Memurlar açısından 40 soru cevapta yarım zamanlı çalışma

Soru-1: Yarım Zamanlı Çalışma Ne Zaman Kanunlaştı?

Cevap-1: Yarım zamanlı çalışma, ilk defa 10.02.2016 tarihli 29620 sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanan 29.01.2016 tarihli 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 10'uncu maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na (yazıda kısaca Kanun denilecektir) eklenen ek madde 43 ile yasal düzenlemeye kavuşturulmuştur. Bu maddenin yürürlük tarihi 10 Şubat 2016 olarak hüküm altına alınmıştır.

Soru-2: Yarım Zamanlı Çalışmanın Kanun Maddesi Ne Şekilde Hüküm Altına Alınmıştır?

Cevap-2: 657 sayılı Kanunun Ek Madde 43 aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

"Doğum yapan memurlar doğum sonrası analık izninin veya 104'üncü maddenin (F) fıkrası uyarınca kullanılan iznin, eşi doğum yapan memurlar ise babalık izninin bitiminden, ilgili mevzuatı uyarınca çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönemde, ayrıca süt izni verilmeksizin haftalık çalışma saatlerinin normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenmesini talep edebilirler. Bu kapsamda yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla başvuru tarihini izleyen ay başından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilir. Bu fıkra hükmünden yararlanan memura, yarım zamanlı çalışmaya başladığı tarihi izleyen ay başından itibaren, mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Bunların fiili çalışmaya bağlı ödemeleri hakkında ise ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaya devam olunur. Derece yükselmesi ile kademe ilerlemesi için aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınır. Bu kapsamdaki memurun çalışma saatleri ilgili kurum tarafından belirlenir. Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur olan eşleri de istekleri üzerine çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten veya 104'üncü maddenin (A) fıkrası uyarınca sekiz haftalık izin verilmesi ya da aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca izin kullanılması halinde bu izinlerin bitiminden itibaren bu fıkra hükümlerinden yararlanır.

Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir."

Soru-3: 6663 sayılı Kanunla Getirilen Yarım Zamanlı Çalışmanın Gerekçesi Nedir?

Cevap-3: TBMM'ye sevk edilen Kanun Teklifiyle; çocuğu olan memur anne ve/veya babaya, çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar normal çalışma süresinin yarısı kadar çalışma imkanı getirilmektedir. Bu haktan yararlanan memurların mali ve sosyal hakları da ayrıca düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeden evlat edinenler de yararlanacaktır.

Soru-4: Yarım Zamanlı Çalışma Yönetmeliği Ne Zaman Yayımlandı?

Cevap-4: 16 Şubat 2016 tarihinde yürürlüğe giren ancak uygulama yönetmeliği yayımlanmaması nedeniyle kurumlarca uygulanmayan/uygulanamayan yarım zamanlı çalışma ile ilgili yönetmelik 9 yıl 5 ay 2 gün sonra Devlet Memurlarının Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımına İlişkin Yönetmelik (yazıda kısaca Yönetmelik denilecektir) adı altında 18.07.2025 tarihli 32959 sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe konulmuştur.

Soru-5: Yönetmeliğin Amacı Nedir?

Cevap-5: Yönetmeliğin amacı; doğum veya evlat edinme sonrası memurların yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları belirlemektir.

Soru-6: Yönetmeliğin Kapsamında Kimler Var?

Cevap-6: Yönetmelik, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4'üncü maddesinin (A) fıkrasında belirtilen memurlar hakkında uygulanacaktır. Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, Devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile görevlendirilenler Kanun uygulanmasında memur sayılır.

Soru-7: Yönetmeliğin Dayanağı Nedir?

Cevap-7: Yönetmelik, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun ek 43'üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Soru-8: Yönetmelikte Geçen Tanımlar Nelerdir?

Cevap-8: Yönetmeliğin uygulanmasında aşağıdaki tanımlar yapılmıştır.

- İlkokul: 5/1/1961 tarihli ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu gereğince kurulan 4 yıl süreli ve zorunlu olan okul.

- Kurum: Memurun görev yapmakta olduğu kamu kurum veya kuruluşu.

- Mecburi ilköğretim çağının başladığı tarih: Çocukların, 222 sayılı Kanun ile 26/7/2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumlan Yönetmeliği gereğince belirlenen, ilkokula başlama tarihi.

"222 sayılı Kanunun 3'üncü maddesine göre; mecburi ilköğretim çağı, 6-14 yaş grubundaki çocukları kapsar. İlkokulların birinci sınıflarına o yılın 31 Aralık tarihinde 72 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Ancak çocuğun gelişim durumuna bağlı olarak okula erken başlaması veya kaydının ertelenmesi ile ilgili hususlar yönetmelikle düzenlenir."

- Normal haftalık çalışma süresi: 657 sayılı Kanunun 99'uncu maddesi veya ilgili mevzuatı gereğince memurlar için belirlenen haftalık çalışma süresi.

"657 sayılı Kanunun 99'uncu maddesine göre; memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir."

- Yarım zamanlı çalışma: Doğum veya evlat edinme sonrası, memurların normal haftalık çalışma süresinin yansı olarak düzenlenen çalışma şekli.

- Yetkili amir: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda belirtilen üst yöneticiyi veya üst yönetici tarafından hizmet birimleri itibarıyla yetki verilen amir.

"5018 sayılı Kanuna göre üst yöneticiler; bakanlıklarda ve diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Bakanlıklarda en üst yönetici Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir."

Soru-9: Doğum Yapan Kadın Memurun Yarım Zamanlı Çalışma Dönemi Hangi Dönemi Kapsar?

Cevap-9: Doğum yapan kadın memurun yarım zamanlı çalışma dönemi, doğum sonrası analık izninin veya 657 sayılı Kanunun 104'üncü maddesinin (F) fıkrası gereğince kullanılan iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönemdir.

