Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları ile İlgili Açıklamalar

T.C.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı

Sayı: B.08.0.TTK.0.01.01/12225 24.11.2005

Konu: Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları İle İlgili Açıklamalar

.......................VALİLİĞİNE
(Millî Eğitim Müdürlüğü)

İlgi: 02.09.2005 tarih ve B,08,0TTK.0.01.01.01?2005/80 nolu Genelge

Bilindiği gibi ilköğretim 1- 5. sınıflar düzeyinde Hayat Bilgisi, Türkçe, Fen ve Teknoloji, Matematik ve Sosyal Bilgiler derslerinin yeni hazırlanan öğretim programları 2004?2005 Öğretim Yılında dokuz ilde 130 ilköğretim okulunda pilotlaması yapıldıktan sonra, 2005?2006 Öğretim Yılı'ndan itibaren ülke ölçeğinde uygulanmaya başlanmıştır. Pilot uygulama sürecinde programlar hakkında alınan geri bildirimler programlara yansıtılmış, programların düzeltilmiş, baskıları bütün ilköğretim okullarımıza gönderilmiş ve ilgi genelge ile de programın uygulanması İle İlgili usul ve esaslar okullara bildirilmiştir.

Başkanlığımıza gelen çeşitli başvuru ve değerlendirmelerden 1?5. sınıflar düzeyinde öğretim programlarının özellikle ölçme-değerlendirme uygulamalarında, yetersiz bilgilenmeden kaynaklanan bazı güçlüklerin yaşandığı anlaşılmıştır. Bu nedenle, uygulayıcıların yeniden bilgilendirilmesine ihtiyaç duyulmuştur. İlköğretim müfettişleri, okul yöneticileri ve öğretmenlerin Hayat Bilgisi, Türkçe, Fen ve Teknoloji, Matematik ve Sosyal Bilgiler derslerinde ölçme ve değerlendirme ile ilgili çalışmaları aşağıdaki açıklamalar doğrultusun da yürütmeleri gerekmektedir.

Buna göre;

1. Yeni öğretim programları öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alan, onlara üst düzey becerileri kazandırmayı hedefleyen öğrenci merkezli öğretme ve öğrenme stratejilerini esas almaktadır. Eğitim öğretim sürecinde yapılacak ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin de bu yaklaşıma uygun olması gerekmektedir. Her öğrencinin bilgi, beceri ve tutumlarını aynı şekilde sergileyemeyecekleri düşüncesiyle, onlara kendilerini ifade edebilecekleri, klasik ölçme araçları yanında, farklı fırsatlar sunulmalıdır. Bu fırsatlar aynı zamanda öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanlardaki üst becerilerini değerlendirmelerini de sağlayacaktır. Gözlem formları, posterler, performans ödevleri, projeler, öğrenci ürün dosyalan (portfolyo) ve bunları puanlamaya yardımcı olan kontrol listeleri ile dereceli puanlama anahtarları (rubric) vb, araçlar bu amaca hizmet edecektir. Öğretmenler, eğitim üğretim sürecinde yapacakları değerlendirme etkinliklerinde, şimdiye kadar kullandıkları kısa cevaplı, uzun cevaplı, çoktan seçmeli, doğru-yanlış, eşleştirmeli vb. sorulardan oluşan testleri kullanacakları gibi, yukarıda sıralanan değerlendirme etkinliklerini de kullanacaklardır.

2. İlköğretimde değerlendirmenin amaçları içinde yer alan öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi ve bunları gidermeye yönelik önlemlerin alınması, öğrenci başarısının değerlendirilmesinden önce gelmektedir. Ders kitaplarında verilen grup değerlendirme, öz değerlendirme, akran değerlendirme, tutum ölçekleri vb. değerlendirme etkinliklerinin amacı, öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi ve iyileştirmesine yönelik tedbirlerin alınmasıdır Bu etkinlikler bilgi, beceri, değer ve davranış bakımından öğrencinin gelişim düzeyini belirlemek, öğretim sürecinde gerekli önlemleri almak ve öğrencinin performansına ilişkin öğrenciye, öğretmene, veliye ve okul yönetimine geri bildirim vermek amacıyla ders kitaplarına konulmuştur. Bunların hangi sıklıkta uygulanacağı veya hangi kazanımların işlenmesinden sonra uygulanması gerektiği hususunda öğretmenlerin tereddüde düşmeleri halinde, tereddüt/eritti gidermek için okullara gönderilen 2005 tarihli program baskılarından veya ttkb.meb.gov.tr/ogretmen adresindeki internet ortamında yayımlanan program tablolarının "AÇIKLAMALAR? sütunundan yararlanılabilir.

