Havalimanlarına yolcu taşımacılığını özel sektöre devrine iptal

İbarenin iptaline ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/03/2022 tarih ve E:2019/2993, K:2022/2061 sayılı kararının ONANMASINA karar verildi.

Düzenleme ne getirmişti

Dava konusu düzenleme ile; havalimanı ile şehir terminali ve çevre il ve ilçeler arasındaki taşımacılığı düzenleme yetkisinin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'ndan, havalimanı işletmecilerine (DHMİ ve özel havalimanı işletmeciliği yapan kuruluşlar) devredilmiştir.

İDDK: Yetki devrine ilişkin bir yasal düzenleme yok

Havaalanı/havalimanı ile yerleşim yerleri arasında yolcu taşımacılığı hususunda mevzuatla davalı Bakanlığa tanınan söz konusu düzenleme yetkisinin devrine imkan tanıyan yasal bir düzenleme bulunmadığından, bahse konu yetkinin havalimanı işletmecilerine devredilmesine ilişkin, Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin dava konusu 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan ''havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir.'' ibaresinde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2022/2378
Karar No: 2022/2885

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- . Bakanlığı
VEKİLİ: Av. .
2- .Genel Müdürlüğü
VEKİLLERİ: Av. . - Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) : . İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ: Av. .

İSTEMİN KONUSU:

Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/03/2022 tarih ve E:2019/2993, K:2022/2061 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem: 17/06/2017 tarih ve 30099 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile değişik Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin iptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti:

Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/03/2022 tarih ve E:2019/2993, K:2022/2061 sayılı kararıyla;

Davacı tarafından öne sürülen iddialarda, Bakanlığa ait olan yetkinin özel hukuk kişisi olan havalimanı işletmesine bırakılması suretiyle kendilerini yetkilendiren belediyelerin yetkilerine tecavüz edildiği ve Bakanlığın yetkisini devredemeyeceğinin belirtilmiş olması nedeniyle davanın; düzenlemede yer alan ''havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir'' ibaresinin iptali için açıldığı değerlendirilmekle, incelemenin bu ibareye hasren yapıldığı,

Öte yandan, davalı idarece düzenlemede yargı kararları sonrasında yeniden değişiklik yapılması sebebiyle davanın konusuz kaldığı belirtilmiş ise de; değişikliklerin yargı kararının uygulanması amacıyla tesis edilmiş olması karşısında bu iddiaya, itibar edilmeyerek işin esasının incelendiği,

Dava konusu düzenleme ile; havalimanı ile şehir terminali ve çevre il ve ilçeler arasındaki taşımacılığı düzenleme yetkisinin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'ndan, havalimanı işletmecilerine (DHMİ ve özel havalimanı işletmeciliği yapan kuruluşlar) devredildiği ve maddenin devamında da havalimanı işletmecilerinin söz konusu taşımacılığı hangi esaslar dahilinde yapacağına ilişkin kuralların belirtildiği,

Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde şehir içi trafik, ulaşım ve toplu taşıma ile ilgili hususlarda karar alma ve tasarrufta bulunma yetkisinin, büyükşehir belediyelerine ait olduğu açık olmakla birlikte, sivil havacılık alanında özel bir düzenleme olan Türk Sivil Havacılık Kanunu'nda, havacılığın bir unsuru olarak belirlenen hizmetler hususunda düzenleme yapma yetkisinin davalı Bakanlığa bırakıldığı, yine Bakanlığın ulaşım türleri arasında (hava-kara) koordinasyon sağlama yetkisinin bulunduğu, Türk Sivil Havacılık Kanunu'nun 43. maddesi ile, Bakanlığa, havaalanı ve gerekli göreceği diğer yerlerde havacılık faaliyetinin düzen ve güven içinde yürütülmesi için önlem alma ve düzenleme yapma yetkisi tanındığı, bu kapsamda düzenleme yapma yetkisini kullanan Ulaştırma Bakanlığınca çıkarılan Yönetmelik ile, 'Ulaşım' hizmetinin yer hizmetleri kapsamında olduğu belirtilerek, şehir terminali ve/veya terminalleri ile havaalanı arasında ve/veya hava alanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşımacılığının, taleplere göre Bakanlık tarafından düzenleneceği belirtildiğinden, ilgili kanun uyarınca özel bir düzenleme niteliğinde olan bu hüküm nedeniyle havaalanı ile terminal arasındaki taşımacılığın nasıl yürütüleceğini belirleme konusunda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na da yetki verildiği ve bu düzenlemelerin belediyenin yetkilerini ortadan kaldırmadığı,

Buna göre; özel Kanun ve bu Kanun'a dayanılarak çıkartılan Yönetmelikte, havacılık hizmetlerinin düzenlenmesi için hava alanı ve gerekli göreceği diğer yerlerde alınacak önlem kapsamında değerlendirilen ve sınırı "havaalanı-terminal" olarak belirlenen yolcu taşımacılığı konusunda izin, ruhsat denetim yetkisinin Bakanlığa ait olduğu açık ise de, şehir içi ulaşım hizmeti niteliğinde olan yolcu taşıma faaliyetlerine izin, ruhsat verme ve denetleme konusunda, il mülki sınırları içinde olmak koşulu ile, Bakanlığın yanında Belediyelerin de bu hususta yetkili olduğu; Bakanlığın havaalanı-terminal hattı dışında şehiriçi yolcu taşımacılığına ilişkin ise yetkisinin bulunmadığı, Belediye Kanunu uyarınca belediyeler tarafından -havaalanı belediye sınırı içinde olmak koşuluyla- şehiriçi-havaalanı arası yolcu taşımacılığının düzenlenip denetlenebileceği sonucuna varıldığı, öte yandan Bakanlığın düzenleme yapması (havalanı-terminal arası) halinde ise, belediyenin şehir içi güzergah ve durak yeri belirleme hakkı bulunduğunun da tartışmasız olduğu,

