OHAL kalktı, 60 gün içinde dava açılabilir yorumları doğru mudur?

SORU: OHAL sebebiyle işten atılanlar ohal kalkış tarihinden itibaren 60 gün içinde kurumlarınıza geri dönüş dilekçesi verin ve reddolursa dava edin deniyor. Bu görüş doğru olabilir mi?

CEVAP: 23.01.2017 tarih ve 29957 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 685 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Olağanüstü Hal İnceleme Komisyonları kurulmuş ve kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılanlar ya da ilişiği kesilenlere geri dönüş için başvuru hakkı tanınmıştır.

08.03.2018 tarih ve 30354 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun ile kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılanlar ya da ilişiği kesilenlere geri dönüş için başvuru hakkı bu kez KANUN ile düzenlenmiş ve söz konusu kanununun 2. maddesinde komisyonun görevleri belirlenmiştir. Söz konusu madde aşağıdaki şekildedir.

"Komisyonun görevleri

MADDE 2- (1) Komisyon, olağanüstü hal kapsamında doğrudan kanun hükmünde kararnameler ile tesis edilen aşağıdaki işlemler hakkındaki başvuruları değerlendirip karar verir.

a) Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarma ya da ilişiğin kesilmesi.

b) Öğrencilikle ilişiğin kesilmesi.

c) Dernekler, vakıflar, sendika, federasyon ve konfederasyonlar, özel sağlık kuruluşları, özel öğretim kurumları, vakıf yükseköğretim kurumları, özel radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler, haber ajansları, yayınevleri ve dağıtım kanallarının kapatılması.

ç) Emekli personelin rütbelerinin alınması. (2) Olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnamelerle gerçek veya tüzel kişilerin hukuki statülerine ilişkin olarak doğrudan düzenlenen ve birinci fıkra kapsamına girmeyen işlemler de Komisyonun görev alanındadır. (3) Bu maddede belirtilen işlemlere bağlı olarak olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnamelerde yer alan ilave tedbirler ile kanun yollarının açık olduğu işlemler hakkında ayrıca başvuru yapılamaz."

Sonuç ve Değerlendirme: Anayasa Mahkemesinin geçmiş yıllarda OHAL KHK'larının zaman ve yer bakımından sınırlı olarak uygulanabileceğine dair içtihatları bulunmaktadır. Bir başka deyişle OHAL döneminde çıkarılan KHK'lar sadece yürürlükte olduğu dönemde ve uygulanmasına karar verilen yerlerde geçerlidir. OHAL'in kalkmasının ardından söz konusu KHK'ların bir hükmü kalmayacaktır.

Ancak OHAL KHK'larının bir kısım değişikliklerle bu kez KANUN olarak düzenlendiği görülmektedir. Anayasa Mahkemesi 2018/42 Esas ve 2018/48 Karar sayılı 31.05.2018 tarihli kararında 01.02.2018 tarihli ve 7076 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamına Bazı Düzenlemeler Yapılması hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul edilmesine Dair Kanunun "Yok Hükmünde" olduğu ve "Anayasanın 2,6,7,11 ve 121 maddelerine aykırı olduğu" iddiası ile açılan davayı reddetmiştir. Anayasa Mahkemesi ret gerekçesinde aşağıdaki ibarelere yer verilmiştir.

"Dava dilekçesinde Kanun'un Anayasa'ya aykırılığı yolunda ileri sürülen hususlar ile Kanun'da yer alan düzenlemelerin niteliği, Kanun'un varlık kazanmasını imkansız kılan haller kapsamına girmediğinden, söz konusu kuralların Anayasa'ya uygunluk denetimi kapsamında incelenmesini ve bu inceleme neticesinde varılacak sonuca göre ilgili kuralın iptalini ya da iptal talebini reddini gerekli kılmaktadır.

Açıklanan nedenlerle Kanun'un yok hükmünde olduğunun tespiti talebinin reddi gerekir"

Söz konusu Anayasa Mahkemesi kararı ilgili kanunun yok sayılamayacağı Anayasaya uygunluk denetiminin ise farklı bir konu olduğu yönündedir. Mevcut durumda kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılanlar ya da ilişiği kesilenler geri dönüş için OHAL Komisyonuna başvurma dışında bir seçeneğe sahip değildir. Anayasa Mahkemesinin farklı içtihatlar getirmesi durumunda ise yeni bir hukuki durum doğabilir.