Vay sen misin iş isteyen!

EMİNE DOLMACI

Eskiden bir söz vardı, ?Ekmek aslanın ağzında' denirdi. Ekmek, uzakta ve tehlikeli bir yerde, üstelik ona ulaşma yolları da artık zorlaşıyor. Bir iş talebinde bulunduğunuz zaman, karşınıza bir yığın test, görüşme ve hazırlanması gereken belge çıkıyor. Siz siz olun, iş görüşmesine gitmeden önce bunlardan haberdar olun, küçük çaplı bir kriz veya şok yaşamayın.

Üniversiteyi bitirdik veya daha ilerisine de devam ederek eğitim hayatımızı tamamladık. Şimdi sıra iş hayatına atılmada. ?Eleman aranıyor? ifadesini duyduktan sonra, Türkiye şartlarında, tahmin edildiği gibi, işe girmeniz hemen mümkün olmayabilir. Bu yeterince ümit kırıcı olsa da işler bu gerçeği bilmekle bitmiyor. İstediğiniz bir işe yerleştirilebilmeniz için neredeyse sayısı iki elin parmaklarını aşan test, değerlendirme, mülakat ve incelemeden geçmeniz mümkün. Sadece bir iş görüşmesi ve bir özgeçmiş teslim etmekle kalmayıp, psikolojik, biyolojik, zihinsel bir sürü teste de tabi oluyorsunuz. İş ararken, özellikle de büyük bir şirkete başvuruda bulunuyorsanız, çaldığınız ilk kapıda muhtemelen karşınıza, zihinsel ve fiziksel testler, bilgi testleri, uygulama ve performans testleri, kişilik envanteri, medikal inceleme, alkol ve uyuşturucu testleri çıkabilir. Yüz yüze görüşme veya video konferans sistemiyle mülakat, referans mektuplarının istenmesi, eğitim durumu ve tecrübeleri ortaya koyan bir özgeçmiş ise zaten alışık olduğumuz yöntemler arasında yer alıyor.

Günümüzde büyük şirketler, aradıkları elemanlarda genel geçer özelliklerin yanında, eskiden ölçülemez sanılan özellikleri de test ediyorlar. Bunlar artık ölçülebildiği düşünülen liderlik, soğukkanlılık, risk yönetimi, takım çalışması gibi özellikleri kapsıyor. Bunların gerçekleştirilme aşamalarında ise geleneksel işe alım yöntemlerinin dışında profesyonelce geliştirilmiş birçok teknik kullanılıyor. Değerlendirme yöntemleri arasında zihinsel ve fiziksel yetenek testleri, bilgi, beceri, birikim testleri, biyografik veri envanteri, mülakat, video konferans görüşme, kişilik envanteri, tavsiye ya da referanslardan kontrol gibi teknikler sayılabilir. Sıklıkla yapılan zeka testlerinin yanı sıra çözüm üretme, kriz yönetimi ve takım çalışması yeteneklerini ölçmek için üç boyutlu oyunlarla da karşılaşabilirsiniz. Ya da iş görüşmesi için gittiğinizde, bir sinevizyon ekranından, müstakbel patronunuzla sohbet edebilirsiniz. Bu yöntemin sizin açınızdan, yüz yüze görüşmenin yarattığı ilk etkiyi yaratmaması, jest ve mimiklerdeki algıyı daha aza indirmesi yönünde dezavantajları olsa da, bazı avantajlarını da yaşayabilirsiniz. İşe girmede önünüze getirilecek tüm yöntemlerin avantajları yanında olumsuzlukları elbette bulunuyor. Yeni yöntemler-teknikler, sizi anlatmaya yaradığı kadar, patronunuzun sizin uygun bir eleman olup olmadığınızı test etmesine de yardımcı oluyor. Ancak, her şeye rağmen, bir iş arıyorsanız, karşınıza çıkabilecek sürprizleri önceden bilmeniz ve ona göre hareket etmeniz sizi bir adım öne geçirecektir. Yöntemlerden bazılarını sizin için araştırdık.

Yüz yüze görüşme:

İş başvurularında sık sık karşınıza çıkacak olan, en klasik yöntemdir. Görüşmeler tamamen ön hazırlık yapılmadan spontane yapılacağı gibi, belli bir plan üzerinden de gerçekleştirilebilir. Planlı görüşmelerde bu iş için özel eğitim almış mülakatçılar, belli soruları gelenlere yöneltir. Bu görüşmeler sonucu yapılan değerlendirmeler de standart bir format üzerinden yapılır.

Video konferans:

Yüz yüze yapılan görüşmelerin bir benzeri de video konferans yöntemiyle gerçekleştirilir. Son yıllarda kullanılmaya başlayan yöntem, iş başvurusu yapan kişi ile mülakatı gerçekleştirecek kişinin aynı mekânda, aynı şehirde veya aynı ülkede olmadan da yapılabilmesi gibi bir avantajı barındırır. Daha çok büyük şirketler tarafından tercih edilen yöntem hem iş başvurusu yapan hem de şirket yönetimi için kullanışlı bir yöntemdir.