"657 sayılı Kanunun 104'üncü maddesinin (F) fıkrasına göre; doğum sonrası analık izni süresi sonunda kadın memur, isteği halinde çocuğun hayatta olması kaydıyla analık izni bitiminde başlamak üzere ayrıca süt izni verilmeksizin 1.doğumda 2 ay, 2.doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilir. Çoğul doğumlarda bu sürelere birer ay ilave edilir. Çocuğun engelli doğması veya doğumdan sonraki 12 ay içinde çocuğun engellilik durumunun tespiti hallerinde bu süreler 12 ay olarak uygulanır. 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur olan eşleri de istekleri üzerine (A) fıkrası uyarınca verilen 8 haftalık iznin bitiminden itibaren bu haktan aynı esaslar çerçevesinde yararlanır. Memurun çalışacağı süreler ilgili kurum tarafından belirlenir."

"657 sayılı Kanunun 104'üncü maddesinin (A) fıkrasına göre; kadın memura, doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süreyle analık izni verilir. Çoğul gebelik durumunda, doğum öncesi 8 haftalık analık izni süresine 2 hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden 8 hafta öncesine kadar sağlık durumunun çalışmaya uygun olduğunu tabip raporuyla belgeleyen kadın memur, isteği halinde doğumdan önceki 3 haftaya kadar kurumunda çalışabilir. Bu durumda, doğum öncesinde bu rapora dayanarak fiilen çalıştığı süreler doğum sonrası analık izni süresine eklenir. Doğumun erken gerçekleşmesi sebebiyle, doğum öncesi analık izninin kullanılamayan bölümü de doğum sonrası analık izni süresine ilave edilir. Doğum öncesi analık izninin başlaması gereken tarihten önce gerçekleşen doğumlarda ise doğum tarihi ile analık izninin başlaması gereken tarih arasındaki süre doğum sonrası analık iznine ilave edilir. Doğumda veya doğum sonrasında analık izni kullanılırken annenin ölümü halinde, isteği üzerine memur olan babaya anne için öngörülen süre kadar izin verilir. 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur olan eşlerine, çocuğun teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta süre ile izin verilir. Bu izin evlatlık kararı verilmeden önce çocuğun fiilen teslim edildiği durumlarda da uygulanır."

Soru-10: Eşi Doğum Yapan Memurun Yarım Zamanlı Çalışma Dönemi Hangi Dönemi Kapsar?

Cevap-10: Eşi doğum yapan memurun yarım zamanlı çalışma dönemi, babalık izninin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönemdir.

"657 sayılı Kanunun 104'üncü maddesinin (B) fıkrasına göre, memura eşinin doğum yapması halinde isteği üzerine 10 gün babalık izni verilir."

Soru-11: Bir Çocuğu Eşiyle Birlikte veya Münferit Olarak Evlat Edinen Memurlar ile Memur Olmayan Eşin Münferit Olarak Evlat Edinmesi Halinde Memurun Yarım Zamanlı Çalışma Dönemi Hangi Dönemi Kapsar?

Cevap-11: Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memurun yarım zamanlı çalışma dönemi, evlat edinilen çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten veya 657 sayılı Kanunun 104'üncü maddesinin (A) fıkrası gereğince verilen 8 haftalık iznin ya da aynı maddenin (F) fıkrası gereğince kullanılan iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönemdir.

Soru-12: Doğum Halinde Memurun Yarım Zamanlı Çalışma Hakkından Yararlanabilmesi Şartları Nelerdir?

Cevap-12: Doğum halinde memurun, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabilmesi için aşağıdaki şartlar gerekmektedir.

- Kendisinin veya eşinin doğum yapmış olması.

- Çocuğunun sağ olması.

- Aynı çocuk için daha önce bu haktan yararlanmamış olması (Yönetmelik/Madde 16 hükmü saklıdır).

- Kadro unvanının yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almıyor olması.

- Talepte bulunma.

Yönetmelik Madde 16: Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımını kesmeyen durumlar (1) Yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmakta iken aylıksız izne veya refakat iznine ayrılan memur, bu izinlerin bitiminde yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmaya devam eder. (2) Yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmakta iken bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına vekaleten atanma veya görevlendirilme sebebiyle bu haktan yararlanması sona erdirilen memur, bu görevlerinin bitiminde yarım zamanlı çalışmaya devam eder. (3) Memur, yarım zamanlı çalışma hakkının 15 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre sona ermesinden sonra kadro unvanının bu haktan yararlanamayacak kadro unvanları arasından çıkarılması veya bu haktan yararlanabilecek bir kadro unvanına atanması halinde isteği üzerine bu haktan tekrar yararlanır.

--

Yönetmelik Madde 15: Yarım zamanlı çalışma hakkının sona erme halleri (1) Yarım zamanlı çalışma hakkı, memurun; a) Bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına yer değiştirme suretiyle veya naklen atanması, b) Kadro unvanının bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına eklenmesi, halinde sona erer.

Soru-13: Bir Çocuğu Eşiyle Birlikte veya Münferit Olarak Evlat Edinen Memur ile Memur Olmayan Eşin Münferit Olarak Evlat Edinmesi Halinde Memurun Yarım Zamanlı Çalışma Hakkından Yararlanabilmesi Şartları Nelerdir?

Cevap-13: Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memur ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memurun yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabilmesi için aşağıdaki şartlar gerekmektedir.

- Aynı çocuk için daha önce bu haktan yararlanmamış olması (Yönetmelik/Madde 16 hükmü saklıdır).

- Kadro unvanının yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almıyor olması.

- Talepte bulunması.

Soru-14: Yarım Çalışma Ne Zaman Talep Edilmelidir?

Cevap-14: Memur, yarım zamanlı çalışma dönemi içindeki herhangi bir zamanda, yarım zamanlı çalışmayı kurumundan talep edebilir.

Soru-15: Memur Yarım Zamanlı Çalışma Gününü ve Saatini Belirleyebilir mi?

Cevap-15: Memur talebinde, Yönetmeliğin 9'uncu maddesinde belirtilen hususlara uygun olacak şekilde haftalık yarım zamanlı çalışacağı günlere ve çalışma saatlerine ilişkin tercihini de belirtir.

"Yönetmelik Madde 9: Yarım zamanlı çalışma esasları (1) Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenir. (2) Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun, haftalık çalışma gün ve saatlerinin belirlenmesinde aşağıdaki kurallara uyulması zorunludur: a) Haftalık çalışma günü 3 günden az olamaz. b) Günlük 3 saatten az veya 8 saatten fazla çalışılamaz. (3) Yarım zamanlı çalışan memurun günlük çalışma saatleri günlere göre farklı olarak belirlenebileceği gibi günlük çalışma süresi eşit olarak da belirlenebilir. (4) Yarım zamanlı çalışma döneminde; a) Memur, ilgili mevzuat gereğince tespit edilen günlük normal çalışmanın başlama ve bitiş saatleri dışında ve öğle dinlenme süresinde çalışamaz. b) Memur, süt izni hariç olmak üzere mazeret izinleri ile yıllık izinlerini, 657 sayılı Kanunda belirtilen süreler kadar kullanır. c) Kadın memura ayrıca süt izni verilmez. (5) Yetkili amir, hizmet ihtiyacına veya memurun talebine göre memurun haftalık yarım zamanlı çalışma gün ve saatlerinde, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki defa değişiklik yapabilir. (6) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımında kadın veya erkek memur ayrımı yapılmaz. Eşlerin her ikisinin de memur olması halinde, yarım zamanlı çalışma hakkından talepleri üzerine her iki eş de faydalanır. (7) Memur, aylıksız izin hariç olmak üzere, yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan yıllık izin, hastalık izni, mazeret izni ve diğer izinlerde geçen süreler ile yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yarım zamanlı çalışmış sayılır. (8) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanım süresi her bir çocuk için ayrı ayrı hesaplanır."

Soru-16: Müracaatlar Ne Şekilde Kurumlarca Değerlendirilmeli ve Değerlendirme Ne Zaman Sonuçlandırılmalıdır?

Cevap-16: Müracaatlar, Yönetmeliğin 6'ncı maddesinde belirtilen yararlanma şartlama uygunluk yönünden değerlendirilir ve müracaat tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde sonuçlandırılır. Değerlendirme neticesinde, hizmet ihtiyacı ve memurun talebi de dikkate alınarak, memurun haftalık yarım zamanlı çalışacağı günler ve çalışma saatleri, Yönetmeliğin 9'uncu maddesinde belirtilen hususlara uygun olarak yetkili amir tarafından belirlenir.

Yönetmelik Madde 6-Yararlanma şartları
(1) Doğum halinde memurun, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabilmesi için;
a) Kendisinin veya eşinin doğum yapmış olması,
b) Çocuğunun sağ olması,
c) 16'ncı madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aynı çocuk için daha önce bu haktan yararlanmamış olması,
ç) Kadro unvanının yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almıyor olması,
d) Talepte bulunması,
şarttır.
(2) Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memur ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memurun yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabilmesi için;
a) 16'ncı madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aynı çocuk için daha önce bu haktan yararlanmamış olması,
b) Kadro unvanının, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almıyor olması,
c) Talepte bulunması,
şarttır.

Yönetmelik Madde 9-Yarım zamanlı çalışma esasları
(1) Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenir.
(2) Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun, haftalık çalışma gün ve saatlerinin belirlenmesinde aşağıdaki kurallara uyulması zorunludur:
a) Haftalık çalışma günü 3 günden az olamaz.
b) Günlük 3 saatten az veya 8 saatten fazla çalışılamaz.
(3) Yarım zamanlı çalışan memurun günlük çalışma saatleri günlere göre farklı olarak belirlenebileceği gibi günlük çalışma süresi eşit olarak da belirlenebilir.
(4) Yarım zamanlı çalışma döneminde;
a) Memur, ilgili mevzuat gereğince tespit edilen günlük normal çalışmanın başlama ve bitiş saatleri dışında ve öğle dinlenme süresinde çalışamaz.
b) Memur, süt izni hariç olmak üzere mazeret izinleri ile yıllık izinlerini, 657 sayılı Kanunda belirtilen süreler kadar kullanır.
c) Kadın memura ayrıca süt izni verilmez.
(5) Yetkili amir, hizmet ihtiyacına veya memurun talebine göre memurun haftalık yarım zamanlı çalışma gün ve saatlerinde, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki defa değişiklik yapabilir.
(6) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımında kadın veya erkek memur ayrımı yapılmaz. Eşlerin her ikisinin de memur olması halinde, yarım zamanlı çalışma hakkından talepleri üzerine her iki eş de faydalanır.
(7) Memur, aylıksız izin hariç olmak üzere, yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan yıllık izin, hastalık izni, mazeret izni ve diğer izinlerde geçen süreler ile yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yarım zamanlı çalışmış sayılır.
(8) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanım süresi her bir çocuk için ayrı ayrı hesaplanır.

Soru-17: Haftalık Çalışma Süresi Nasıl Düzenlenir?

Cevap-17: Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenir.

Soru-18: Haftalık Çalışma Gün ve Saat Belirlenirken Uyulması Zorunlu Kural Nedir?

Cevap-18: Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun, haftalık çalışma gün ve saatlerinin belirlenmesinde haftalık çalışma günü 3 günden az olamayacağı gibi günlük 3 saatten az veya 8 saatten fazla çalışılamayacaktır.

Soru-19: Günlük Çalışma Saatleri Nasıl Belirlenebilir?

Cevap-19: Yarım zamanlı çalışan memurun günlük çalışma saatleri günlere göre farklı olarak belirlenebileceği gibi günlük çalışma süresi eşit olarak da belirlenebilir.

Soru-20: Yarım Zamanlı Çalışma Döneminde Öğlen Dinlenmesi ve İzinler Ne Şekilde Kullanılır?

Cevap-20: Memur, ilgili mevzuat gereğince tespit edilen günlük normal çalışmanın başlama ve bitiş saatleri dışında ve öğle dinlenme süresinde çalışamaz. Memur, süt izni hariç olmak üzere mazeret izinleri ile yıllık izinlerini, 657 sayılı Kanunda belirtilen süreler kadar kullanır. Kadın memura ayrıca süt izni verilmez.

Soru-21: Kurumların Yetkili Amirleri Çalışma Gün ve Saatinde Değişiklik Yapabilir mi?

Cevap-21: Kurumların yetkili amirleri, hizmet ihtiyacına veya memurun talebine göre memurun haftalık yarım zamanlı çalışma gün ve saatlerinde, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda 2 defa değişiklik yapabilir.

Soru-22: Yarım Çalışma Hakkının Kullanılmasında Kadın/Erkek Memur Ayrımı Yapılabilir mi?

Cevap-22: Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımında kadın veya erkek memur ayrımı yapılmaz.

