KİT'lere atanırsam özelleştirme sonrası işsiz kalır mıyım?

Soru: 399 sayılı KHK'ye tabi olarak KİT'te çalışacak bir personelin, özelleştirme sonucunda durumu ne olur? Kuruma yeni başvuracak kişiler için işsiz kalma riski var mıdır?

Cevap: Kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışan personelin özelleştirme uygulamaları sonucundaki hakları farklılık göstermektedir. Bu farklılıkları açıklayabilmek için kuruluşların;

1. Özelleştirme kapsam ve programındaki kuruluşlar,
2. Diğer kuruluşlar
olarak farklı incelenmesi gerekmektedir. Diğer kuruluşlar ise;

1. 399 sayılı KHK kapsamındaki kuruluşlar,
2. 399 sayılı KHK'nin geçici 9 ve ek 1. maddesi kapsamındaki kuruluşlar,
olmak üzere iki kategoride incelenmesi gerekmektedir.

399 sayılı KHK'ye tabi kuruluşlarda memur, sözleşmeli personel ve işçi statüsünde personel istihdam edilmektedir. Müfettiş yardımcısı, müfettiş, müdür yardımcıları (kısmen), müdür ve daha üstü personel 657 sayılı Kanuna tabi Devlet memuru statüsündedir. Bunlar anılan KHK'ye ekli (1) sayılı cetvelde sayılan personeldir. Anılan KHK'nin geçici 9 ve ek 1. maddesi kapsamındaki kuruluşlar ise yönetim kademesi de dahil personelin tamamı işçi statüsünde olup, bunlar toplu sözleşme kapsamında olup olmadıklarına göre kapsam içi ve kapsam dışı personel olarak ayrılmaktadır.

Özelleştirme kapsam ve programındaki kuruluşlarda ise kapsam ve programa alınma tarihinde görevde olan personel mevcut statüleriyle istihdam edilmekte, sonradan işe alınan personel ise genel olarak iş kanunlarına tabi olmaktadır.

Özelleştirilen kuruluşların personelinin nakline ilişkin hususlar 4046 sayılı Kanunun 22. maddesi ile 657 sayılı Kanunun 4/B ve maddesi ve bu maddeye dayalı olarak yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda düzenlenmiştir.

4046 sayılı Kanunun 22. maddesine göre;

Özelleştirme programına alınan kuruluşlarda (iştirakler hariç) ilgili kuruluş veya İdare tarafından istihdam fazlası personel belirlenmesi ya da bu kuruluşların kısmen veya tamamen satışı nedeniyle kamu tüzel kişiliğinin sona ermesi, devredilmesi, küçültülmesi, faaliyetlerinin durdurulması, kapatılması, tasfiye edilmesi halinde; bu kuruluşlarda programa alınma tarihi itibarıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olarak veya sözleşmeli statüde çalışmakta olanlar ile iş kanunlarına tabi olarak görev yapmakla birlikte toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlanmayan genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, kurul başkanı, daire başkanı, müessese, bölge, fabrika, işletme ve şube müdürü, müfettiş ve müfettiş yardımcısı, müşavir ve başuzman unvanlı kadrolara atanmak suretiyle görev yapan personel, diğer kamu kurum ve kuruluşlarına Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından nakledilecektir.

Kuruluş özelleştirme programına alındıktan sonra kuruluşa açıktan veya naklen atananlar nakil hakkından yararlanamamaktadır.

Nakil sürecinde (1) sayılı cetvel kapsamındaki personel ile bunlarla aynı unvanlarda görev yapan diğer statülerdeki (kapsam dışı personel) personelin atama teklifleri araştırmacı unvanıyla veya istekleri halinde daha önce görev yapmış oldukları öğrenim durumuyla ihraz edilen unvanlara yapılmaktadır. Yani kuruluşta mühendis olarak görev yapmış ve sonrasında müdür olmuş bir personel nakil sürecinde araştırmacı kadrosuna veya talepte bulunursa mühendis kadrosuna nakledilecektir. Müfettiş yardımcısı ve müfettişlerin nakilleri ise aynı unvanlı kadrolara yapılmaktadır. (2) sayılı cetvel kapsamındaki KİT sözleşmeli personeli ise mevcut unvanları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına memur statüsünde nakledilmektedir.

Yukarıdaki hükümler çerçevesinde özelleştirme programına alındıktan sonra bu kuruluşlara açıktan veya naklen atanan personel ile programda olmayan kuruluşlarda işçi statüsünde çalışan personelden genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, kurul başkanı, daire başkanı, müessese, bölge, fabrika, işletme ve şube müdürü, müfettiş ve müfettiş yardımcısı, müşavir ve başuzman dışındakilerin 22. madde kapsamında nakil hakkı bulunmamaktadır.

657 sayılı Kanunun 4/B maddesi ise, özelleştirme uygulamaları sebebiyle iş akitleri kamu veya özel sektör işverenince feshedilen ve 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil hakkı bulunmayan personele yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanıncaya kadar 4/B statüsünde istihdam hakkı getirmiştir. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin hususlar Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların ek 9. maddesinde düzenlenmiştir. Programa alınma tarihi itibarıyla kuruluşlarda daimi işçi olarak çalışmaktayken özelleştirme sürecinde iş akdi kamu tarafından veya devralan özel sektör işvereni tarafından feshedilen personel bu haktan yararlanmaktadır. Hak sahipleri Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından Çalışma Genel Müdürlüğüne bildirilmekte, bunlardan yükseköğrenim mezunları idari büro görevlisi, diğerleri ise idari destek görevlisi pozisyonlarına atanmaktadır.

Bu itibarla;

- Özelleştirme programına alınma tarihinden sonra bu kuruluşlara açıktan veya naklen atanan personel statüsü farketmeksizin nakil hakkından yararlanamamaktadır.

- 399 sayılı KHK kapsamındaki kuruluşlarda görev yapan memur, sözleşmeli personel ve daimi işçiler özelleştirme sürecinde diğer kamu kurumlarına nakil hakkına sahiptir. Bunlardan memur ve sözleşmeli personel diğer kamu kurumlarına memur statüsünde nakledilirken işçiler 4/B sözleşmeli personel statüsünde nakledilmektedir.

- 399 sayılı KHK'nin geçici 9 ve ek 1. maddesi kapsamındaki kuruluşlarda (BOTAŞ, TPAO, KIYEM, TEMSAN) görev yapan kapsam dışı personelden (1) sayılı cetvelde sayılanlarla aynı unvanlı personelin nakli diğer kamu kurumlarında memur statüsünde yapılmaktadır. Bu kuruluşlardaki kapsam içi statüdeki diğer daimi işçiler ise 4/B sözleşmeli personel statüsünde nakledilmektedir.

Sonuç olarak, özelleştirme programında bulunmayan KİT'lere atanan 399 sayılı KHK'ye tabi sözleşmeli personelin bu kuruluşların sonradan özelleştirme programına alınması ve özelleştirilmesi halinde mevcut unvanlarıyla diğer kamu kurumlarına nakillerinde bir problem yaşanması ve bu kişilerin işsiz kalmaları gibi bir durum söz konusu değildir.