Bingöl'de deprem konutları skandalı
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın, Bingöl'de yaşanan doğal afetler sonucu yıkılan binaların yerine, kamu ve özel sektör eliyle inşa edilen konutlarla ilgili çalışması şaşırtıcı bir tabloyu ortaya çıkardı.
Aylık yayınlanan Kırmızı Çizgi Dergisi'nde yayınlanan habere göre, 2000 yılı Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre, 17 bin 209 binanın bulunduğu Bingöl'de devlet 17 bin 753 konut yapmış. Önümüzdeki yıl bitirilmesi beklenen konutlarla birlikte bu rakam 24 bini aşacak. Bu rakamlar, Bingöl'de bulunan konutların tamamının doğal afetler sonucu yıkıldığını ortaya koyuyor. Ancak, Bayındırlık Bakanlığı'nın raporu, bu tezi doğrulamıyor. Raporda, konutların hepsinin depremde yıkılmadığı, deprem etki sahası dışındaki yerlerdeki yerleşim yerlerinde bile konut ve ağılların, ağır hasarlı kategorisine sokulduğu belirtiliyor. Bakanlık yetkilileri bu durumu, "Bingöl'de bir deprem kültürü oluşmuş" sözleriyle açıklıyor.
Bingöllü vatandaşların şiddeti küçük depremlerde bile, yeni konut alabilmek için kendi evine veya ağlına zarar verdiğini ileri süren yetkililer şöyle devam ediyor:
"Bizim, bu depremde yıkılmaz dediğimiz konut, ağır hasarlı olarak karşımızda duruyor. Ağır hasarlı hale getirilen evlerin içinde kazma küreklere rastlıyoruz. Tespit sırasında, direnirsek tepki alıyoruz. Bölge milletvekillerinden de bu tip evleri ağır hasarlı olarak kayda geçmemiz yönünde baskı geliyor."
Son olarak Bingöl'de bu iddiayı destekleyen hadise 6 Haziran 2005 ve 12-14 Şubat 2006 tarihinde Karlıova'da yaşandı. Bu depremlerin ardından yapılan ilk tespite göre bin 986 konut ağır hasarlı olarak kayda geçti. Arkasından Bakanlık Muhkik Heyetlerinin incelemeleri, gerçekten hasarlı konut rakamının 437 olduğunu ortaya koydu. Söz konusu durum, bakanlığın raporuna da yansıdı. Raporda, deprem etkisi olmayan köylerdeki konutların abartılı bir şekilde hasarlı gösterildiğine vurgu yapılarak, ''Köylerdeki konutlarda yapının eksikliğinden kaynaklanan oturma, yanlış yapı tekniklerinin kullanılması gibi nedenlerle meydana gelen hasarlar vatandaşın lehine bir tutumla orta ve ağır hasar kategorisine dahil edilmiştir. Böylece, konut, ahır ve işyeri olmak üzere toplam 2 bin 505 yapı fazladan ağır hasarlı olarak gösterilmiştir" açıklamalarına yer verildi.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın üst düzey başka bir yetkili, Böngel'deki bina sayısının 22 bin civarında olduğunu ileri sürdü. DİE verilerini sağlıklı görmediğini kaydeden yetkili, "Bu ilimizde suiistimal olduğuna bende katılıyorum. Sosyal devlet anlayışı mimar ve mühendislerin verdiği raporu uygulamayı gerektirir. Ancak rakamlara bakıldığında ortaya çıkan tablo, Bingöl'ü Bakanlık olarak yeniden inşa ettiğimizi ortaya koyuyor" dedi.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 1960-2002 yılları arasında Bingöl'de meydana gelen deprem, kaya düşmesi, çığ, heyelan, su baskını, yangın ve yer sarsıntısı sonucu yıkılan ve ağır hasar gören konutların yerine 11 bin 109 yeni konut inşa ederek hak sahiplerine teslim etmiş. Ayrıca son 3 yılda bölgede 6 bin 644 konut daha yapıldı. Bayındırlık Bakanlığı, TOKİ ve TOBB tarafından tamamlanan bu binalar için de yaklaşık 507 milyon YTL harcandı. Yüzyılın depremi olarak anılan ve yaklaşık 17 bin 840 kişinin hayatını kaybettiği, 285 bin 211 konutun hasar gördüğü 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde, İstanbul, Kocaeli, Düzce, Yalova ve Bolu'ya toplam 43 bin 53 deprem konutu yapıldı. Buna karşılık, Bingöl il merkezi, belde merkezleri ve köylere program dahilinde doğal afetlerden zarar gördüğü gerekçesiyle programa alınan ve önümüzdeki yıl tamamlanması beklenen konutlarla birlikte toplam rakam 24 bini aşacak.