Güvenlik soruşturması için oluşturulan Değerlendirme Komisyonu'nda yaşanan sıkıntılar

Bu yazı dizisinde belediyelerde oluşturulacak Değerlendirme Komisyonları konusu üzerinde durulacak ve mevzuatın nasıl çalakalem yazıldığı açıklanmaya çalışılacaktır.

Yazının 1. Bölümünde "üst kademe yöneticisi kavramı tartışılacaktır.

Mevzuat hazırlanırken ülkenin sadece merkezden yönetildiğini düşünerek yapılan tanımlar çıkartılan mevzuatın nasıl uygulanacağı konusunda da tereddütlere sebep olmaktadır. Kamu personel sisteminde Nisan 2021 de yapılan tasfiye ve yeni yaratılan dağınıklıkla birlikte kamu çalışanlarının sorularına kurumlardan cevap bulamaması işleri daha da çıkmaza sokmaktadır.

Memurlar. Net olarak kurulduğumuz günden beri kamu personel sisteminin işleyişi noktasında katkımız yadsınamaz.

Sitemize gelen soruların başında 7315 sayılı Kanunda belirtilen Yönetmeliğin hala çıkartılmaması sebebiyle yaşanılan tereddütler ve özellikle belediyelerde Değerlendirme Kurulunun nasıl olacağına ilişkindir.

Daire başkanı ve altı kadrolar, üst kademe yöneticisi sayılmayacak
Kurumların, güvenlik soruşturması için yönetmelik çıkmasını beklemesi gerekiyor mu?
Kurumlar arşiv araştırmasını kimden talep etmeli?

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanununun 7 nci maddesinde, " (1) Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonu kurulur. Değerlendirme Komisyonu; Cumhurbaşkanlığında İdari İşler Başkanının görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığında genel sekreter yardımcısının, bakanlıklarda bakan yardımcısının, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, üniversitelerde rektör yardımcısının, valiliklerde vali yardımcısının başkanlığında, teftiş/denetim, personel ve hukuk birimleri ile uygun görülecek diğer birimlerden birer üyenin katılımıyla başkan dahil en az beş kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulur. Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde istihdam edilecekler hakkındaki değerlendirme, ilgili bakanlık ya da kamu kurumları bünyesindeki Değerlendirme Komisyonunca yapılır.

(2) Memuriyet veya kamu görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal veriler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletilir.

(3) Değerlendirme Komisyonu kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire sunar. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulur." Hükmüne yer verilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 37 nci maddesinde yer alan, "Belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilir." Hükmü,

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 11 inci maddesinde yer alan, "Bakanlıklarda ve diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir." hükmü gereğince;

Belediye başkanı en üst yöneticidir.

Peki belediye başkanının belirleyeceği "üst kademe yöneticisi" kimdir?

7315 sayılı Kanunda "Üst kademe kamu yöneticisi" tanımına yer verilmiştir: Atanmasına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile üst kademe kamu yöneticisi olarak belirlenenler denilmiştir.

Anayasanın amir hükmü gereğince Kararname ile belediyelere ilişkin belirleme yapılamayacağı ve 3 sayılı CBK'da belediyelere ilişkin bir belirleme yapılmadığına göre diğer mevzuata bakmak lazımdır.

DEVLET MEMURLARI DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/C maddesinde, "(Ek paragraf: 2/7/2018 - KHK-703/172 md.) Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde öngörülen hizmet süresi şartları aranır. Üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda bu bentte öngörülen hizmet süresi yükseköğrenim gördükten sonra beş yıl olarak uygulanır. Ancak bu beş yıllık sürenin hesabında Devlet memurlarının kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet süreleri esas alınır." Hükmüne yer verilmiş; üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda" ibaresi ile yeni bir muğlaklık yaratılmıştır.

