'Tek çatı'da yeniden erteleme tartışılıyor
Sosyal güvenlik reformunu kısmen iptal eden Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı, 'tek çatı' tartışmalarını hızlandırdı. Gerekçe öncesi 6 aylığına ertelenen yasanın, seçim sonrasına kalabileceği belirtiliyor
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun çok sayıda maddesini kamu görevlileri yönünden iptal eden Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı kafaları karıştırdı.
Mahkemenin, memurlarla işçi ve esnafın alt düzeyde buluşturulamayacağı, Anayasa'ya göre memurun statüsünün farklı olduğuna yönelik gerekçesi, 'tek çatı'nın asla uygulanamayacağı yorumlarına neden oldu. Uzmanlar, hükümetin, yürürlük tarihi 6 aylığına ertelenen yasayı seçim sonrasına ertelemek zorunda kalacağını, sadece işçi ve esnafın konumunu değiştiren düzenlemelerin 1 Temmuz'da yürürlüğe girmesinin de reform olarak nitelendirilemeyeceğini belirtti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yürürlük tarihini 1 Temmuz'a ertelediği yasayla ilgili gerekçeli karara ilişkin kapsamlı incelemeyi önümüzdeki hafta başlatacak. Bakanlıktaki bazı bürokratlar yaptıkları ön inceleme sonunda, Anayasa Mahkemesi'nin kamu görevlileri yönünden iptal ettiği düzenlemelere farklı, paralel bir yasada aynı biçimiyle yer verilebileceğini savundu. Bazı bürokratlar ise bu yönde ısrarın yeni bir iptal kararına yol açacağı yorumunu yaptı.
'Seçim sonrasına kalır'
DSP eski Bartın Milletvekili, Türkiye İşçi Emeklilileri Derneği Hukuk Danışmanı Cafer Tufan Yazıcıoğlu, gerekçeli karara göre, çalışanlar arasında norm ve standart birliğini sağlamanın mümkün olmadığını, tek çatının tamamen ortadan kalktığını belirtti. İşçi ve esnafı eşitlemenin tek çatı anlamına gelmediğini kaydeden Yazıcıoğlu, "Yasanın yeniden erteleneceğini düşünüyorum. Hükümet reformu bir sonraki hükümete bırakacak" dedi.
KESK Hukuk Danışmanı Oya Aydın da işçi ve esnafa kamu görevlilerinin haklarının tanınacağı bir 'tek çatı'yı savunduklarını ancak hükümetin arzuladığı tek çatı formülünün çöktüğünü ifade etti. Aydın, "Anayasa Mahkemesi, 'aynı yasa içinde kamu görevlileri ile işçi ve esnafa yer verilebilir ama üst katta memurlar, bodrum katında işçiler ve esnaflar olacak' diyor. Bir yıl ve hatta daha uzun bir süre yasa yürürlüğe konulamaz. Aynı çatı altında iki farklı sosyal güvenlik yapısı da yürütülemez" diye konuştu.
Başesgioğlu: Hâlâ kararlıyız
Kaynaklar, Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve SSK'yı reform uygulanmaya başlamadan Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında birleştiren bakanlığın, mahkemenin kararından sonra çıkmaza düştüğünü belirttiler. Bakanlığın, üç ayrı sosyal güvenlik sistemine ilişkin kararların tek yönetim tarafından veriliyor olması nedeniyle sıkıntı yaşadığını, yasanın ikinci kez ertelenmesiyle sorunun daha da büyüyebileceğini kaydettiler.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu Milliyet'e yaptığı açıklamada, "Reform yapma konusundaki kararlılığımız devam ediyor" dedi.
Gerekçeli karar ne anlatıyor?
Uzmanlar, Yüksek Mahkeme'nin gerekçeli kararının şu temellere dayandığını belirtiyor:
Anayasa'ya göre kamu görevlilerinin statüsü işçi ve memurlardan farklıdır. Bu fark, Anayasa'nın 51, 53, 54, 68, 70, 128 ve 129'uncu maddelerinde açıkça görülmektedir. Memurların yargılanma statüsü bile farklıdır.
Kamu görevlileri, "sınıflandırma, kariyer ve liyakat" esaslarına göre; işçi ve esnaf ise prim sistemine dayalı çalışır.
Memurlar emekli, işçi ve esnaf ise yaşlılık aylığı alır. Memurların maaşından emeklilik için "kesenek" yapılır. İşçi ve esnaf ise prim sistemiyle emekli olur. Memur sağlık primi ödemez. Sağlık hizmeti kurumu tarafından karşılanır. SSK ve Bağ-Kurlular ise prim ödemek zorundadır.
Memurda 65 yaş, zorunlu emeklilik yaşıdır. Kademeli olarak emeklilik yaşının yükseltilmesi memuru geriye götürür.
Memur, işçi ve esnafla ilgili düzenlemeler aynı yasada düzenlenebilir ancak kamu görevlilerinin farklı statüsünün bu yasada gösterilmesi gerekir. Yasa koyucular, devletin mali olanakları çerçevesinde işçi ve esnafın mali koşullarını kamu görevlisi düzeyine çekebilir. Bu kendilerinin takdirindedir. Ancak eşitlik adına kamu görevlisinin konumu, işçi ve esnafın düzeyine çekilemez. Statüsü ayrı olduğundan bu yorum eşitliğe aykırı değildir. Anayasa'daki eşitlik ilkesi statüleri aynı olanlar açısından uygulanır.