Emeklilik talebinden ne zamana kadar vazgeçilebilir?

Emekli olan memur, emekliliğinin iptalini isteyebilir mi? Yazımızda bu konuyu değerlendirmekteyiz.

Genel olarak memurların çalışma süreleri 65 yaşlarını doldurdukları tarihte sona erer. 65 yaşından önce emeklilik, sadece memurların talebi ile gerçekleşir ve Kurumlar memurun emeklilik talebi olmadan 65 yaşlarını doldurmadan emeklilik işlemini tesis edemez. Memurlar emekli aylığı bağlanması için, bazı durumlar dışında (bu durumlar yaş haddi, kadrosuzluk, resen emeklilik gibi durumlar) zorlanamaz.

Memurlar, hizmet ve yaş şartlarını taşırlarsa talep etmeksizin emekli olamazlar. Emekli olmak, emeklilik zamanını tespit etmek memurun iradesiyle gerçekleşen bir durumdur. Memurlar, emeklilik koşullarını, yani hizmet + yaş koşullarını tamamladıktan sonra talepleri üzerine emeklilik işleminin yapılmasını isteyebilirler.

Peki, emeklilik işleminin yapılmasını talep eden, ancak emeklilik işleminde beklediği durumlar dışında bir durumun ortaya çıktığını gören memur emeklilik işlemini iptal ettirebilir mi?

EMEKLİLİK BAŞVURUSUNU ETKİLEYEN DURUMLAR?

Bir memur, çalışırken bulunduğu derece ve kademenin emeklilik işleminde daha düşük olduğunu gördükten sonra emeklilik işleminin iptalini isteyebilir. Zira intibak işlemi, sitemizde de zaman zaman değerlendirdiğimiz konulardan biridir ve emekli aylık ve emekli ikramiye tutarını etkileyen bir işlemdir. 1 inci derece 4 üncü kademe + 2200 ek gösterge üzerinden aylık ve ikramiye tutarını alacağını bekleyen bir memur, emeklilik işleminde 2 nci derecenin 1600 ek göstergesi üzerinden emeklilik işleminin yapıldığını gördüğü an hem emekli aylık tutarında hem de emekli ikramiye tutarında azalma olduğunu gördüğünden, emeklilik işleminin iptal edilmesini isteyebilir. Yani yüksek okul mezunu 30 yıl hizmeti olan bir kişi ¼ + 2200 üzerinden emekli işlemi tesis edilmiş olsa bugün için aylık 2386 TL. aylık, 86050 TL. ikramiye alır, ancak yine yüksek okul mezunu olan kişinin emeklilik işlemi 2/6 + 1600 üzerinden yapıldığında ise 2086 TL. aylık, 75235 TL. ikramiye alır, bu fark durum emeklilik konumundaki bir kişi için önemli olmaktadır.

Gündemde olan 3600 ek göstergeye yükseltme işlemi daha önce talepte bulunmuş memurun da emeklilikten vazgeçmesine neden olabilir. Zira 3600 ek gösterge ile 2200 ek gösterge arasında ikramiye farkından kaynaklı 23121 TL. tutar azımsanmayacak derecede önemli olmaktadır. Bunun için tavsiyemiz 3600 ek göstergeye yükseltilme işleminin yapıldıktan sonra memurun bu ek gösterge üzerinden en azından 1 aylık da olsa görev aylığını alması ve bundan sonra emeklilik müracaatını yapması olur.

Memurluğa başladıktan sonra üst öğrenimi bitiren memur emsal intibak işlemine tabi tutulur, Emsal İntibak işlemlerinde;

- Ortaöğrenimi bitirenlerde 30 Haziran,
- Yüksekokulu bitirenlerde 31 Temmuz,
tarihi kullanılmaktadır.

30 Haziranda terfi eden memurun 15 Temmuzdaki görev aylığını alması, 31 Temmuzda terfi eden memurun da 15 Ağustos görev aylığını alması gerekir ki, terfi ettiği intibak üzerinden emeklilik işlemleri yapılsın. Terfi ettiği ayı takip eden aybaşındaki görev aylığını almadan emekli olan memur burada hak kaybına uğrar.

