Sayıştay Üniversitedeki adrese teslim atamaları eleştirdi

Öğretim üyesi kadrolarına, eşitlik ve liyakat ilkelerine aykırı atamalar yapıldı

Üniversitede bulunan öğretim üyesi kadrolarına, eşitlik ve liyakat ilkelerine aykırı atamalar yapıldığı tespit edilmiştir.

2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10'uncu maddesinde Devlet organları ve idare makamlarının bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun Öğretim Elemanları ile ilgili düzenlemeler getiren Beşinci Bölümün 23'üncü, 24'üncü ve 26'ıncı maddelerinde öğretim üyeliği kadrolarına yapılacak atamalar için öngörülecek ek koşulların münhasıran bilimsel kaliteyi arttırmaya yönelik, objektif ve denetlenebilir olmaları gerektiği hükme bağlanmıştır.

Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 9'uncu maddesinde; kamu görevlilerinin tüm eylem ve işlemlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket edecekleri, takdir yetkilerini, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda, her türlü keyfilikten uzak, tarafsızlık ve eşitlik ilkelerine uygun olarak kullanacakları belirtilmiştir.

Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan ve ilan edilen "Akademik kadro ilanlarında aranan ek koşullara ilişkin" bilgi notunda söz konusu hususa değinilmiştir. Bilgi notunda, konu hakkında Yükseköğretim Kurulu'na gelen şikayet dilekçelerinde; üniversitelerin akademik personel alımı için ilana çıktığı kadrolara ilişkin olarak ek koşullar belirlediği, ancak söz konusu ek koşulların bir adayı işaret edecek biçimde spesifik olarak belirlendiği ve böylece ilana diğer adayların katılımın engellendiği, ilanlara konulan ek koşullar yoluyla belirli kişilerin alınarak üniversitede kadrolaşmaya gidildiği şeklinde iddialar yer aldığı, yapılan inceleme ve soruşturmalarda üniversiteler tarafından çıkılan bazı ilanlarda yer alan ek koşulların belirli bir adayı tanımlamaya yönelik olarak ve akademik rekabeti engelleyecek biçimde belirlenebildiği, ataması yapılan kişilerin yayınları ile belirlenen ek koşul arasında büyük benzerlikler bulunduğu ve hatta bazı atamalar için doğrudan ataması yapılan kişilerin yüksek lisans ya da doktora tez başlıklarının ek koşul olarak belirlendiği, bazı ilanlarda bilimsel kalite ve bilim disiplinleri arasındaki farklılıklarla açıklanamayacak ölçüde kısıtlayıcı ve rekabeti engelleyici koşullar belirlendiğinin görüldüğü, bunun akademik rekabeti engelleyecek nitelikte olmasının, Anayasa'nın eşitlik ilkesine ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'na aykırılık teşkil edeceği, tesis edilen işlemin dava konusu edilmesi halinde yargı makamları tarafından atama işleminin iptal edileceği, buna bağlı olarak üniversitenin işleyişi üzerinde olumsuzluk etkiler yaratacağı
ve kişiler açısından mağduriyetler yaratacağı, söz konusu atama işleminde rol alan yetkililer açısından idari ve cezai sorumluluklar doğuracağının açık olduğu, bu doğrultuda verilmiş bulunan yargı kararlarının bulunduğu, ifade edilmiştir.

Dolayısıyla, her ne kadar rektörün eğitim-öğretim faaliyetleri açısından duyulan ihtiyaç ve hizmet gerekleri göz önünde bulundurularak ilan koşullarını belirleme yetkisi bulunsa da bu koşulların eşitlik ve liyakat ilkeleri doğrultusunda belirli bir kişiye tekabül etmeyecek şekilde tespit edilmesi gerekmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın yukarıda değinilen 10'uncu maddesi ile Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in yine yukarıda değinilen 9'uncu maddesi uyarınca, kamu görevlileri görevlerini yerine getirirken, eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Dolayısıyla kanunlarla kamu görevlilerine verilen takdir yetkisi kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır. Kamu görevlileri bu yetkilerini kullanırken tarafsız kalmak zorundadırlar.

Ordu Üniversitesince, 2020 yılı içerisinde öğretim üyesi alımı amacıyla çeşitli tarihlerde ilanlar verilmiş, atama yapılacak kadrolara ilişkin olarak 2547 sayılı Kanun'un yukarıda da değinilen maddeleri uyarınca bazı ek koşullar getirilmiş ve boş bulunan kadrolar için öğretim üyesi atamaları gerçekleştirilmiştir. Getirilen söz konusu ek kriterlere örnek verilecek olursa;

- İlahiyat Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü Din Bilimleri Anabilim Dalı profesörlük kadrosu için, inanç, insan ve topluma dair konuları geleneksellik, modernlik, postmodernlik ve küreselleşme çerçevesinde değerlendirerek, sosyolojik analiz ve yorumlarda bulunmuş; din, kültür, ahlak ve medeniyet üzerine bilimsel eserler vermiş olmak.

- Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Türk İslam Sanatı Anabilim Dalı profesörlük kadrosu için, Türk İslam sanatı alanında doçentliğini almış olmak. Su mimarisi ve maden sanatı üzerine çalışmalar yapmış olmak.

- Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Halk Sağlığı Anabilim Dalı doktor öğretim üyeliği kadrosu için, halk sağlığı hemşireliği dalında doktora yapmış olmak. Evde bakım, yaşlı sağlığı ve müzikle terapi ile ilgili çalışmalar yapmış olmak.

- Eğitim Fakültesi Matematik ve Fen Bilimleri Bölümü Fen Bilgisi Anabilim Dalı doçentlik kadrosu için, doçentliğini biyoloji alanında almış olmak. Ekoloji alanında bitki çeşitliliği konularında çalışmalar yapmış TÜBİTAK ve AB Natura 2000 projelerinde görev almış olmak.

Yukarıda yer verilen örneklerde de görüleceği üzere, alımı yapılacak öğretim üyeliği kadroları için ek koşullar getirilirken, 2547 sayılı Kanun'un 23'üncü, 24'üncü ve 26'ncı maddelerinde ifade edilen objektif ve denetlenebilirlik ilkelerine riayet edilmemiş, ilanların büyük çoğunluğunda belli bir kişiye işaret eden şartlar istenmiştir. Bunun sonucunda da 2020 yılı içinde ilan verilen toplam 65 öğretim üyesi kadrosunun yalnızca dördü için sadece iki kişi, geriye kalan 61'i için ise sadece birer kişi başvuru yapabilmiştir.

Üniversitenin çıkmış olduğu ilanlarda belirlediği ek koşulların belli bir kişiyi tanımlamaya yönelik olarak akademik rekabeti engelleyecek nitelikte olmasının, Anayasanın eşitlik ilkesine ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'na aykırılık teşkil ettiği ve Üniversite'nin Kanunlarla belirlenen amaçlarına ulaşması açısından risk oluşturduğu değerlendirilmektedir.

Bu bakımdan Üniversite tarafından verilen öğretim üyesi ilanlarında yer verilen koşulların eşitlik ve liyakat ilkeleri doğrultusunda belirli bir kişiye tekabül etmeyecek şekilde tespit edilmesi gerekmektedir.