Emekli olan memur, işlemin iptalini isteyebilir mi?

Memurlar emekli aylığı bağlanması için, bazı durumlar dışında (bu durumlar yaş haddi, kadrosuzluk, resen emeklilik gibi durumlar) emekli olmaya zorlanamaz. Memurlar, hizmet ve yaş şartlarını taşırlarsa talep etmeksizin emekli olamazlar. Emekli olmak, emeklilik zamanını tespit etmek memurun iradesiyle gerçekleşen bir durumdur.

Peki bir memur neden emeklilik işlemini iptal ettirmek ister. Bunun nedenleri olarak;

- Yüksek okul mezunu bir memur intibakının belki kendi hesabı sonucunda belki de çalıştığı Kurumundan aldığı bilgilere göre normalde 1 inci dereceye gelmemesi gerekirken 1 inci dereceye geldiğini öğrenmiş ve bu şekle göre emekli aylık ve emekli ikramiye tutarını hesap etmiş olabilir. Ancak 1 inci derece üzerinden emeklilik işleminin yapılmadığını, aylık ve ikramiye tutarının beklediği tutarlardan daha az olduğunu öğrendikten sonra göreve tekrar dönmeyi isteyebilir.

- Emekli aylığının çalıştığında aldığı aylığın 1/3 ü civarında bir aylık olduğunu gördüğünde göreve tekrar dönmeyi isteyebilir.

- Genç yaşlarda emekli olup, sonradan pişmanlık duyanlar göreve tekrar dönmeyi isteyebilir.

Hak kaybına uğrayan memurunun göreve tekrar başlama talepleri kabul edilebilir mi?

Emeklilik mevzuatında, kendi hür iradelerini kullanarak emeklilik müracaatını yapmış memurların, tekrardan göreve dönmelerini sağlayacak bir hüküm yoktur. Aksine, yıllar öncesinde emekli memurun emeklilik iptal talebinin geri alınamayacağı konusu Danıştay tarafından incelenmiş ve 8.1.1972 tarihli ve 1968-9 sayılı Esas numaralı, 1972-1 sayılı da Karar numaralı İçtihat kararı ile, memurların emeklilik tasarrufunun geri alınmasının idare hukukunda bulunması gereken güven ve istikrar esaslarını zedeleyeceği gerekçesiyle, memurun talebinin kabul edilemeyeceği belirtilmiştir.

Danıştayın bu kararı, memurun yanlış yönlendirilmesiyle bir hak kaybına uğraması durumunda uygulanabilir mi?

Değerlendirmemiz ve tavsiyemiz;

Danıştay kararı, bu durumu bir şekle bağlamıştır. İradesini kullanan memur göreve dönmeyi talep etse de, idari yargı kararlarında Danıştayın bu içtihat kararını kullanarak memur aleyhine karar verebilir. Ama, ortada yanlış yönlendirmeyle veya kurumlar arası farklı görüş ayrılığından kaynaklanan bir durumdan dolayı bir hak kaybı söz konusu ise, yargının bu durumu dikkate alarak memurun görevine dönmesini mümkün hale getirebilir.

Mahkemelerin kararı olmadan, memuru kurumlar göreve başlatamazlar ve emekliliklerini iptal ettiremezler.

Genelde çelişki, memurların intibaklarındaki sorundan ortaya çıktığını tahmin edebiliriz.

Memurluğa başladıktan sonra üst öğrenimi bitiren memur emsal intibak işlemine tabi tutulur, Emsal İntibak işlemlerinde;

- Ortaöğrenimi bitirenlerde 30 Haziran,
- Yüksekokulu bitirenlerde 31 Temmuz,
tarihi kullanılmaktadır.

30 Haziranda terfi eden memurun 15 Temmuzdaki görev aylığını alması, 31 Temmuzda terfi eden memurun da 15 Ağustos görev aylığını alması gerekir ki, terfi ettiği intibak üzerinden emeklilik işlemleri yapılsın. Terfi ettiği ayı takip eden aybaşındaki görev aylığını almadan emekli olan memur burada hak kaybına uğrar.

- Memurun sicil notu ortalamalarından alacağı kademeler, doktora, staj, ilave derece ve kademeler yanlış uygulanmış olabilir, bu durumda memur intibak açısından hak kaybına uğrayabilir.

Devlet memurunun emekli olma müracaatını yapmadan, kendi sosyal güvenlik haklarını öğrenmeleri gerektiğini tavsiye etmekteyiz. Emeklilik öncesinde her memur, görev yaptığı biriminden;

1- Emekli hizmet süresi ile hangi yaşta emekli olacağını öğrenmesi gerekir.

2- Sigortalı veya Bağ-Kurlu hizmetleri olanlar varsa bu hizmetlerini öğrenmesi gerekir.

3- Emekli olduğunda derecesi, kademesi, ek göstergesinin ne olacağını öğrenmesi gerekir.

4- Emekli olduğunda ne kadar aylık alabilir, ne kadar ikramiye alabilir bu bilgileri de öğrenmesi gerekir.

5- Kurumların da ilgililerin bu taleplerini sağlayacak şekilde gerekli bilgileri vermesi gerektiğini söyleyebiliriz.