Askerler sadece askeri cezaevine konulacak

Askeri yargıda, sivil yargıdaki HSYK benzeri Askeri Hakimler Kurulu oluşturulmasını öngören Askeri Hakimler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edildi.

Askeri hakimlerin birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olma işlemleri Askeri Hakimler Kurulu tarafından yapılacak. Birinci sınıf olabilmek için birinci sınıfa ayrılma tarihinden itibaren üç yıl süreyle başarılı görev yapmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş olmak da şart olacak.

Askeri hakim atamaları, tasarıdaki hükümler saklı kalmak şartıyla Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının atanmaları hakkındaki mevzuat dikkate alınarak çıkarılan yönetmelik hükümleri çerçevesinde, Askeri Hakimler Kurulu tarafından yapılacak ve Resmi Gazete'de yayımlanacak. Askeri Adalet İşleri Başkanlığı, Askeri Adalet Teftiş Kurulu Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı'nın yargıyla ilgili diğer idari görev kadrolarına atama, Milli Savunma Bakanı tarafından yapılacak.

Askeri hakimler, muvafakatleri alınmadıkça dördüncü ve beşinci dereceli garnizonlarda garnizon hizmet sürelerini tamamlamadan; birinci, ikinci ve üçüncü dereceli garnizonlarda dört yıldan önce başka bir yere ve göreve atanamayacaklar. Ancak bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması veya yükselme sebebiyle aynı kadroda kalmaya imkan bulunmaması ya da sıralı hizmet garnizonlarına atanma sırasının gelmesi hallerinde muvafakat şartı aranmayacak.

Askeri Yargıtay Başkanlığına, İkinci Başkanlığına, daire başkanlıklarına, üyeliklerine ve Başsavcılığına seçilen askeri hakimlerin atamaları Milli Savunma Bakanı ve Başbakanın müşterek kararnamesi ile Cumhurbaşkanının onayına sunulacak ve Resmi Gazete'de yayımlanacak. Bu kişiler muvafakatleri alınmak şartıyla başka bir göreve atanabilecek.

Askeri hakimlerin istifaları, bu düzenlemedeki özel hükümler saklı kalmak şartıyla subaylar hakkındaki hükümlere göre Milli Savunma Bakanı tarafından kabul edilecek. Askeri hakimlerin emeklilik istemleri de Milli Savunma Bakanı tarafından kabul edilecek.

Adli müşavirlikler, disiplin subaylıkları, Askeri Adalet İşleri Başkanlığı, Askeri Adalet Teftiş Kurulu, askeri yargı ile ilgili idari görev kadrolarıyla uluslararası mahkeme veya kuruluşların kadrolarında ve yurt dışı sürekli ve geçici görevlerde bulunan birinci sınıf askeri hakimler, disiplin cezası, soruşturma ve kovuşturma bakımından Askeri Yargıtay üyeleri hakkındaki hükümlere tabi olacak. Bu kişiler hakkında soruşturma yapılması Milli Savunma Bakanının istemine bağlı olacak.

- Disiplin cezaları

Askeri hakimlere sıfat ve görevlerinin gereklerine uymayan hal ve hareketlerinin tespit edilmesi üzerine durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre, Askeri Hakimler Kurulu tarafından, savunmaları aldırılarak uyarma, aylıktan kesme, kınama, kademe ilerlemesini durdurma, derece yükselmesini durdurma, yer değiştirme ve meslekten çıkarma cezası verilebilecek.

Hakkında soruşturma yapılan askeri hakimin göreve devamının, soruşturmanın selametine ya da yargı erkinin nüfuz ve itibarına zarar vereceğine kanaat getirilirse, Askeri Hakimler Kurulu tarafından geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmasına veya soruşturmanın sonuçlanmasına kadar geçici yetkiyle başka bir yerde görevlendirilmesine karar verilebilecek. Görevden uzaklaştırma en çok üç ay süreli olacak, ancak süre iki ay uzatılabilecek.

Soruşturma ya da kovuşturma sonunda meslekten çıkarma cezası verilmeyen, bunun dışında disiplin cezası verilen askeri hakim hakkındaki görevden uzaklaştırma kararı kaldırılacak.

- Askeri Hakimler Kurulu

Tasarı ile mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre Askeri Hakimler Kurulu kurulacak.

Kurul Milli Savunma Bakanı ile Milli Savunma Bakanının teklifi ve Başbakanın onayı ile birinci sınıf askeri hakimler arasından seçilen dört üyeden oluşacak. Kurulu yönetmek ve temsil etmek üzere Milli Savunma Bakanı Kurula başkanlık edecek.

Askeri Hakimler Kurulu, kanunlarla verilen görevlerini yerine getirirken ve yetkilerini kullanırken bağımsız olacak, hiçbir organ, makam, mercisi veya kişi, Kurula emir ve talimat veremeyecek. Kurul, mahkemelerin bağımsızlığı ile hakimlik teminatı esaslarını gözeterek adalet, tarafsızlık, doğruluk ve dürüstlük, tutarlılık, eşitlik, ehliyet ve liyakat ilkeleri çerçevesinde görev yapacak.

Askeri Hakimler Kurulu Milli Savunma Bakanlığı'nın askeri mahkemelerin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlayacak. Kurul, askeri hakimlerle ilgili mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, yıllık ve mazeret izinleri dışındaki her türlü izinleri verme, birinci sınıfa ayırma ve birinci sınıf olma, disiplin cezası verme ve disiplin cezalarını sicilden silme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapacak.

Yargı yetkisinin kullanımıyla askeri mahkemede görevli askeri hakimlerin idari görevleri ile delilleri değerlendirme ve suçu niteleme yetkisi hariç olmak üzere askeri savcıların adli görevlerine ilişkin konularda genelge düzenleyecek olan Kurul, askeri hakimlerin nöbet gün ve saatleriyle nöbet tutanların dinlenme haklarına ilişkin esasları belirleyecek.

Mevcut askeri hakim miktarının kadro ihtiyacını karşılamadığı hallerde ihtiyacın yedek subaylar yoluyla karşılanması için Milli Savunma Bakanlığına teklifte bulunacak olan Kurul, görev alanına ilişkin yönetmelik ve genelgeleri çıkarmak, savaş ve seferberlik halleriyle yurt dışında görevlendirilen birliklerle birlikte hareket edecek ve görev yapacak askeri ağır ceza mahkemeleri, askeri mahkemeler ve askeri savcılarla bunların kararlarına bakacak itiraz mercilerini belirlemekle görevli olacak.

Başkan dışındaki Kurul üyelerinin görev süresi 4 yıl olacak. Görev süresi dolan üye yeniden seçilebilecek.

Askeri Hakimler Kurulu'nun gündemi, Başkan tarafından belirlenecek ve en az toplantı gününden üç gün önce üyelere bildirilecek. Gündemde değişiklik yapılması, Başkanın talebi üzerine Kurul kararıyla mümkün olacak.

Kurul, her yıl mayıs ve aralık aylarının ilk haftası toplanacak. Ancak, ihtiyaç halinde Başkanın daveti üzerine diğer zamanlarda da toplanabilecek.

Kurul üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alacak. Başkan, en kıdemsizden başlayarak oyları toplayacak ve en sonunda kendi oyunu kullanacak. Disiplin işlemlerinde oyların dağılması halinde ilgilinin en fazla aleyhinde olan oy çoğunluk meydana gelinceye kadar kendisine en yakın olan oya ilave edilecek. Oylamalarda çekimser oy kullanılamayacak.

Kurulun tüm kararlarına karşı yargı yolu açık olacak.

- Askerler sadece askeri cezaevine konulacak

Askeri şahıslar hakkında askeri ve adli yargı mahkemeleri tarafından hükmolunan hapis cezaları, bu sıfatlarını korudukları sürece askeri cezaevlerinde infaz edilecek.

Yükümlü erbaş ve erler hakkında asker edilmeden önce işledikleri suçlardan verilen hapis cezaları ile asker edildikten sonra işledikleri suçlardan verilen bir yıl veya daha fazla süreli hapis cezaları Adalet Bakanlığı ceza infaz kurumlarında çektirilecek. Koşullu salıverilen veya tahliye edilen yükümlüler, geri kalan askerlik hizmetlerini tamamlamak üzere askeri makamlara teslim edilecek.

Türk Ceza Kanunu'nun 191. maddesine göre tedavi ve denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasına karar verilen yükümlülerin askere sevkleri, bu kararın uygulanmasının bitimine kadar ertelenecek. Tedavi ve denetimli serbestlik tedbiri verilen silah altındaki yükümlüler, geçici terhis belgesi düzenlenerek terhis edilecek. Tedavi ve denetimli serbestlik tedbiri yerine getirilenler derhal silah altına alınacak ve kalan askerlik süreleri tamamlattırılacak.