Bilgi testleri:

Bir iş veya işteki pozisyon için başvuran adayların o işe ait görev ve sorumluluklar hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğunu belirlemek için yapılan testlerdir. Bu testler, o güne kadar getirdiğiniz, eğitim, bilgi, beceri ve benzeri birikimlerinizin sonuçlarını ortaya koyar.

Zihinsel ve fiziksel yetenek testleri:

Zihinsel yetenek testleri genellikle, bir işe özgü sorumlulukları yerine getirme ve öğrenme becerisini ölçmek için kullanılıyor. Fiziksel beceri testleri ise genellikle kuvvet, dayanıklılık, yatkınlık ve esneklik ölçümünü içeren testlerdir. Bu testler, geniş bir yelpazedeki meslek grupları için uygulanıyor.

Uygulama, performans testleri:

Başvuran kişinin işin gereklerini yerine getirip getiremediğini ölçmek için direkt olarak uygulama şeklinde yapılan testlerdir. Bu testle ölçülmek istenen, işe yatkınlık ve kabiliyettir. İşverenler tarafından daha çok tercih edilen bir yöntem, işe girecek olan kişiler açısından da donanımlarını sergileyebilmek için iyi bir fırsat olabilir.

Biyografik veri envanteri:

Kişinin biyografisi ile ilgili bilgilerden oluşan testlerdir. İş, tecrübe, eğitim, hobiler gibi alanlarda soruların yöneltildiği testler, kişinin geçmişine bakarak gelecekte yapabileceklerini okumak açısından önem arz ediyor.

Eğitim ve deneyim:

Başvuruda bulunduğunuz herhangi bir iş, sizden ilk önce o konudaki eğitiminizi tamamlamış olmanızı isteyecektir. Sadece üniversite mezunlarının, sadece belli bir bölümü okumuş, belli bir eğitimden sertifikası olan kişilerin tercih edilebileceği pozisyonlar mevcuttur. Deneyim konusunda ise, yine işverenler alacakları elemandan, daha önce aynı işi yapmış olmasını isteyebilirler.

Referanslar:

İş başvurusu yaptığınızda karşınıza çıkacak olmazsa olmazlardan biri ise referanslardır. Yazdığınız özgeçmişlerin içinde mutlaka bir referans hanesi vardır. Bunun dışında özel referans mektupları da kurumların tercih ettiği belgeler arasında yer almaktadır.

Kişilik envanteri:

Birlikte çalışılması düşünülen kişinin karakter özelliklerini ortaya koymak için yapılan bir çalışmadır. Bununla motivasyon, işe bağlılık, kendine güven, ekip çalışmasında başarı gibi özellikler ölçülmek istenir. Bu testlerin klinik testlere yaklaşan şekilleri de mevcuttur; ancak kişilik haklarına saygı ilkesi gereği bunlara karşı çıkılmaktadır.

Medikal inceleme:

Bu yöntem adayın, verilecek olan görevi yeterli derecede yerine getirip getirememe durumunu ölçmek için kullanılmaktadır. İş başvurusu yapılan şirketin sağlık ve güvenlik politikaları gereği bu yöntem talep edilebilir. Burada aday herhangi bir şekilde kendi sağlığı veya diğerlerinin sağlığı konusunda tehdit oluşturuyorsa tercih edilmeyebilir.

Uyuşturucu ve alkol testi:

Bu test, işverenlerin yine şirket politikaları ve tercihleri doğrultusunda gerçekleştirilir. Çalışanlarının alkol ve uyuşturucu kullanmasını tercih etmeyen işverenler, işteki hatalar, iş kazaları, devamsızlık, uyumsuzluk, şiddet eğilimi gibi sebepleri gerekçe göstererek bu testi isteyebilir.

Kendinizi ve başvuru yaptığınız yeri tanıyın

Kişi iş aramaya başladığı zaman öncelikle kendisini tanımalı ve ihtiyaçlarını belirlemelidir. ?Profesyonel yaşamdaki hedefim nedir?' sorusunu kendisine sorarak iş hayatına adım atan birey, başvuru yaparken de pozisyonun kendi niteliklerine uygun olup olmadığına dikkat etmelidir. Çünkü firmalar adayda kendilerine yararlı olabilecek nitelikleri ararlar. İş görüşmeleri öncesinde hazırlıklarınızı sadece kişisel özelliklerinizle sınırlı tutmayın. Elemanı olmak istediğiniz kurumun çözümlenmesi için de bir eylem planı yapmalısınız. Mülakat öncesinde ise görüşmeye gideceğiniz kişinin ismini ve kurumdaki pozisyonunu mutlaka bilmelisiniz. Görüşmede kullanacağınız kıyafet de önemli. Şık ve bakımlı olmalı, görüşmeye mutlaka vaktinde gitmelisiniz. Mülakat esnasında ise doğru bilgi vermek birinci önceliktir. Kibar ve nazik olmak, kendisini rahat hissetmek ve kendine güvenli bir duruş sergilemek bunun arkasından gelmektedir. Sinan Önol/İNKA Danışmanlık