Soru-23: Yarım Çalışma Hakkının Kullanılmasında Eşlerin İkisinin Memur Olması Durumu Değiştirir mi?

Cevap-23: Eşlerin her ikisinin de memur olması halinde, yarım zamanlı çalışma hakkından talepleri üzerine her iki eş de faydalanır.

Soru-24: Yarım Çalışma Dönemi İçinde Kalan İzinler Yarım Zamanlı Çalışma Sayılır mı?

Cevap-24: Memur, aylıksız izin hariç olmak üzere, yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan yıllık izin, hastalık izni, mazeret izni ve diğer izinlerde geçen süreler ile yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yarım zamanlı çalışmış sayılır.

Soru-25: Her Bir Çocuk İçin Yarım Çalışma Hakkı Hesaplanır mı?

Cevap-25: Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanım süresi her bir çocuk için ayrı ayrı hesaplanır.

Soru-26: Yarım Zamanlı Çalışma Hakkından Yararlanamayacak Memurlar Kimlerdir?

Cevap-26: Kamu kurum ve kuruluşlarında, şube müdürü ile dengi ve üstü yönetici ünvanlı kadrolarda görev yapan memurlar ile yurt dışı teşkilatında görev yapan memurlar yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamaz. Bu cümle kapsamında bulunmayan ve yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak memurlar, kamu hizmet sunumunu zafiyete uğratmayacak ve aksatmayacak şekilde, hizmet gerekleri ve kamu yaran açısından kurum, teşkilat, hizmet sınıfı ve kadro unvanı bazında kuramlarınca değerlendirilerek; Cumhurbaşkanlığında ve Cumhurbaşkanlığına bağlı, ilgili ve ilişkili kuram ve kuruluşlarında üst yöneticinin, Bakanlıklar ve bakanlıklara bağlı, ilgili ve ilişkili kuram ve kuruluşlarında ilgili Bakanın, Yükseköğretim kurum ve kurallarında Yükseköğretim Kurulu Başkanının, İl Özel İdarelerinde İçişleri Bakanının, diğer mahalli idarelerde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanının, teklifi üzerine Cumhurbaşkanlığının onayı ile belirlenir.

Soru-27: Günün 24 Saatinde Devamlılık Gösteren Hizmetlerde Yarı Zamanlı Çalışma Esasları Nasıl Belirlenir?

Cevap-27: Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde görev yapan memurun yarım zamanlı çalışma esasları, normal haftalık çalışma süresinin yarısı dikkate alınarak hizmet ihtiyacına göre kurumu tarafından belirlenir.

Soru-28: Mali ve Sosyal Haklar Ne Şekilde Ödenir?

Cevap-28: Yarım zamanlı çalışan memura, yarım zamanlı çalışmaya başladığı tarihi izleyen ay başından itibaren mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Bunların fiili çalışmaya bağlı ödemeleri hakkında ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaya devam olunur.

Soru-29: Derece Yükselmesi ve Kademe İlerlemesi Nasıl Dikkate Alınır?

Cevap-29: Derece yükselmesi ve kademe ilerlemesi ile ilgili mevzuatı gereğince aranan hizmet süreleri açısından yarım zamanlı çalışılan dönemdeki hizmet süreleri, yarım olarak dikkate alınır.

Soru-30: Yarım Çalışma Döneminde Yer Değiştirme Suretiyle veya Naklen Atanma ile Geçici Görevlendirme Halleri Nasıl Uygulanır?

Cevap-30: Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanmakta olan memurun kurum içinde aynı veya farklı kadro unvanına yer değiştirme suretiyle atanması veya başka kurumda bulunan aynı veya farklı kadro unvanına naklen atanması ve atanılan kadro unvanının, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almaması halinde memur, yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmaya devam eder. Ancak bu durumda, memurun haftalık yarım zamanlı çalışacağı günler ve çalışma saatleri, Yönetmeliğin 9'uncu maddesinde belirtilen hususlara uygun olarak yetkili amir tarafından 1 ay içinde yeniden belirlenebilir.

"Yönetmelik Madde 9: Yarım zamanlı çalışma esasları

(1) Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenir.

(2) Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun, haftalık çalışma gün ve saatlerinin belirlenmesinde aşağıdaki kurallara uyulması zorunludur:

a) Haftalık çalışma günü 3 günden az olamaz.

b) Günlük 3 saatten az veya 8 saatten fazla çalışılamaz.

(3) Yarım zamanlı çalışan memurun günlük çalışma saatleri günlere göre farklı olarak belirlenebileceği gibi günlük çalışma süresi eşit olarak da belirlenebilir.

(4) Yarım zamanlı çalışma döneminde;

a) Memur, ilgili mevzuat gereğince tespit edilen günlük normal çalışmanın başlama ve bitiş saatleri dışında ve öğle dinlenme süresinde çalışamaz.

b) Memur, süt izni hariç olmak üzere mazeret izinleri ile yıllık izinlerini, 657 sayılı Kanunda belirtilen süreler kadar kullanır.

c) Kadın memura ayrıca süt izni verilmez.

(5) Yetkili amir, hizmet ihtiyacına veya memurun talebine göre memurun haftalık yarım zamanlı çalışma gün ve saatlerinde, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki defa değişiklik yapabilir.

(6) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımında kadın veya erkek memur ayrımı yapılmaz. Eşlerin her ikisinin de memur olması halinde, yarım zamanlı çalışma hakkından talepleri üzerine her iki eş de faydalanır.

(7) Memur, aylıksız izin hariç olmak üzere, yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan yıllık izin, hastalık izni, mazeret izni ve diğer izinlerde geçen süreler ile yarım zamanlı çalışma dönemi içinde kalan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yarım zamanlı çalışmış sayılır.

(8) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanım süresi her bir çocuk için ayrı ayrı hesaplanır."

Geçici görevlendirme halinde de yukarıdaki hususa göre işlem yapılır.

Soru-31: Yarım Zamanlı Çalışma Hakkı Ne Şekillerde Sona Erer ve Normal Zamanlı Çalışmaya Döner?