Dava konusu olayda, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na verilen, havalimanı ile şehir terminali arasındaki taşımacılık faaliyetinin düzenlenmesine ilişkin yetkinin, istisnai nitelikte olduğu ve kamu menfaatleri çerçevesinde yürütülmesi gereken iktisadi bir faaliyet olan ulaşım hizmetinin düzenlenmesi konusundaki yetkinin, havalimanı işletmecilerine devrini mümkün kılacak yasal düzenlemenin de bulunmadığı görüldüğünden, üst hukuk normlarına uygun olarak düzenlenmediği anlaşılan dava konusu düzenlemede yer alan, ''havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir'' ibaresinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu Yönetmeliğin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan ''havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir.'' ibaresinin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI:

Davalı idareler tarafından, davacının iptal davası açmakta hukuki menfaatinin bulunmadığı, davalı Bakanlık yönünden davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği, bakılan davada verilen yürütmenin durdurulması kararı üzerine 03/11/2018 tarih ve 30584 sayılı Resmi Gazete'de yapılan düzenleme ile Yönetmeliğin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin değiştirildiği, bu nedenle konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin de davacı tarafa yükletilmesi gerektiği, temyize konu Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:

Davacı tarafından, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının gerekçesi değiştirilerek onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Üye .'ın, dava dilekçesinde, 17/06/2017 tarih ve 30099 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile değişik Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin iptali istenilmesine rağmen, uyuşmazlığı çözen Daire tarafından, dava dilekçesinde yer alan iddialar göz önüne alınarak, davacının Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine yönelik iptal istemi, anılan Yönetmeliğin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir." ibaresine hasren inceleme yapılmasında hukuken isabet olmadığı ve eksik inceleme yapıldığı yönündeki usule yönelik oyuna karşılık, dava dilekçesindeki davacı iddiaları dikkate alındığında, Dairece hasren inceleme yapılarak karar verilmesinde yargılama usulüne bir aykırılık bulunmadığına oyçokluğu ile karar verilerek işin esasına geçildi.

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

17/06/2017 tarih ve 30099 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile değişik Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "c) Şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanı arasında ve/veya havalimanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşıma işletmeciliği, karayolu taşımacılığı ile ilgili tüm mevzuata uyulması koşulu ile taleplere göre, bu Yönetmelik esasları çerçevesinde havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir. Ancak 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 9 uncu maddesine göre Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) kararı ile yetkilendirilen ve havalimanı, şehir merkezi, havalimanı arasında ulaşım hizmeti verecek kuruluşlar bu Yönetmelik gerekliliklerinin dışındadır. Ulaşım hizmetinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır." kuralına yer verilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Dava konusu düzenleme ile şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanı arasında ve/veya havalimanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşımacılığını düzenleme yetkisi, davalı Bakanlıktan havalimanı işletmecilerine (DHMİ ve özel havalimanı işletmeciliği yapan kuruluşlara) devredilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; belediye ve mücavir alan sınırları içinde şehir içi trafik, ulaşım ve toplu taşıma ile ilgili hususlarda karar alma ve tasarrufta bulunma yetkisinin, belediye ve/veya büyükşehir belediyelerine ait olduğu, buna göre havaalanı/havalimanının belediye ve mücavir alan sınırları içinde kaldığı yerlerde belediye ve/veya büyükşehir belediyelerinin havaalanı/havalimanı ile yerleşim yerleri arasındaki yolcu taşımacılığının düzenlenmesi konusunda yetkili bulundukları, bununla birlikte sivil havacılık alanında özel bir düzenleme niteliği taşıyan 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu uyarınca, havacılığın bir unsuru olarak belirlenen hizmetlerin düzenlenmesi konusunda görevli ve yetkili kılınan davalı Bakanlığın, havaalanı/havalimanı ve gerekli göreceği diğer yerlerde havacılık faaliyetinin düzen ve güven içinde yürütülmesi için gerekli önlemleri alma ve düzenleme yapma yetkisinin bulunduğu, bu kapsamda davalı Bakanlığın da, ilgili belediyeler tarafından belirlenecek güzergah ve durak yerlerine uymak şartıyla, havaalanı/havalimanı ile yerleşim yerleri arasında yolcu taşımacılığının düzenlenmesi hususunda yetkisinin bulunduğu anlaşılmaktadır.

Bununla birlikte; havaalanı/havalimanı ile yerleşim yerleri arasında yolcu taşımacılığı hususunda mevzuatla davalı Bakanlığa tanınan söz konusu düzenleme yetkisinin devrine imkan tanıyan yasal bir düzenleme bulunmadığından, bahse konu yetkinin havalimanı işletmecilerine devredilmesine ilişkin, Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin dava konusu 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan ''havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir.'' ibaresinde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddine,

2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle, Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)'nin dava konusu 11. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan ''havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir.'' ibaresinin iptaline ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/03/2022 tarih ve E:2019/2993, K:2022/2061 sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,

3. Kesin olarak, 13/10/2022 tarihinde usulde oyçokluğu, esasta oybirliği ile karar verildi.