''Bilgi Edinme Yasası' yarın yürürlüğe giriyor.
Vatandaş dedektif oluyor, devletin sırrı kalmıyor
'Bilgi Edinme Yasası' yarın yürürlüğe giriyor. Başkasının özel yaşamı ve devlet güvenliği dışındaki tüm konularda talepler yanıtlanacak. İstekleri gerekçesiz reddeden kamu görevlisine dava açılacak
Avrupa Birliği'ne (AB) uyum yasaları kapsamında çıkarılan 'Bilgi Edinme Yasası' yarın yürürlüğe giriyor. 26 Nisan Pazartesi gününden itibaren kamu kurum ve kuruluşlarına başvuran vatandaşlar, istedikleri konularda bilgi alabilecek. Başkalarının özel yaşamı ve devlet güvenliği dışındaki konularda, her türlü bilgi ve belgeye ulaşılabilecekler. 'Devlet sırrı' kavramını büyük ölçüde ortadan kaldıracak olan yeni düzenleme ile 'şeffaf devlet' anlayışı uygulamaya girecek. Yasa kapsamında tüm kurum ve kuruluşlar internet sitesi oluşturacak. Kamu kurumlarında alınan kararlar, mal ve hizmet alımları, projeler ve yıllık faaliyet raporları internetten düzenli olarak yayınlanarak vatandaşların bu faaliyetleri incelemesine olanak tanınacak. Kamu kurum ve kuruluşları ile özerk nitelikli kurumlarda, 'bilgi edinme büroları' oluşturulacak.
'Devlet sırrı' gerekçesiyle cevap alamayan vatandaşlar, bu gerekçeye itiraz edebilecek. İtirazlar, 'Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'na iletilecek. Kurul inceleme sonucu, bilginin milli güvenliği veya ekonomiyi sarsacak nitelikte olmadığına karar verilirse istenen bilgi vatandaşa bildirilecek. Devlet yönetiminde bulunan başbakan, bakan ve üst düzey yöneticilerin mal varlıklarına ilişkin bilgi ve belgeler ise 'kamu yararı' şartı ve ilgili kişinin onayı ile öğrenilebilecek.
Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararları ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) kararları da, ilgili kişinin incelemesine açılacak. Ancak bu yolla edinilen bilgiler için yargıya gidilemeyecek. Vatandaşlar, güvenlik birimleri tarafından haklarında oluşturulan dosyaları inceleyebilecekler ve Anayasa'ya aykırı yöntemlerle elde edilen bilgilerle yanlış bilgilerin imha edilmesini talep edebilecekler.
Yanıt 15 gün içinde verilecek
Hukukun Egemenliği Derneği Genel Başkanı Avukat A. Erdem Akyüz, 'Bilgi Edinme Hakkı Kanunu' ile ilgili merak edilenleri
Kimden bilgi istenebilecek?
Bütün kamu kurum, kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kendilerinde bulunan bilgi ve belgeleri, başvuru sahiplerine vermekle yükümlüler. Devlet daireleri, bakanlıklar, bunlara bağlı kuruluşlar, genel müdürlükler, yerel yönetimler, barolar, borsalar, odalar gibi tüm kuruluşlar bu kanun kapsamına giriyor. İstenecek bilgi ve belgeler; her türlü yazılı evrak, talimat, kroki, plan, film, fotoğraf, teyp, video kaseti ve elektronik ortamda kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarıdır.
Başvuru nasıl yapılacak?
Başvuru, istenilen bilgi veya belgenin bulunduğu kuruma verilecek bir dilekçe ile yapılacak. Başvuran kişinin kimliğinin ve kimden geldiğinin yasal olarak saptanabilmesi koşulu ile elektronik ortamda veya faks ile de yapılabilecek. Dilekçeye; başvuruda bulunan kişinin adı, soyadı, adresi, imzası, devamlı oturma ve iş adresinin yazılması unutulmamalı.
Bilgiye nasıl ulaşılacak?
Bilgi yazılı ulaştırılacak. İstenilen belgenin ise onaylı bir örneği veya kopyası verilecek. İstenen belge; video veya ses kaseti ise bir örneği çıkarılarak verilecek. Bilgi ve belgeler başvuru sahibinin adresine ya da olanağı varsa elektronik posta adresine de gönderilebilir.
Bu hakkın sınırları var mı?
Devlet sırrına, istihbarata, ülkenin ekonomik çıkarlarına, özel hayatın, haberleşmenin gizliliğine, ticari sırra ilişkin bilgi ve belgeler istenemez. İdari ve adli soruşturma kapsamına giren bilgilerde de sınırlamalar var. Ancak bu sınırlamalar kapsamına giren belgelerin; başvuran kişinin meslek hayatını ve onurunu ilgilendirmesi halinde bilgi verilmesi yolu açılır.
Başvurusu reddedilenler dava açacak
Kanunla ilgili geniş açıklamanın www.hed.org.tr sayfasında bulunduğunu belirten Hukukun Egemenliği Derneği Genel Başkanı Avukat Erdem Akyüz, şu bilgileri verdi:
İstenen bilgi ve belge, başvuru tarihinden itibaren on beş gün içinde verilmeli. Bilgiyi verecek kurum başka bir kurumla da iletişim kuracak ise cevap süresi otuz iş günü olarak uzatılır. Başvuruyu yapan kişiye cevap süresinin uzatıldığı bildirilmeli.
Başvurusu reddedilenlerin yargı yoluna gitme ve dava açma hakkı var.
Başvuruları yasal süre içinde yanıtlamayan kamu körevlileri hakkında, adli ve idari işlem yapılacak.
Yanlış işlem yapan kurum, kuruluş ve kişiye karşı tazminat isteme, disiplin ve ceza kovuşturması yapılmasını talep etme hakkı var.
Elde edilen bilgi ve belgelerin ticari amaçla çoğaltılması ve kullanılması yasak.
Masrafı bilgiyi isteyen karşılayacak
İstenen bilgi veya belgenin örneğinin çıkarılması görüntü veya ses kopyasının alınması gibi giderler başvuru sahibinden istenebilecek ve alınabilecek. İstenen gider caydırıcı değil, makul ve normal düzeyde olmalı. Birkaç sayfa fotokopi ücretinin alınmaması gerekir. Ancak yüzlerce sayfa olması halinde, piyasa fiyatları üzerinden ücreti alınabilir.
Akşam