Cevap-31: Yarım zamanlı çalışma hakkı aşağıdaki durumlarda sona erer ve normal çalışmaya dönerler:

- Bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına yer değiştirme suretiyle veya naklen atanmasında sona erer. Atamanın tebliğ edildiği tarihi izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Kadro unvanının bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına eklenmesinde sona erer. Değişikliğin tebliğ edildiği veya yürürlüğe girdiği tarihi izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına vekaleten atanması veya görevlendirilmesinde sona erer. Atama veya görevlendirmenin tebliğ edildiği tarihi izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Çocuğunun hayatını kaybetmesinde sona erer. Çocuğun hayatını kaybettiği tarihi izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Evlatlık ilişkisinin kaldırılmasında sona erer. Evlatlık ilişkisinin kaldırıldığı tarihi izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Normal zamanlı çalışmaya dönme talebinde sona erer. Talep tarihini izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Çocuğunun ilkokula başlamasında sona erer. Çocuğun ilkokula başlama tarihini izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

- Çocuğunun ilkokula başlamaması halinde, ilgili mevzuata göre ilkokula başlaması gereken dönemin sona ermesinde sona erer. Çocuğun ilkokula başlaması gereken dönemin sona erme tarihini izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışmaya döner.

Soru-32: Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımını Kesmeyen Durumlar Nelerdir?

Cevap-32: Yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmakta iken aylıksız izne veya refakat iznine ayrılan memur, bu izinlerin bitiminde yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmaya devam eder.

Yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmakta iken bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına vekaleten atanma veya görevlendirilme sebebiyle bu haktan yararlanması sona erdirilen memur, bu görevlerinin bitiminde yarım zamanlı çalışmaya devam eder.

Memur, yarım zamanlı çalışma hakkının Yönetmeliğin 15'inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre sona ermesinden sonra kadro unvanının bu haktan yararlanamayacak kadro unvanları arasından çıkarılması veya bu haktan yararlanabilecek bir kadro unvanına atanması halinde isteği üzerine bu haktan tekrar yararlanır.

Yönetmelik Madde 15: Yarım zamanlı çalışma hakkının sona erme halleri

(1) Yarım zamanlı çalışma hakkı, memurun;

a) Bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına yer değiştirme suretiyle veya naklen atanması,

b) Kadro unvanının bu haktan yararlanamayacak kadro unvanlarına eklenmesi,

halinde sona erer.

Soru-33: Memuriyetten Önce Gerçekleşen Doğum veya Evlat Edinme Halinde Yarım Çalışma Hakkı Kullanılabilir mi?

Cevap-33: Doğumun veya evlat edinmenin Devlet memurluğuna atanmadan önce gerçekleşmesi halinde memur, göreve başlamak kaydıyla, yarım zamanlı çalışma dönemi içinde talebi üzerine bu haktan yararlanır.

Soru-34: Kamu Personel Bilgi Sistemine Bildirim Yapılır mı?

Cevap-34: Kurumlar, yarım zamanlı çalışmaya başlayan memurlar ile normal zamanlı çalışmaya dönen memurlara ilişkin bilgileri en geç 30 gün içinde kamu personel bilgi sisteminin bulunduğu kuruma bildirir.

Soru-35: Yarım Zamanlı Çalışmada SGK Bildirimi Nasıl Yapılır? Ek Gösterge, Makam ve Görev Tazminatında Aranan Süreler Nasıl Hesap Edilir?

Cevap-35: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na 29.01.2016 tarihli 6663 sayılı Kanunun 30'uncu maddesiyle aşağıda belirtildiği üzere eklenen 11'inci maddesine göre fiili hizmet süreleri ile prim ödeme gün sayıları yarım olarak SGK bildirimi yapılır, ek gösterge, makam ve görev tazminatında aranan süreler yarım olarak dikkate alınır.

"4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, doğum veya evlat edinmeye bağlı olarak ilgili mevzuatına göre yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanmaları nedeniyle mali hakları ile sosyal yardımları yarım ödenenlerin, bu şekilde ödeme yapılan döneme ilişkin fiili hizmet süreleri ile prim ödeme gün sayıları yarım olarak hesaplanır. Yarım zamanlı olarak çalışılmaya başlanan günü izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışılması halinde ödenmesi gereken sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının yarısı üzerinden sigorta primi veya emekli keseneği ödenir. Ancak, bunların genel sağlık sigortası primi sigortalı ve işveren yükümlülüğünde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının tamamı üzerinden ödenir. Bu maddenin primlerin ve prim ödeme gün sayılarının yarım olarak uygulanacağına dair hükümleri yarım zamanlı çalışanlardan ek 3'üncü madde (bu madde 26.07.2018 tarihli 7146 sayılı Kanunun 12'nci maddesiyle mülga edilmiştir) uyarınca ilave prim ödeyenler hakkında da uygulanır.

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendine tabi sigortalılardan ilgili mevzuatına göre yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanmaları nedeniyle mali hakları ile sosyal yardımları yarım ödenenlerin eksik çalışılan süreleri, kendilerinin ya da hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışanların 41 inci maddede belirtilen esaslara göre, haklarında mülga hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulananların ise müracaat ettikleri tarihteki emekli keseneğine esas aylık tutarına ilişkin tüm unsurlar üzerinden güncel katsayılar ile kesenek ve karşılık oranlarına göre hesaplanan borcu kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödemeleri şartıyla hizmet sürelerine eklenir.

40 ıncı maddede yer alan tablonun (13) ve (14) numaralı sıralarında, 49 uncu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sigortalıların yarım zamanlı olarak çalışılan sürelere ilişkin fiili hizmet süresi zammı ve itibari hizmet süresi yarısı kadar uygulanır. Emeklilikte ek gösterge ile makam ve görev tazminatına hak kazanılmasında aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri de yarım olarak dikkate alınır."

Soru-36: Kanun ve Yönetmelik Kapsamında Sözleşmeli Personel Bulunuyor mu?

Cevap-36: Kanun ve Yönetmelik kapsamında sözleşmeli personel yer almamaktadır. Dolayısıyla, 657 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (B) bendinde tanımlanan sözleşmeli personel yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacaktır. Örneğin bu kapsamda, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49'uncu maddesinin üçüncü fıkrasında tanımlanan sözleşmeli personel de bu haktan yararlanamayacaktır. Kısaca, 657/4B kapsamındaki tüm sözleşmeli personel yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacaktır.

