VHKİ, doktora yaparsa ilave kademeden yararlanır mı?

Soru: Sağlık Bakanlığı bünyesinde Genel İdare Hizmetleri sınıfında VHKİ olarak görev yapmaktayım. İşletme lisans, işletme yüksek lisans ve işletme doktora mezunuyum. Doktoramı bitirdikten sonra 2 kademe ilerlemesi almak ve intibak işlemlerimin yapılması için dilekçe ile başvuru yaptım fakat talebim reddedildi. Gerekçe olarak mezun olduğum İşletme Doktorasının VHKİ ile ilgili bir öğrenim olmadığı tarafıma bildirildi. Bu hususta sizin görüşünüzü almak ve nasıl bir yol izlemem hakkında yardımlarınızı bekliyorum.

Cevap: Doktora programlarının amacı belirli bir alanda araştırmacı bilim adamı yetiştirmek, kişiye akademik yetkinlik ve derinlik kazandırmaktır. 4 yıllık yoğun ve yorucu bir sürecin sonunda bu derece elde edilebilmektedir. Yüksek lisans veya doktora sonucunda memura ilave kademe veya kademeler verilmesini; yürütülen görevlerin niteliğinde bir artış sağlamasından ziyade memuriyetin, giriş ve yükselmenin eğitime/diplomaya dayalı olduğu bir kariyer sistemi olarak kurgulanmasında aramak yerinde olacaktır.

657 sayılı Kanunun 36/A-9 maddesinde, "Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında yüksek öğrenim üstü master derecesi almış olanlarla yüksek öğrenim kurumlarında en az bir yıl ilave öğrenim yaparak lisans üstü ihtisas sertifikası alanlara bir kademe ilerlemesi, tıpta uzmanlık belgesi alanlara, meslekleri ile ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlara bir derece yükselmesi uygulanır.
Master derecesini alıp bir kademe ilerlemesinden yararlanan memura, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yaptığı takdirde iki kademe ilerlemesi uygulanır." denilmektedir.

Madde hükmüne göre memur konusu veya alanı ne olursa olsun yüksek lisans eğitimi sonucunda ilave bir kademe ilerlemesinden yararlanmaktadır. Ancak doktora eğitimine bağlı olarak ilave kademe ilerlemesi yapabilmesi için doktoranın meslekleri ile ilgili öğrenim dalında yapılması şartı bulunmaktadır.

Mülga Devlet Personel Başkanlığı genel olarak madde hükmünde geçen meslek kavramını memurun kadro unvanı ve yürüttüğü görev olarak tanımlamaktadır. Buna göre VHKİ unvanlı memurun mesleği VHKİ, bilgisayar işletmeninin mesleği bilgisayar işletmenliğidir. Bu yaklaşımın sonucu olarak meslek ile üniversite eğitimi arasındaki bağ kopabilmektedir. Örneğin VHKİ kadrosuna KPSS sonucunda 4001 nitelik koduyla alım yapıldığında bu kadroya bir biyolog, mühendis, kamu yönetimi veya işletme bölümü mezunu gibi herhangi bir lisans mezununun yerleşmesi mümkündür. Bu durumda lisans eğitimi sonucunda kazanılan unvan ile memurun kadro unvanı veya yürüttüğü görev arasındaki bağ kopacaktır.

Diğer taraftan süreç içerisinde memurun kadro unvanı ve ifa ettiği görevler değişkenlik göstermektedir. Memur görevde yükselme sınavı ile veya sınava tabi olmaksızın yönetici kadrolarına (şube müdürü, daire başkanı gibi) veya unvan değişikliği sınavı ile öğrenim durumu ile ihraz ettiği unvanlara atanabilmektedir. Bu durumda memurun mesleği de değişecek buna bağlı olarak da önceki unvanında yararlanamadığı ilave kademe hakkından yararlanır hale gelebilecektir.

Özellikle üst yöneticiciler bakımından o kurumun faaliyet alanı kapsamında yürütülen bütün görevlerle ilgili doktora eğitiminin o yöneticinin mesleği ile ilgili görülmesi muhtemeldir. Müşavir, müfettiş veya başka kadrolar için de benzer bir durum söz konusu olup görev alanları görev yaptıkları kurumun faaliyet alanını kapsamaktadır.

Sonuç olarak meslek kavramı memurun kadro unvanı veya ifa ettiği görevler olarak tanımlandığında, işletme alanında yapılan doktoranın VHKİ unvanlı personelin mesleğiyle ilgili olmadığını, bu sebeple de aynı kadroda kalındığı sürece ilave kademe ilerlemesi alınamayacağını, ancak yönetici kadrolara atanma halinde iş idaresi yönüyle bu alandaki doktoranın memurun mesleğiyle ilgili hale geleceğini ve ilave kademe alınabileceğini değerlendirmekteyiz.

Bu konuda yaşanan sorunların çözümü için yüksek lisansta olduğu gibi doktora konusu ile memurun mesleği arasında bağ kurmaksızın hangi alanda olursa olsun yapılan doktora karşılığında ilave kademe verilmesini sağlayacak şekilde mevzuat değişikliği yapılmalıdır.