Elektrikteki TRT payı sanayicinin itirazına rağmen kalıcılaşıyor
Özel sektörün uzun zamandır kaldırılmasını istediği ve
elektrik fiyatları üzerinde bir yük oluşturan TRT payı, kalıcı hale getiriliyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yeni hazırlanan ve arz
güvenliğini düzenleyen taslağa TRT payı ile ilgili bir madde de konuldu. Bu
madde ile TRT payının teknik olarak uygulanış biçimi değiştirildi. Payın tamamen
kaldırılmasını bekleyen özel sektör ise TRT payı ile ilgili olarak yeni bir
uygulama biçimine gidiliyor olmasına tepkili. Hem sanayicilerin hem de özel
sektör elektrik üreticilerinin şikayet ettiği ve elektrik faturaları üzerinden
alınan yüzde 2'lik TRT payının yeni haliyle TRT Gelirleri Kanunu'na girmesiyle,
özel sektörün bu maliyet kaleminin kaldırılma ümidi de iyice zayıflayacak.
Yapılan düzenleme, en çok normal vatandaşın yükünü çektiği TRT payı ve Enerji
Fonu bedellerinin, artık bütün müşteri gruplarına eşit şekilde uygulanmasını
sağlayacak.
Mevcut düzen nasıl işliyor?
Serbest piyasada büyük enerji tüketimi olan sanayiciler, elektriği Türkiye
Elektrik Dağıtım A.Ş (TEDAŞ), Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş (TETAŞ) ya da özel
sektör elektrik üreticilerinden temin edebiliyorlar. Konut aboneleri yani normal
vatandaş ise sadece TEDAŞ'dan elektrik alabiliyor. Ancak hangi müşteri grubunda
olursa olsun elektrik kullanıcılarının faturalarına sadece elektrik üretim
maliyeti değil; dağıtım, iletim bedelleri de yansıyor. Bunun yanı sıra, katma
değer vergisi (KDV), Enerji Fonu ve TRT payı adı altında da bedel alınıyor.
Ancak TRT payı ve Enerji Fonu müşteri gruplarına değişik şekillerde uygulanıyor.
TEDAŞ abonesi olanlar yani konut aboneleri ve bazı sanayicilerde elektrik satış,
iletim ve dağıtım gibi bütün bedeller toplanıyor ve bu toplam üzerinden yüzde
2'lik TRT payı faturaya ekleniyor. Elektriğini özel sektörden temin eden
müşterilerde ise yüzde 2'lik TRT payı 'dağıtım bedeli' dışarıda tutularak
hesaplanıyor. Doğrudan TETAŞ üzerinden elektrik alanlarda ise TRT payı 'iletim
bedeli' dışarıda tutularak faturalandırılıyor. Bu durumda normal vatandaş, TETAŞ
ve özel sektör abonelerine göre daha fazla TRT payı ödemiş oluyor.
Artık herkesten eşit alınacak
Taslak ile yapılmak istenen düzenleme ile TRT Gelirleri Kanunu'nda değişikliğe
gidilecek. Yüzde 2 oranındaki TRT payı KDV, diğer vergiler, fon ve paylar hariç
tutularak sadece enerji satış bedeli üzerinden hesaplanarak faturalandırılacak.
Bu durumda artık bütün elektrik kullanıcıları aynı hesaplama yöntemi üzerinden
TRT payı ödeyeceği için farklılık ve ayrıcalık ortadan kalkacak. Ancak bu
durumda TRT'nin elektrik faturaları üzerinden elde ettiği gelirin bir miktar
azalabileceği yorumu yapıldı. Yetkililer, kısa vadede bu düzenleme ile TRT
gelirleri azalacak gözükse de, uzun vadede elektrik fiyatları arttıkça TRT'nin
bu kalemden elde edeceği gelirin artacağını çünkü bu yönde yapılan düzenlemenin
TRT payının kaldırılmak istenmediği yönünde algılandığını bildirdiler.
Mevcut TRT Gelirleri Kanunu'nda elektrik tüketimi üzerinden yüzde 3.5 oranında
gelir aktarılması öngörülüyor. Ancak yaklaşık 2 sene önce bir kararname ile bu
oran yüzde 2'ye çekilmişti. Düzenleme ile böylece yeni TRT payı oranı olan yüzde
2 de, yasaya girecek ve kalıcı hale gelmiş olacak.
Ayrıca Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (EPDK) Tarifeler Yönetmeliği'nde
vergi ve yasal kesintilerin, ödeme bildirimlerinde yani faturalarda ayrı biçimde
gösterilmesi öngörülüyor. Yapılan düzenleme ile yönetmeliğe uyum sağlanacak.
Artık faturalarda elektrik bedeli ve üstündeki yükler ayrı ayrı gösterilecek.
Bakan karşı ama taslak bakanlıktan
Düzenlemenin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanmış olması
da tartışma yarattı. Enerji Bakanı Hilmi Güler'in bu payın, elektrikten değil
RTÜK bütçesinden kesilip TRT'ye aktarılmasını istediği biliniyor. Hatta Güler,
2005'te yaptığı bir konuşmada, "TRT'nin TEDAŞ'la ne işi var ki katkı payı
alıyor? İşte bu zamanında yapılan bir yanlış daha. Bizim işimiz yanlışları
düzeltmek zaten. Bu pay da tamamen kaldırılacak" demişti. Bununla birlikte TRT
payının kaldırılması hem AKP Programı'nda hem de Acil Eylem Planı'nda mevcut.
TRT payının tamamen kaldırılması yönünde bir süre önce Bakanlar Kurulu kararı
hazırlandığı ancak Devlet Bakanı Beşir Atalay'ın buna imza atmaması nedeniyle
kararın çıkmadığı belirtildi.
Rekabet Kurulu'na itiraz edilmeli
Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Başkanı ve Akenerji Genel Müdürü Önder
Karaduman, elektrik faturalarından TRT'ye para aktarılmasının yanlış olduğunu
belirterek, "Özel televizyon kanal sahipleri bu uygulama nedeniyle haksız
rekabet ile karşı karşıya. Bu kanal sahiplerinin Rekabet Kurulu'na (RK)
gitmeleri gerekir" diye konuştu. Öte yandan özel sektör elektrik üreticileri bir
süre önce TRT payının kaldırılması için Danıştay'a dava açtı.
TRT payı nereden elektrik alındığına göre değişiyor
MEVCUT DÜZEN
TEDAŞ'tan alanlar
Faturalar hesaplanırken satış, iletim ve dağıtım gibi bütün bedeller toplanıyor
ve bu toplam üzerinden yüzde 2'lik TRT payı faturaya ekleniyor.
TETAŞ'tan alanlar
TETAŞ'tan alan abonelerin ödeyeceği faturalardaki TRT payı, iletim bedeli
dışarıda tutularak hesaplanıyor.
Özel firmadan alanlar
Elektriğini özel sektörden temin eden müşterilerde yüzde 2'lik TRT payı dağıtım
bedeli dışarıda tutularak hesaplanıyor.
YENİ DÜZEN
Payın hesaplanması
TRT payı KDV, diğer vergiler, fon ve paylar hariç tutularak sadece enerji satış
bedeli üzerinden hesaplanarak faturalandırılacak.
Eşitlik geliyor
Bu durumda artık bütün elektrik kullanıcıları aynı hesaplama yöntemi üzerinden
TRT payı ödeyeceği için farklılık ve ayrıcalık ortadan kalkacak.
TRT geliri düşecek
Ancak TRT'nin elektrik faturaları üzerinden elde ettiği gelirin bir miktar
azalabileceği yorumu yapıldı.
referans