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslara göre sözleşmeli personel; 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4'üncü maddesinin (B) fıkrası hükmü uyarınca kamu idare, kurum ve kuruluşlarında mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılan ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir.

"Sözleşmeli personel; kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, ihdas edilen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir.

Ancak, yabancı uyrukluların; Milli Eğitim Bakanlığında norm kadro sonucu ortaya çıkan öğretmen ihtiyacının kadrolu öğretmen istihdamıyla kapatılamaması hallerinde öğretmenlerin; hizmetine kısmi zamanlı olarak ihtiyaç duyulacakların; Adli Tıp Müessesesi uzmanlarının; Devlet Konservatuvarları sanatçı öğretim üyelerinin; İstanbul Belediyesi Konservatuvarı sanatçılarının; dış kuruluşlarda ve yurtdışı teşkilatlarında belirli bazı hizmetlerde çalıştırılacak personelin de zorunlu hallerde sözleşme ile istihdamları caizdir.

Bu fıkranın diğer paragraflarındaki hükümler ile özel kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Kanuna tabi kamu idarelerinde Cumhurbaşkanınca belirlenecek pozisyon unvanlarında çalıştırılmak üzere işin geçici olması şartı aranmaksızın sözleşmeli personel istihdam edilebilir. Bu kapsamda istihdam edilen sözleşmeli personelden aynı kurumda üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar bu sürenin bitiminden itibaren otuz gün içinde talepte bulunmaları halinde bulundukları yerde aynı unvanlı memur kadrolarına atanır. Bulundukları pozisyon unvanı ile aynı unvanlı memur kadrosu bulunmayanların atanacağı kadrolar Cumhurbaşkanınca belirlenir. Bu personel can güvenliği ve sağlık sebepleri hariç olmak üzere üç yıl süreyle başka bir yere atanamaz. Memur kadrolarına atananlar, aynı yerde en az bir yıl daha görev yapar. Bu kapsamda memur kadrolarına atananların, sözleşmeli personel pozisyonlarında geçirdikleri hizmet süreleri, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri dereceleri aşmamak kaydıyla kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinin tespiti ile 64'üncü maddenin dördüncü fıkrası kapsamında değerlendirilir. Bunlar, atandıkları kadronun mali ve sosyal haklarına göreve başladığı tarihi takip eden aybaşından itibaren hak kazanır ve önceki pozisyonlarında aldıkları mali ve sosyal haklar hakkında herhangi bir mahsuplaşma yapılmaz. Bu kapsamda memur kadrolarına atananlara iş sonu tazminatı ödenmez. Bu personelin önceden iş sonu tazminatı ödenmiş süreleri hariç, iş sonu tazminatına esas olan toplam hizmet süreleri, 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu uyarınca ödenecek emekli ikramiyesine esas toplam hizmet süresinin hesabında dikkate alınır. Bu kapsamda sözleşmeli personelin atanacağı memur kadroları, başka bir işleme gerek kalmaksızın atama işleminin yapıldığı tarih itibarıyla ihdas edilerek ilgili kurumların kadro cetvellerinin ilgili bölümlerine eklenmiş sayılır. İhdas edilen kadrolar; unvanı, sınıfı, adedi, derecesi ve teşkilatı belirtilmek suretiyle atama tarihinden itibaren iki ay içinde Kamu Personel Bilgi Sisteminin bulunduğu kuruma bildirilir.

Sözleşmeli personel seçiminde uygulanacak sınav ile istisnaları, bunlara ödenebilecek ücretlerin üst sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler, pozisyon unvan ve nitelikleri, sözleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sözleşme esas ve usulleri yurtdışı teşkilatlarında istihdam edilecek personel için ayrıca olmak üzere Cumhurbaşkanınca belirlenir. Yurtdışı teşkilatlarında bu fıkra kapsamında istihdam edilecek sözleşmeli personelin hizmet sözleşmesi süreleri, zorunlu hallerde mali yılla sınırlı olma şartı aranmaksızın Cumhurbaşkanınca belirlenebilir. Bu şekilde istihdam edilenler, hizmet sözleşmesi esaslarına aykırı hareket etmesi nedeniyle kurumlarınca sözleşmelerinin feshedilmesi veya sözleşme dönemi içerisinde Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenen istisnalar hariç sözleşmeyi tek taraflı feshetmeleri halinde fesih tarihinden, sözleşmeyi yenilememeleri halinde sözleşmenin bitiminden itibaren bir yıl geçmedikçe kurumların sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilemezler.

Bir yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet olduğuna Cumhurbaşkanınca karar verilen görevlerde sözleşme ile çalıştırılanlar da bu fıkra kapsamında istihdam edilebilir.

Özelleştirme uygulamaları sebebiyle iş akitleri kamu veya özel sektör işverenince feshedilen ve 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil hakkı bulunmayan personel de bu fıkra kapsamında yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanıncaya kadar istihdam edilebilir. Bu kapsamda istihdam edileceklerin sayısı, öğrenim durumlarına göre çalışma şartları ve bunlara ödenecek ücretler ile diğer hususlar Cumhurbaşkanınca belirlenir.

Sözleşmeli personelin görevden uzaklaştırılması ile disipline aykırı fiil ve hallerin gerçekleşmesi durumunda bu personele verilmesi gereken disiplin cezaları, disiplin cezası vermeye yetkili merciler ve disiplin kurulları ile disipline dair diğer hususlar hakkında Devlet memurlarının tabi olduğu hükümler uygulanır. Ancak, kademe ilerlemesinin durdurulması ve üstü ceza verilmesini gerektiren fiil ve hallerde disiplin kurulunun kararı alınarak sözleşmeli personelin görevine atamaya yetkili amirin onayı ile son verilir."

Soru-37: İş Kanunu'na Tabi Olan Personel İçin Yarım Çalışma Hakkı Var mıdır?

Cevap-37: 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi özel sektör ve kamu sektörü işçileri için Yönetmelik hükümleri uygulanmamakla birlikte işçiler, 08.11.2016 tarihli 29882 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak 08.11.2016 tarihinde yürürlüğe giren Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre kısmi süreli çalışma hakkından yararlanacaklardır.

Soru-38: Yönetmelik Çıkmazdan Önce Kamu Denetçiliği Kurumunun Tavsiye Kararları Ne Yönde İdi?

