye ödenir. Bunlardan üstün gayret ve çalışmaları sonucunda emsallerine göre başarılı çalışma yaptıkları tespit edilenlere Genel Müdürün teklifi, Bakanın onayı ile haziran ve aralık aylarında birer aylık sözleşme ücreti tutarına kadar teşvik ikramiyesi ödenebilir." kuralına yer verilmiştir.

Dosyanın incelenmesinden; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde tapu ve kadastro uzmanlığı kadrosunda görev yapan davacıya, kadro karşılığı sözleşmeli personel statüsünde görev yapmakta iken 15.06.2012 tarihinde ödenen 2012 yılı 1. dönem teşvik ikramiyesinin, 6083 sayılı Kanunun 6. maddesinin 5. fıkrasında öngörülenin aksine Genel Müdür'ün teklifi olmaksızın ve; Bakan Onayı alınmaksızın ödendiğinin tespiti üzerine, 04.10.2012 tarihli işlemle davacıdan geri istenildiği anlaşılmaktadır.

Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 tarih ve E:1968/6, K:1973/14 sayılı kararında; idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde süre aranmaksızın hatalı ödediği meblağı her zaman geri alabileceği, bunun dışında kalan hallerde hatalı ödemelerin geri alınmasının hatalı ödemenin yapıldığı tarihten başlamak üzere idari dava açma süresi ipinde mümkün olduğu, bu süre geçtikten sonra geri alınamayacağı belirtilmiş olup; anılan kararın gerekçesinde iyi niyet kuralı üzerinde de durularak idarenin sakat ve dolayısıyla hukuka aykırı işlemine, idare edilenlerin gerçek dışı beyanı veya hilesi neden olmuşsa ya da geri alınan idari işlem yok denilecek kadar sakatlık taşımakta ise hatalı işlemde idare edilenin kolayca anlayabileceği kadar açık bir hata bulunmaktaysa ve idareyi bu konuda haberdar etmemişse, memurun iyi niyetinden söz etmeye olanak bulunmadığı ve; bu işlemlere dayanılarak yapılan ödemeler ipin süre düşünülemeyeceği, bu ödemelerin her zaman geri alınabileceği, ancak bunun dışındaki hatalı ödemeler ipin memurun iyi niyetinin istikrar ve kanunilik kadar önemli bir kural olduğu ve bu nedenle yukarıda belirtilen istisnalar dışındaki hatalı ödemelerin dava süresi ipinde geri alınabileceği vurgulanmıştır.

Yukarıda metni aktarılan Kanun hükmü uyarınca; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünde kadro karşılığı sözleşmeli olarak fiilen çalışan personelden, üstün gayret ve çalışmaları sonucunda emsallerine göre başarılı çalışma yaptıkları tespit edilenlere, Genel Müdürün teklifi, Bakanın onayı ile haziran ve aralık aylarında birer aylık sözleşme ücreti tutarına kadar teşvik ikramiyesi ödenebilecektir. Bu hükme göre; idarenin, kadro karşılığı sözleşmeli olarak fiilen çalışan personele haziran ve aralık aylarında birer aylık sözleşme ücreti tutarında teşvik ikramiyesi ödenmesi konusunda bağlı yetki içerisinde bulunmadığı açıktır. Anılan hüküm irdelendiğinde; öncelikle, haziran ve temmuz aylarında ödenmesi söz konusu olan teşvik ikramiyesinin ödenip ödenmeyeceği hususunda ve ödenecek ise ödenecek tutarın bir aylık sözleşme ücreti tutarı ya da daha aşağısında bellenebilecek bir tutar olup olmayacağı hususunda idarenin takdir hakkı olduğu; teşvik ikramiyesinin ödenmesi ve; ödenecek tutarın belirlenmesi konusunda bir karara varılması sonrasında ise, bu ikramiyeden yararlandırılacakların tespiti konusunda, Genel Müdürlükte kadro karşılığı sözleşmeli olarak fiilen çalışan personelden üstün gayret ve çalışmaları sonucunda emsallerine göre başarılı çalışma yapanların saptanması ipin bir değerlendirme yapılması gereğinin bulunduğu görülmektedir. Bahse konu, gerek teşvik ikramiyesinin ödenip ödenmeyeceği ve ödenecekse de tutarının belirlenmesi hususundaki takdir hakkının, gerekse de bu ikramiyeden yararlandırılacakların saptanması ipin yapılması gereken değerlendirme iradesinin kullanılması konusundaki yetki ise; anılan Kanun hükmünde, teşvik ikramiyesi ödenmesi işleminin kurucu unsuru olarak "Genel Müdürün teklifi ve Bakanın onayı" şekline açıkça gösterildiği üzere, teklif ve; onay aşamaları ile Genel Müdür ve Bakan'a ait bulunmaktadır.

İdari bir işlemin, yetki yönünden hukuka aykırı olması; kural olarak idare adına irade beyanında bulunabilme ve icrai karar alabilme yetkisini haiz olan idari bir makamın, başka bir idari makamın almakla yetkili olduğu bir kararı, kendi yetki sınırını aşarak almasıdır. "Yetki gaspında" ise; kararı alan kişinin idare adına irade beyanında bulunabilme ve icrai karar alabilme yetkisi bulunmamaktadır. Bu durumda, idare adına icrai karar alma yetkisi olmayan kişinin aldığı karar hiçbir hukuki netice doğurmadığından, yoklukla maluldür.

Olayda; davacıya yapılan 2012 yılı 1. dönem teşvik ikramiyesine ilişkin 15.06.2012 tarihli ödemenin; söz konusu ödemeye dair usul ve esasları belirleyen 6083 sayılı Kanunun 6. maddesinin 5. fıkrasında öngörüldüğü üzere "Genel Müdürün teklifi ve Bakanın onayı" ile ödenmesi gerekirken, Genel Müdür'ün teklifi olmaksızın ve; Bakan'ın onayı alınmaksızın ödendiği, dolayısıyla, ödeme işleminin kurucu unsurunu oluşturan teklif ve onay aşamalarının sonradan da olsa Genel Müdür'den teklif ve Bakan'dan onay alınmak suretiyle tamamlanmadığı da göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu ödeme kararının, yasayla bu konuda irade beyanında bulunabilme ve karar alabilme yetkisini haiz bulunmayanlarca alındığı açık olduğundan, yok denilecek kadar sakatlık taşıyan bu ödeme kararının hukuki netice doğurmadığı ve yok hükmünde olduğu görülmektedir.

Bu durumda; Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu kararında, yapılan ödemenin her zaman geri alınabilmesi olanağını tanıyan "yokluk" halinin uyuşmazlıkta gerçekleştiği anlaşıldığından, davacıya ödenen 2012 yılı 1. dönem teşvik ikramiyesinin geri istenilmesine ilişkin dava konusu işlemde mevzuata ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle; davalı idare itirazının kabulü ile... 5. İdare Mahkemesinin 17.06.2013 tarih ve E:2012/1863, K:2013/936 sayılı kararının bozulmasına; 2577 sayılı Kanunun 45/4. maddesi gereğince esastan incelenen davanın reddine, aşağıda dökümü yapılan mahkeme safhasına ait 73,30-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, itiraz safhasına ait 24,00-TL yargılama gideri ile; Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 440,00-TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, tebligat avanslarından artan miktarların taraflara iadesine, 11.12.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.