Haklarında tutuklama kararı verilen askeri şahıslar, bu sıfatlarını korudukları sürece en yakın askeri tutukevine konulacak. Ancak yükümlü erbaş ve erlerin adli yargıdaki soruşturma ve kovuşturmaları esnasında verilen tutuklama kararlarının infazı, Adalet Bakanlığı ceza infaz kurumlarında yerine getirilecek. Bunlar tahliyelerinden sonra geri kalan askerlikleri tamamlattırılmak üzere yeniden askere sevk edilecek.

Türk Ceza Kanunu'nun hapis cezasının ertelenmesine ilişkin hükümleri, askeri suçlar hakkında da uygulanacak.

Hapis cezaları, sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda üç ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması, fiilin disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması veya büyük bir zarar meydana getirmesi, fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi, daha önce sırf askeri bir suçtan dolayı mahkum olunması hallerinde erteleme uygulanmayacak.

Disiplin cezasının infaz şartlarını yerine getirmeyen askeri şahıslar, dört aydan iki yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak. Suçun seferberlik halinde işlenmesi durumunda ceza yarı oranında, savaş halinde bir kat artırılacak.

Kısa süreli hapis cezaları seçenek yaptırıma çevrilebilecek. Sırf askeri suçlardan dolayı dört ay veya daha fazla süreli hapis cezası alınması, fiilin disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması veya büyük bir zarar meydana getirmesi, savaş veya seferberlikte işlenmesi hallerinde seçenek yaptırım uygulanmayacak.

Yedek subaylarla erbaş ve erlerin seçenek yaptırımları, askerlik hizmetlerinin sonuna bırakılacak.

- Tazminat ve tazmin kaldırılıyor

Tasarı, idam cezası kaldırıldığı için Askeri Ceza Kanunu'ndaki "ölüm" cezalarını, "ağırlaştırılmış müebbet hapis" cezasına dönüştürüyor.

Askeri Ceza Kanunu'ndaki "değeri 25 lirayı geçmeyen şeyler için istirdat ve tazminata karar verilebilmesi", "rütbenin geri alınması cezasının ilgilinin erliğe indirilmesi ve askeri hizmetten doğan bütün hakların kaybı sonucunu doğurması", "suça teşebbüs halinde feri ceza verilmesi", "kaybedilen, tahrip edilen eşyanın ödettirilmesi" ve "yok edilen eşya, hayvan ve sairenin değerlerinin ödettirilmesi" hükümleri yürürlükten kaldırılacak.

Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlarla bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülecek.

Emniyet Teşkilat Kanunu, İl İdaresi Kanunu kapsamındaki görevlerle TBMM veya Bakanlar Kurulu kararları kapsamındaki görevler nedeniyle görev veren ya da bu nitelikteki bir görevi ifa eden asker kişilerin, görevlerini yerine getirirken, görevin niteliğinden doğan veya görevle ilgili olmak şartıyla görevin ifası sırasında işledikleri iddia olunan suçlardan dolayı adli yargının görevine girdiğinden bahisle haklarında soruşturma yapılması Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları için Başbakanın, Jandarma Genel Komutanı için İçişleri Bakanının, diğer personel için Milli Savunma Bakanının iznine tabi olacak.

Asker olmayan kişiler savaş hali haricinde askeri mahkemelerde yargılanamayacak.

- Askeri mahallerde önleyici arama

Tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş askeri ceza mahkemesi kararı veya bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde askeri birlik komutanının veya askeri kurum amirinin veya askeri hakim sınıfı adli müşavirin veya hukuk müşavirinin yazılı emri üzerine, askeri mahallerde askeri hakimler hariç kişilerin üstü, araçları, özel kağıtları ve eşyası aranabilecek, alınması gereken tedbirler alınacak, suç delilleri koruma altına alınacak.

Arama talep yazısında, arama için makul sebeplerin oluştuğu gerekçeleriyle birlikte gösterilecek. Arama kararında veya emrinde; aramanın sebebi, konusu ve kapsamıyla yapılacağı yer, zaman ve geçerli olacağı süre belirtilecek.

Konutta ve yerleşim yerinde ve eklentilerinde önleme araması yapılamayacak.

Bir suç işlenmesini veya disiplinsizliğin gerçekleşmesini önlemek veya kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla kışla, konak veya ordugahta bulunan kıta veya askeri kurumun komutan veya amiri veya bunların verecekleri yazılı emir üzerine diğer askeri makamlar tarafından, askeri hakimler hariç personelin, askeri öğrencilerin, erbaşların ve erlerin kullanım alanlarında ve askeri öğrencilerle erbaş ve erlerin dolap, çanta ve üstünde kontrol yapılabilecek.