Cevap-38: Kamu Denetçiliği Kurumunun 19.09.2024 tarihli 2024/9925-S.24.15289 sayılı 2024/8238 başvuru numaralı tavsiye kararında aşağıdaki hususlara yer verilmiştir.

13. Bir polis memurunun Emniyet Genel Müdürlüğüne başvurarak, 657 sayılı Kanunun ek 43'üncü maddesine dayanarak yarı zamanlı çalışma talep etmesi ve talebinin idare tarafından reddedilmesi üzerine idare mahkemesinde açılan dava üzerine verilen Kararda; "İlgili Kanun hükmünde yarı zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu ve bu kapsamda Bakanlar Kurulunca alınmış bir karar bulunmadığı gerekçesiyle yapılan başvuru reddedilmiş ise de memur olarak görev yapmakta olan davacının kendisine kanunen tanınan bu hakkı kullanmasının önünde yasal bir engel bulunmadığı, kanunen aranan koşulların sağlandığı, haktan yararlandırılma hususunda Bakanlar Kurulu tarafından henüz bir düzenleme yapılmamış olmasının açıkça kanunla tanınmış hakkın kullanılmasına engel olamayacağı, söz konusu düzenlemenin ne zaman yapılacağı hususunda herhangi bir sürenin de belirlenmediği göz önünde bulundurulduğunda hakkın belirlilik ilkesine aykırı olarak kısıtlanarak yarım zamanlı çalışma istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline" karar verilmiş ve yapılan istinaf başvurusu üzerine Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi tarafından verilen sayılı Karar ile istinaf istemine konu idare mahkemesi kararı usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

14. Sosyal Güvenlik Kurumu görev yapan davacı tarafından; 657 sayılı Kanun'un Ek 43'üncü maddesi uyarınca 0-6 yaş çocuğu olduğu gerekçesiyle yarı zamanlı çalışma hakkından yararlandırılması istemiyle yapılan 28/10/2020 tarihli başvurunun reddine ilişkin idari işlemin; hukuka ve mevzuata aykırı olduğu, 02/11/2018 tarihinde doğum yaptığı ileri sürülerek iptal ve yürütmenin durdurulması talebiyle İdare Mahkemesine açılan davada; "Davacının 02/11/2018 tarihinde doğan çocuğunun hayatta olduğu ve yukarıda yer verilen ek 43. Maddede düzenlenen yarım gün çalışma hakkının kullanılabilmesi için gerekli koşulların oluştuğu görüldüğünden, çocuğun ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başını geçmemek üzere davacının çalışma süresinin yarısı kadar çalıştırılması talebinin, bu hususta Bakanlar Kurulunca alınan bir karar olmadığı gerekçesiyle reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı" yönünde karar verilmiş ve davacının yarı zamanlı çalışma talebinin reddedilmesine yönelik idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına hükmedilmiştir.

15. Samsun Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi'nin sayılı kararında özetle "(.) sağlık teknikeri olarak görev yapan davacı tarafından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek-43. maddesi uyarınca yarı zamanlı çalışma talebiyle yapmış olduğu başvurusunun reddine yönelik Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 24/11/2022 tarih ve sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır. Rize İdare Mahkemesi'nin 12/05/2023 gün ve sayılı kararıyla; her ne kadar 657 sayılı Kanun'un ek 43. maddesinde yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Cumhurbaşkanının yetkili olduğu ve bu kapsamda henüz bir düzenleme yapılmadığı gerekçesiyle yapılan başvuru reddedilmiş ise de doğum yapan ve memur olarak görev yapmakta olan davacının kendisine kanunen tanınan bu hakkı kullanmasının önünde yasal bir engel bulunmadığı, kanunen aranan koşulların sağlandığı, haktan yararlandırılma hususunda Cumhurbaşkanı tarafından henüz bir düzenleme yapılmamış olmasının açıkça kanunla tanınmış hakkın kullanılmasına engel olamayacağı, söz konusu düzenlemenin ne zaman yapılacağı hususunda herhangi bir sürenin de belirlenmediği göz önünde bulundurulduğunda, hakkın belirlilik ilkesine aykırı olarak kısıtlanarak yarım zamanlı çalışma istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Davalı idare tarafından; dava konusu işlemin dayanağı Kanun maddesinin son fıkrasında "Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir" hükmüne yer verildiği, ancak doğum sonrası yarı zamanlı çalışmaya ilişkin henüz bir düzenleme bulunmadığı, bu nedenle, davacının talebinin uygulanma imkanının bulunmadığı İleri sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca mahkeme kararının istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istenilmektedir. (.) İstinaf dilekçesinde öne sürülen iddialar, istinaf başvurusuna konu Rize İdare Mahkemesi'nin 12/05/2023 gün ve sayılı kararının dayandığı gerekçeler karşısında yerinde ve kararın kaldırılmasına neden olacak mahiyette görülmediğinden istinaf başvurusunun reddine, (.) 07/11/2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi."

16. Yukarıda örnekleri verilen mahkeme kararları incelendiğinde, 657 sayılı Kanunun ek 43'üncü maddesinin usul ve esaslarını ve kullanım şeklini belirlemesi öngörülen Yönetmelik henüz yayımlanmamasına rağmen, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanma talebine ret yanıtı alan memurların idare mahkemelerinde dava açtığı, açılan davalar üzerine mahkemelerce yürütmenin durdurulması ve iptal kararları verildiği, 2023 yılında istinaf başvurusunun reddedildiği ancak genel düzenleme bulunmadığı için Kanunda öngörülen yarı zamanlı çalışma hakkından sadece dava açan kişilerin yararlandığı görülmektedir.

19. Uyuşmazlık konusu 657 sayılı Kanunun ek 43'üncü maddesinin 29/01/2016 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilerek yasalaştığı, mülga Devlet Personel Başkanlığının 2016 yılında ilgili kamu kurumlarından Yönetmelik taslağına esas olmak üzere görüş talebinde bulunduğu, Kurumumuza yapılan başvurularda uyuşmazlık konusuna ilişkin çeşitli Bakanlıklardan görüş istendiği ve Gönderme Kararları verildiği, ancak 2024 yılı itibarıyla söz konusu Kanun maddesinin uygulanmasına ilişkin Yönetmelik bulunmadığı gerekçesiyle kamu personelinin söz konusu haktan faydalandırılamadığı anlaşılmaktadır.

20. Konuyla ilgili mevzuat, yargı kararları ve Kurumumuzun 2022/10312, 2023/4060, 2023/19473 numaralı emsal Tavsiye Kararları da dikkate alınarak yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde; 657 sayılı Kanunun ek 43'üncü maddesiyle doğum yapan memura, çocuğu ilköğretim çağına başlayana kadar yarı zamanlı çalışma imkanının getirildiği, söz konusu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek konusunda Cumhurbaşkanının yetkili olduğu, başvuranın talebinin idare tarafından 'maddenin uygulanmasına ilişkin düzenleyici işlem yapılmadığı' gerekçesiyle reddedildiği, idare tarafından düzenleyici işlemin yapılması için çalışmalar başlatıldığı ancak yedi yıllık süreçte düzenleyici işlemin yürürlüğe girmediği ve kamu personelinin bu haktan faydalandırılamadığı, mezkür Kanun maddesi ile çocuğun anne-babasına en çok ihtiyacı olan bu dönemde ebeveynlerin çocuklarıyla daha çok kişisel bağ kurmasının amaçlandığı, yine Kanun ile genel çerçevenin çizmekle yetinilmediği ve yarı zamanla çalışmaya başlayan memurun normal zamanlı çalışmaya dönebileceği zamanın, mali ve sosyal haklarına ilişkin ödemeler ile fiili çalışmaya bağlı ödemelerin ne suretle yapılacağının, derece ve kademe ilerlemesine ilişkin usullerin ve çalışma saatlerinin belirlenmesine varıncaya dek iznin kullandırılması halinde yapılacak işlemlerin ayrıntılı olarak düzenlendiği ve bu hakkın ne zamana kadar devam edeceğinin de ayrıca belirtildiği, aynı maddenin ikinci fıkrasında bu hakkın kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları belirlemeye Cumhurbaşkanının yetkili olduğunun belirtilmesinin ve Cumhurbaşkanı tarafından da bu konuda düzenleme yapılmamış olmasının, uygulama usul ve esasları zaten kendisi tarafından belirlenmiş olan Kanun hükmünün hayata geçirilmesine engel teşkil etmeyeceği değerlendirildiğinden; Kanunda aranan şartları taşıdığı hususunda ihtilaf bulunmaması halinde başvuranın doğum sonrası yarı zamanlı çalışma talebinin, idarece bu hakkın kullanımına ilişkin usul ve esasların belirlenmediği gerekçesiyle reddedilmesi yönünde tezahür eden işleminin hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Soru-39: SGK Tarafından Yarım Zamanlı Çalışmaya Dair Kesenek/Prim Tutarları HİTAP (Hizmet Takip Programı) Üzerinden Nasıl Gönderilmelidir?

Cevap-39: Konu ile ilgili olarak SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 20.04.2016 tarihli Doğum Sonrası Yarım Zamanlı Çalışma Hakkından Faydalanan Sigortalıların Kesenek/Prim Tutarlarının Gönderilmesi Hakkında Duyuru ile aşağıdaki açıklamalara göre gönderilecektir.

". Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olup ilgili mevzuatına göre yarı zamanlı çalışma hakkından faydalananların yarım zamanlı olarak çalışılmaya başlanan günü izleyen aybaşından itibaren genel sağlık sigortası primi sigortalı ve işveren yükümlülüğünde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın;

Kesenek Bilgi Sisteminde gerekli program güncellemesi yapılmış olup, bu kapsamda sigortalılar için kesenek/prim tahakkuklarının yukarıda açıklanan hususlara göre yapılabilmesi için gönderilecek aylık prim ve hizmet belgelerinde sigortalının "Durum Kodu" alanına "Y" kodu girilmek suretiyle;

a) 5510 sayılı Kanunun geçici 4'üncü maddesi kapsamında olup emekli kesenek ve kurum karşılıkları mülga 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre tespit olunan sigortalılar için, %16 emekli keseneği ve %20 kurum karşılıkları yarım olarak, %12 genel sağlık sigortası primleri ise tam olarak tahakkuk ettirilerek gönderilecektir.

b) 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayı başından sonra 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında ilk defa sigortalı olanlar için ise;

- Prim ödeme gün sayılarının 15 gün,

- Prime esas kazanca dahil edilecek tazminat ve aylık tutarları ile prime esas kazanç toplamının normal zamanlı çalışmasına ait tutarların yarısı kadar,

- %9 MYO (malullük-yaşlılık-ölüm) sigortalı hissesi ve %11 MYO işveren hissesinin normal zamanlı çalışmasına ait prime esas kazanç tutarının yarısı üzerinden,

- %5 GSS (genel sağlık sigortası) sigortalı hissesi ve %7,5 GSS işveren hissesinin normal zamanlı çalışmasına ait prime esas kazanç tutarının tamamı üzerinden,

tahakkuk ettirilerek gönderilecektir."

Soru-40: Yarım Zamanlı Süre Borçlanma Kapsamında mı?

Cevap-40: Hizmet borçlanması 5510 sayılı Kanunun 41'inci maddesinde düzenlenmiş olup, sigortalıların (4/a-SSK, 4/b-BAĞ-KUR, 4/c-EMEKLİ SANDIĞI/Eski-Yeni Memur) durumlarına ve şartlarına göre borçlanma kapsamında olan süreleri şöyle sıralanmıştır:

- Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile sigortalı kadının, 3 defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra 2 yıllık süre

- Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreler

- Personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri

- Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri

- Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri

- Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri

- Grev ve lokavtta geçen süreler

- Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri

- Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri

- Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri

- Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmi öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı

Yarım zamanlı çalışmadan yararlanacak memur aylık 30 gün yerine 15 gün çalışacak olması nedeniyle çalışılmayan 15 günün emekli keseneğindeki ve/veya prime esas kazancındaki emeklilik keseneği gün sayısı ve/veya prime esas kazanç gün sayısı yönünden sosyal güvenlik mevzuatı yönünden gerek 5510 gerekse 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre borçlanma yaparak hizmetten saydırması mümkün olamayacaktır. Çünkü, yarım zamanlı çalışma sosyal güvenlik mevzuatında borçlanma yapılacak süreler arasında sayılmamıştır.