3. Öğretmenler, eğitim öğretim sürecinde sınıfta yaptıkları öğrenme etkinliklerinin her birinin sonunda değerlendirme yapmak yerine, ünite/ tema ölçeğinde aralarında benzerlik, yakınlık, tamamlayıcılık ilişkisi bulunan birkaç kazanımla ilgili etkinliklerin uygulanmasından sonra ya da çok özet bir etkinliğin sonunda, programlarda önerilen değerlendirme etkinliklerinden uygun gördükleri bir veya birkaçını uygulayabilirler. Bu amaçla kitaplarda kullanmaları için önerilen öz değerlendirme, grup değerlendirme vb. formları kullanabilecekleri gibi bunlardan yararlanarak oluşturabilecekleri açık uçlu sorularla da öz değerlendirme, grup değerlendirme çalışmaları yapabilirler. Bu değerlendirme etkinlikleri yanında, öğrencilerin hazırlayacakları performans ödevleri ve proje/projeler ile öğrencilerin eğitim öğretim sürecindeki başarıları değerlendirilir. Öğretmenlerin eğitim öğretim sürecinde yapacakları ölçme ve değerlendirilme etkinliklerinde kullanabilecekleri araçların ve yöntemlerin özellikleri ile uygulama örneklerine "ilköğretim Matematik Dersi (1?5. Sınıflar) Öğretim Programı" kitabının "ilköğretim Okullun Öğretim Programlarında Ölçme ve Değerlendirme Çatışmaları ile İlgili Ortak Açıklamalar" bölümünde ve yukarda belirtilen internet adresinde yer verilmiştir.

4. Öğretmenlerin, öğrencilerin eğitim öğretim sürecindeki gelişimlerini belirlemek için kullanabilecekleri araçlardan birisi olan öğrenci ürün dosyaları, öğrencilerin bilgi ve becerilerini bir bütün olarak kullanmalarını gerektiren çalışmaları, öğrencilerin bu çalışmayı ortaya koyarken gösterdiği çabaları ve dolayısıyla öğrencilerin gelişimini yansıtan bir değerlendirme aracıdır. Öğrenciler, yıl boyunca üzerinde çalıştıkları performans ödevlerinden, projelerden ve diğer çalışmalardan kendi performanslarını en iyi yansıttıklarını düşündüklerini dosyaya alırlar. Her dönem boyunca dosyaya konulacak ürün sayısı 4?6 arası olmalıdır. Bunun için öğrencilerin 3?4 haftalık aralıklarla yaptığı çalışmalardan en iyi yaptığını düşündüklerini seçmeleri için öğretmen, öğrencilere fırsatlar sunar. Öğretmenin rehberliğinde öğrenciler de seçimlerini yaparlar. II. dönemde öğrenci, dosyasına performansını yansıtan yeni ürünler eklerken, isterse birinci dönemde yaptığı çalışmalardan tercih ettiğini de geliştirebilir. Ürün dosyasını değerlendirmek için eğer imkân varsa, yılsonunda öğrencinin o zamana kadar yaptığı çalışmalarından dosyasında bulundurduklarını velisine ve diğer arkadaşlarına kısa sunular şeklinde sunması sağlanabilir

5. Her yarıyılda nota dönüştürülmek üzere, her dersten asgari/azami kaç proje çalışması ve/veya performans ödevinin yapılacağı ve bunların karneye nasıl yansıtılacağına ilişkin düzenlemeler İlköğretim Kurumlan Yönetmeliği çerçevesinde çalışılmakla olup, bu çalışmalar tamamlanınca ayrıca okullara duyurulacaktır. Ancak, söz konusu yönetmelikte gerekli yapısal düzenlemeler yapılana kadar öğretmenlerimiz sürece dayalı Ölçme etkinliklerini uygulamakla birlikte öğrencinin karnesine geçecek notu yürürlükte bulunan yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapacaklardır.

Bilgilerinizi ve gereğini önemle, ivedilikle rica ederim.

Prof. Dr ZİYA SELÇUK.

Bakan a.
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı