Kira öder gibi evsahipliği hayal mi?...
Kürşat Bumin /Yeni Şafak
'Mortu çekince' bile yakanızı bırakmayan bir 'mortgage' sistemi!
Ev sahibi olmak, kiradan kurtulmak bu dünyada hemen herkesin ortak arzularından birisi... Ev sahibi olarak başta ev sahibinin sırasında hepten çekilmez olan taleplerinden kurtulmayı kim istemez. Bazen iki yıl bile geçmeden evi tekrar taşımaya mecbur olmaktan kurtulmayı kim istemez. Ayrıca pekçok kiracı haklı olarak, arkada bıraktıkları on yıllar boyunca ödedikleri kira bedellerin toplamının başlarını sokacak bir ev almalarına fazlasıyla yetebileceğini hesaplayıp giden paralara yanmıyor mu?
Neyse, uzatmaya gerek yok; besbelli ki aybaşı gelince kirayı düşünmemek fena bir konfor değil doğrusu...
Peki iyi de, geliriniz sabit ve de sınırlı ise nasıl yapmalı da bir ev sahibi olmalı?
Hele de elinizde zamanında sahibini sormadan inşa edip daha sonra "imar görünce" müteahhite teslim etmeye hazırlandığınız bir "gecekondu"nuz bile yoksa...
Gelişmiş ülkelerdeki "eloğlu" bu sorununu epeyce çözmüş sayılır. Özellikle de "büyük şehirler"de yaşamak gibi bir arzusu yoksa. (Bunu özellikle belirtiyorum, çünkü görenlerin-yaşayanların tanık olduğu gibi Paris'te orta ve büyük ölçekli binaların üst katlarını kaplayan ortak tuvaletli "hizmetçi odaları"nda ikamet edenlerin sayısı bugün bile alt katlardaki düzgün apartmanlarda yaşayan nüfustan fazladır herhalde!) Bu ülkelerde enflasyon oranı çok düşük olduğu için, evinize, eşinize, çocuklarınıza sadık birisiyseniz alırsınız makul bir faizle "konut kredisi"ni, ve başlarsınız gerçekten de "kira öder" gibi ödemeye taksitleri...
Biliyorsunuz; "mortgage" adı verilen bu çok uzun vadeli "konut kredisi" bugünlerde Türkiye'de de konuşulmaya başlandı. "Kira öder gibi ev almak" formülü artık bizde de çok konuşulur oldu. Bu sistemin adının "iporek, rehin" anlamına geldiğini de biliyorsunuz. Dünyanın çişitli yerlerinde çok uzun süredir uygulanan sistem, konut edinmeyi kolaylaştırmanın yanısıra, yapı kalitesinin yükselmesine ve şehir planlamacılığının gücünün artmasına da olumlu katkıda bulunuyor.
"Mortgage" adı verilen sistemin Türkiye'ye de geleceği müjdesini Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener verdi. Ve hemen ortalığı bir "tatlı telaş" aldı. İşte nihayet bu ülkenin evsiz vatandaşlarının önünde de bir fırsat kapısı açılmıştı. Ancak açılış fazla "hızlı" kaçtığından olacak, çok geçmeden ortaya karamsar tahminler de atılmaya başlandı. Söz konusu sistemin karmaşık olduğu, bugünkü ekonomik şarlar içinde ülkenin sistemle tanışmasının daha çok vakit alacağı belirtilmeye başlandı. Yani sonuç olarak 'mortgage"e ilişkin heyecanımız şimdilik sadece adını öğrenmekle sınırlı kaldı.
Şimdi de gelelim adı "mortgage" olmasa da ülkemizde giderek vadesi uzayan konut kredileri meselesinin ilginç bir sayfasına: Önceki gün birçok gazetede Vakıfbank Genel Müdürü Ahmet Kacar'ın bir "müjdesi" ile karşılaştık. Kacar, "Krediyi 20 yıla yaydık, 'kira öder gibi' ev alın" çağrısında bulunuyordu. Genel müdür şöyle devam ediyordu: "Biz vadede öncülük ediyoruz, umarım diğer bankalar da bizi izler. Böylece vatandaş kira öder gibi ev alır hem de konut stokunu eritecek olan inşaat sektörü canlanır."
Güzel sözler, güzel beklentiler doğrusu... Ancak, genel müdürün bu açıklamasının hemen altında yer alan bilgiler, bu işte "bir yanlışlığın" olduğunu hemen o dakika ortaya koyuyordu. Şöyle yani: Bir gazetenin genel müdürün açıklamasının altına yerleştirdiği "tablo"dan, Vakıfbank'tan 20 yıl vade ile alınacak 100.000 YTL (eski para ile 100.000.000.000 TL) konut kredisinin geri ödemede aylık taksit tutarının 2.114 YTL (eski para ile 2. 114. 000.000 TL) olduğu anlaşılıyordu. Ama yine aynı "tablo"da yer alan HSBC adlı bankanın bu kez 10 yıl vade ile verdiği yine 100.000 YTL konut kredisinin geri ödemede aylık taksit tutarı ise 2.028 YTL 'den (eski para ile 2. 028. 000. 000 TL) ibaretti. Vakıfbank'a borçlanılan 100.000 YTL konut kredisi karşılığında 20 yıl sonunda bankaya toplam 507.360 YTL ödenmiş olacakken, HSBC'ye borçlanılan 100.000 YTL konut kredisi karşılığında 10 yıl sonunda ödenecek miktar (unutmayın, aylık taksit tutarı Vakıfbank'ınkine nazaran daha düşük!) miktar 243.360 YTL'de kalacaktı.
Önümdeki "Hangi bankanın konut kredisi vadesi ve faizi ne kadar" başlıklı "tablo"dan Vakıfbank'ın herkese örnek olması dileğiyle öne çıkarılan bu "büyük hizmeti"ni böylece kavrayınca kendi kendime şöyle dedim: Ya sen bu kredi-faiz meselesinden bir şey anlamıyorsun, ya da önündeki bu tablo yanlış!
Yılmadım ve Vakıfbank'ın ve "tablo"da yer alan diğer bir iki bankanın internet sitelerine girip önümdeki bilgileri teyit etmek istedim. Evet, "tablo"daki bilgiler doğruydu... Vakıfbank gerçekten de 100.000 YTL kredi karşılığında, başka bir bankanın 10 yıl boyunca talep ettiği aylık ödeme tutarının üzerinde bir parayı 20 yıl boyunca talep ediyordu! 100.000 YTL tutarında bir konut kredisini HSBC'den 10 yıl vade ile alıp ayda 2.028 YTL ödemek dururken, hangi Allahın kulu aynı miktarda krediyi Vakıfbank'tan alıp 20 yıl boyunca ayda 2.114 YTL ödemeyi aklından geçirirdi ki?
Genel Müdür Ahmet Kacar ne diyordu? "Biz vadede öncülük ediyoruz, umarım diğer bankalar da bizi izler."
Vakıfbank'ın öncülük ettiği "20 yıl vadeli konut kredisi" uygulaması vadedeki uzunluk açısından "mortgage" sistemini hatırlatmıyor değil. Ama bu "mortgage"in dünyanın alışık olmadığı, başka tür bir "mortgage" olduğu da muhakkak. Bu sistemde "mortu çeksen" bile Vakıfbank'tan aldığın kredinin taksitlerinden yakanı kurtarabilmek mümkün değil!
Vakıfbank'taki diğer "yenilikler" de aynı tarzda yürümüyordur inşallah....