- Memurun sicil notu ortalamalarından alacağı kademeler, doktora, staj, ilave derece ve kademeler yanlış uygulanmış olabilir, bu durumda memur intibak açısından hak kaybına uğrayabilir.

Bir başka durum olarak, emekli ikramiyeleri tam yıllara karşılık yapılmaktadır ve özel sektör işyerlerinde ve bazı durumlarda resmi sektör işyerlerinde geçen sürelerinin de emekli ikramiyesi yıllarına ekleneceğini düşünüp ona göre hesap yapmış olabilirler. Ancak emekli işleminde bu beklentileri karşılanmadığını gördükten sonra da emekliliklerinin iptalini isteyebilirler. Yukarıda yaptığımız hesaplama burada da ikramiye açısından geçerli olmaktadır.

Yine bir başka durum olarak da, genel olarak kamu işyerlerinde uygulama olarak bir memur emekli olmak istediğinde emeklilikten önce birikmiş yıllık izinlerini kullanıp ondan sonra emekli olmak isterler. Bunun için de yıllık izinleri öncesinde ileriki bir tarih olarak emeklilik talep dilekçelerini verirler ve Kurumlar da bu talebi yerine getirirler. Ancak, memur yıllık izin bitiminde emekli olmak için daha erken olduğunu düşünüp genç yaşta erken emekli olmaktan vazgeçebilir ve emekli olmak istemez.

Bu örnek durumlar emekli işleminin iptalini gerektirir mi?
Kurumlar tarafından emeklilik onayı alınıp emeklilik belgeleri de Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilen bir memurun emeklilik işlemleri iptal edilebilir mi?

Emekli olmayı talep eden memur hakkında Kurumların en yüksek amirinin onayı alınarak emeklilik işlemleri yürürlüğe girer. Talep tarihinden itibaren 1 ay geçtikten sonra da Kurumlar tarafından memurun göreviyle ilişiğinin kesilmesi gerekir. Bu husus 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 48 hükmünde kurala bağlanmıştır.

5510 sayılı Kanun Madde 28 de bulunan diğer bir hüküm şu şekildedir: "Yukarıdaki fıkralarda belirtilen yaşlılık aylıklarından yararlanabilmek için, ..... 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalıların ise istekleri üzerine yetkili makamdan emekliye sevk onayı alındıktan sonra ilişiklerinin kesilmesi şarttır."

Hak kaybına uğrayan memurunun göreve tekrar başlama talepleri kabul edilebilir mi?

Emeklilik mevzuatlarında, kendi hür iradelerini kullanarak emeklilik müracaatını yapmış memurların, tekrardan göreve dönmelerini sağlayacak bir hüküm yoktur. Aksine, yıllar öncesinde emekli memurun emeklilik iptal talebinin geri alınamayacağı konusu Danıştay tarafından incelenmiş ve 8.1.1972 tarihli ve 1968-9 sayılı Esas numaralı, 1972-1 sayılı da Karar numaralı İçtihat kararı ile, memurların emeklilik tasarrufunun geri alınmasının idare hukukunda bulunması gereken güven ve istikrar esaslarını zedeleyeceği gerekçesiyle, memurun talebinin kabul edilemeyeceği belirtilmiştir.

Ayrıca, emekliye sevk onayından önce emekli olma talebinden vazgeçme dilekçesini vermesine rağmen Kurumları tarafından kabul edilmeme durumu halinde ise yine mahkemelerce emeklilik işleminin iptal edilmesi gerektiği yönünde kararlar da bulunmaktadır.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Emekliliğin iptalini isteyen memurun ileriki bir tarihte emekli olacağını belirttiği tarihten önce ve emeklilik talep tarihinden 1 ay geçirmeden önce Kurumuna emeklilik işleminin iptal edilmesini istemesi halinde mümkün olabileceğini değerlendirmekteyiz.

Ancak, memurun belirttiği emeklilik tarihi itibariyle emekliye sevk onayı alındıktan sonra emeklilik işleminin iptal edilmesini istemesi halinde bu işlemlerin iptal edilemeyeceğini değerlendirmekteyiz.