Her ne kadar, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 22 nci maddesinde, "Genel sekreter, belediye başkanının teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından atanır. Genel sekreter kadrosuna atananlar, genel idare hizmeti sınıfına dahil bakanlık genel müdürleri, genel sekreter yardımcısı kadrosuna atananlar bakanlık müstakil daire başkanları, 1. hukuk müşaviri ve daire başkanlığı kadrosuna atananlar ise bakanlık daire başkanları için ilgili mevzuatında öngörülen ek gösterge, makam, görev ve temsil tazminatları ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesi uyarınca ödenen zam ve tazminatlardan aynen yararlanırlar." hükmüne yer verilmişse de, il ve ilçe belediyelerinde bulunan başkan yardımcılarının durumu tartışmalıdır.

Belediye başkan yardımcısının 657 sayılı Kanun 68/B maddesine göre atamaları yapılmakta olup; üst kademe yöneticisi mi tartışmasına sokulması bile güç hale gelmektedir.

İl ve ilçe belediyelerinde icrai işleri belediye başkan yardımcısının yaptığı, belediye birimleri arasında koordinasyonu sağladığı vs. hususlara bakıldığında belediye başkanı yardımcısının başkandan sonra en yetkili kişi olduğu tartışmasızdır.

Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliğinde de üst yönetici, "Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatında İdari İşler Başkanını, Cumhurbaşkanlığına bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşlarda bu kuruluşların üst yöneticisini, Bakanlık merkez teşkilatında kendilerine bağlı birimler yönünden bakan yardımcısı ile bağlı, ilgili veya ilişkili kamu idarelerinin başında bulunan en üst yöneticiyi" şeklinde tanımlanmıştır. Görüldüğü gibi belediyeler akla gelmemiştir.

Adı geçen Yönetmelikte;

"(2) Belediye disiplin kurulu;

a) Büyükşehir belediyelerinde, genel sekreter veya büyükşehir belediye başkanı tarafından belirlenen genel sekreter yardımcısının başkanlığında, birim müdürü veya üstü yöneticiler,

b) Büyükşehir belediyelerine bağlı kuruluşlarda, genel müdür veya belediye başkanı tarafından belirlenen genel müdür yardımcısının başkanlığında, birim müdürü veya üstü yöneticiler,

c) İl ve ilçe belediyelerinde, belediye başkanı tarafından belirlenen belediye başkan yardımcısının başkanlığında, hiyerarşik konumları dikkate alınarak belediyedeki memurlar,

arasından ilgili belediye başkanınca görevlendirilen dört üye ile varsa memurun üyesi olduğu sendikanın temsilcisinden oluşur.

(3) Belde belediyeleri disiplin kurulu, belediye encümeni ile varsa memurun üyesi olduğu sendikanın temsilcisinden oluşur.

(4) Birlik disiplin kurulu, birlik encümeni ile varsa memurun üyesi olduğu sendikanın temsilcisinden oluşur." denilmiştir.

Büyükşehir belediyeleri ve bağlı kuruluşlarında "üstü yönetici" kavramı kullanılarak; bunların genel sekreter, genel sekreter yardımcısı, genel müdür, genel müdür yardımcısı, daire başkanı olduğu sonucu çıkmakta; il ve ilçe belediyesine "yönetici" tanımı yapılmadan belediye başkan yardımcısı denilmiştir.

Görüldüğü üzere, "üst kademe kamu yöneticisi", üst kademe yöneticisi", "üst yönetici", "üstü yönetici" gibi iyi düşünülmeden yazılan kavramlar uygulamayı tıkamaktadır.

Belediyelerde kurulacak Değerlendirme Komisyonunun yine belediye teşkilatından olması gerektiğinden;

Belediye başkanının belirleyeceği; GENEL SEKRETER, GENEL SEKRETER YARDIMCISI, GENEL MÜDÜR, GENEL MÜDÜR YARDIMCISI, DAİRE BAŞKANI, BAŞKAN YARDIMCISI başkanlığında teftiş/denetim, personel ve hukuk birimleri ile uygun görülecek diğer birimlerden birer üyenin katılımıyla oluşturulacaktır.

Gelinen noktada Değerlendirme Komisyonunun teşkili çözüme kavuştu mu?

KESİNLİKLE HAYIR.