Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı getiriliyor.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı getiriliyor.
Anayasa Mahkemesi'nin yeniden yapılanması ile ilgili hazırlanan değişiklik
önerisinin hayata geçmesi halinde, 11 olan üye sayısı 17'ye çıkacak ve üyelerin
emeklilik yaşı 65'ten 67'ye yükselecek. İki daireden oluşacak olan yüksek
mahkemede, yedek üyelik kaldırılacak. Yeniden yapılanma ile ilgili Başkanvekili
Haşim Kılıç'ın başkanlığında oluşturulan komisyon, değişiklik taslağı hazırladı.
Kılıç, Yeni Şafak'a yaptığı açıklamada Anayasa Mahkemesi'nin mevcut yapısıyla iş
yükünün altından kalkamayacak hale geldiğini söyledi. Kılıç, taslakla AİHM'de
olduğu gibi bireysel başvuru hakkının getirildiğini bildirdi.
Üye sayısı 17'ye çıkıyor
Anayasa'nın, Anayasa Mahkemesi ile ilgili 104, 146, 147, 148, 149,152 ve 153.
maddelerinde önemli reformlar öngörülen taslağa göre, söz konusu önerilerin
hayata geçirilmesi halinde yüksek mahkeme temel hak ve özgürlüklere yeni
boyutlar kazandıracak, daha iyi içtihatlar üretecek. Anayasa'nın 146. maddesi
ile ilgili öngörülen değişikliğe göre, yüksek mahkemenin üye sayısı 11'den 17'ye
çıkarılıyor, yedek üyelik kaldırılıyor. İki ayrı daireden oluşacak ve gerektiği
zaman genel kurul halinde toplanacak olan Anayasa Mahkemesi'nde üyelerin seçimi
yüksek yargı organları, TBMM ve Cumhurbaşkanı tarafından yapılacak. Üyelerden
beşi Yargıtay, dördü Danıştay, biri Askeri Yargıtay, biri Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi, 6 üye de avukat, öğretim üyesi ve Sayıştay kontenjanından TBMM
tarafından seçilecek.
Üyelik süresi 12 yıl
Taslakla, emekli olma yaşı 67'ye çıkarılıyor. Üyelik süresinin 12 yılla
sınırlandırıldığı, Avrupa ülkelerinde bu sürenin 8 ve 12 yıl arasında değiştiği
kaydedilen gerekçede, bir başkan ve iki başkan vekilinin üye sayısının salt
çoğunluğu ile dört yıllığına seçileceği bildiriliyor. Gerekçede, toplantı yeter
sayısının 13 üye ile sınırlandırılacağı belirtiliyor.
Sosyal yaşamın hızlı değişimine paralel olarak Anayasa Mahkemesi kararlarında
zorunlu görülebilecek değişim ve gelişimin sonucu olarak, Anayasa'nın 152.
maddesinin son fıkrasında yer alan ve yaygın bir eleştiriye konu olan 10 yıllık
süre beş yıla indiriliyor. Anayasa'nın 153. maddesinin birinci fıkrasının ikinci
tümcesinde yer alan "İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz"
şeklindeki hüküm metinden çıkarılıyor.
Siyasi parti davaları
Anayasa Mahkemesi'nin yeniden yapılanması ile ilgili hazırlanan Anayasa
taslağında, yüksek mahkeme iki daire ve bir genel kuruldan oluşacak. Taslağa
göre, Anayasa değişikliğinin denetlenmesi, siyasi parti kapatma davası ve Yüce
Divan sıfatıyla yapılacak yargılama dışında kalan tüm işler, her iki daireye
eşit şekilde paylaştırılacak. Daireler arasında oluşabilecek içtihat
farklılıkları genel kurul tarafından giderilecek. Her bir daire bir başkan ve 6
üye ile toplanacak ve salt çoğunlukla karar verebilecek. Anayasa Mahkemesi
Başkanı, genel kurulun, başkan vekilleri de dairelerin başkanlıklarını
yürütecek. Genel kurul, bir başkan ve 12 üye ile toplanacak ve yine salt
çoğunlukla karar alabilecek. Ancak, genel kurulun anayasa değişikliklerinde
iptale ve siyasi parti davalarında kapatmaya karar verebilmesi için, beşte üçlük
"nitelikli oy çokluğu" aranacak.
Anayasa taslağına göre herkes, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki
anayasal hak ve özgürlüklerinden birinin kamu gücü tarafından ihlal edilmesi
halinde Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunabilecek. Anayasa şikayeti
ile ilgili bireysel başvuruların görüşebilirliği, kabul edilebilirliği ve
kararın içeriğine ilişkin ön inceleme komisyonu kurulacak. Ön inceleme
komisyonunun kuruluş ve yetkileri, daire kararına ilişkin esas ve usuller,
kanunla düzenlenecek.
Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme yolu
Anayasa değişikliği taslağında yer alan 148. maddede, Yüce Divan kararlarına
karşı yeniden inceleme başvurusu hakkı getiriliyor. Gerekçede, neden böyle bir
yolun açıldığı şöyle açıklanıyor: "Yüce Divan görevinin genel kurul tarafından
yerine getirileceği hükme bağlanmıştır. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden
inceleme başvurusu yolu açılmıştır. Bu model, Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun ilk
derece mahkemesi olarak verdiği kararların yeniden incelenmesi şeklindeki kanun
yolundan esinlenmiştir. Başta Almanya olmak üzere Avusturya ve İspanya gibi
birçok Avrupa ülkesinde başarıyla uygulanan bireysel başvuru yöntemini getiren
yeni bir düzenlemedir. Anayasa şikayeti, yasaların anayasaya, idari işlemlerin
yasaya uygunluğunun denetiminden, temyiz ve karar düzeltme yolundan farklı bir
hak arama yoludur. AİHM'ye yapılan bireysel başvuruya benzer bir iç hukuk
uygulamasıdır. Bu hakkın sağlanmasıyla Türkiye aleyhine AİHM'ye açılacak
davalarda önemli bir azalma olacaktır. Çünkü böyle bir durumda Anayasa şikayeti
yolunun tüketilmesi, AİHM'ye başvurunun bir ön koşulu olarak aranacaktır."
yenişafak