İşsizlik Sigortası hakkında bilmek istediğiniz herşey?

Soru 1: Kimler, işsizlik sigortası kapsamındadır?

Cevap 1:

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 2 nci maddesinde belirtilen sigortalılar,

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalıları (Geçici 20 nci madde kapsamında olmakla birlikte memur veya 22.01.1990 tarihli ve 399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli statüde bulunanlar hariç),

Mütekabiliyet esasına dayalı olarak yapılan anlaşmalara göre çalışan yabancı işçiler.

Soru 2: Hangi kazanç üzerinden ve hangi oranda işsizlik sigortası prim kesintisi yapılacaktır?

Cevap 2: İşsizlik sigortası primi, sigortalının 506 sayılı sosyal sigortalar kanunun 77 nci ve 78 inci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazancı üzerinden; % 1 sigortalı, % 2 işveren, % 1 oranında devlet katkısından oluşmaktadır.

Soru 3: İşsizlik sigortası primlerinin iadesi hangi Kurumdan talep edilecektir?

Cevap 3: İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Sosyal Sigortalar Kurumu, diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından Türkiye İş Kurumu görevli, yetkili ve sorumludur.

İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından, sigortalı ve işyeri bazında kayıtların tutulmasından, toplanan primler ile uygulanacak gecikme zammı, faiz ve cezaların Fona aktarılmasından, teminat ve hak edişlerin prim borcuna karşılık tutulmasından, yersiz olarak alınan primlerin iadesinden Sosyal Sigortalar Kurumu görevli, yetkili ve sorumludur.

Yersiz olarak alınan primlerin iadesi ile ilgili olarak Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı ile irtibata geçilmesi gerekmektedir.

Soru 4: Sigortalı işsizlere hangi hizmetler sunulacaktır?

Cevap 4: Sigortalı işsizlere verilecek hizmetler;

· İşsizlik ödeneği verilmesi,

· Hastalık ve analık sigortası primlerinin ödenmesi,

· Yeni bir iş bulma,

· Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilmesidir.

Soru 5: Ne kadar süre ile işsizlik ödeneği ödenecektir?

Cevap 5: Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,

b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,

c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,

süre ile işsizlik ödeneği verilir.

Soru 6: İşsizlik ödeneği ne şekilde hesaplanacaktır?

Cevap 6: Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama net kazancının % 50' sidir. Bu suretle hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı 25/8/1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 33 üncü maddesine göre sanayi kesiminde çalışan on altı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin netini geçemez.

Aşağıda Üç Farklı Örnek Olayda İşsizlik Ödeneği Hesabı Verilmiştir

Soru 7: Sigortalı işsizler, işsizlik ödeneklerini Kuruma başvurduktan sonra ne zaman, nasıl ve nereden alabilirler?

Cevap 7: İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik ödeneği her ayın sonunda aylık olarak kişinin kendisine ödenir. İlk işsizlik ödeneği ödemesi, başvuruyu izleyen ayın sonunda yapılır. Sigortalı işsizler, Kurumumuz tarafından gönderilecek olan ödeme karar yazısı ve TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabilirler.

Soru 8: İşveren, işten ayrılma bildirgesini hangi süre içerisinde, nereye verecektir?
Cevap 8: İşverenler, hizmet akdi sona eren her sigortalı işsiz için İŞKUR birimlerinde ve Kurumumuzun İnternet sayfasında (www.iskur.gov.tr) örneği bulunan İşten Ayrılma Bildirgesi'nden 3 nüsha düzenleyerek 1 nüshasını işyerinin bulunduğu yerdeki İŞKUR birimine göndermek, 1 nüshasını sigortalı işsize vermek, diğer nüshasını da işyerinde saklamakla yükümlüdür. Kanun gereği, işten ayrılma bildirgesini 15 gün içinde ilgili Kurum ünitesine göndermeyen işverenler hakkında her bir fiil için ayrı olmak üzere söz konusu dönemde geçerli olan asgari ücretin brüt iki katı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

Soru 9: İşsizlik ödeneği hangi hallerde kesilecektir?

Cevap 9: İşsizlik ödeneği almakta iken;

Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden sigortalı işsizlerin ödenekleri kesilir ve kalan işsizlik ödeneği hak sahipliği kaybedilir.

Gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen sigortalı işsizlerin ödenekleri kesilir ve kalan işsizlik ödeneği hak sahipliği kaybedilir.

Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir. Ancak, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanır. Şu kadar ki, bu suretle yapılacak ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçemez.

Soru 10: İşsizlik ödeneğinden herhangi bir kesinti yapılacak mıdır?

Cevap 10: İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulamaz, nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.

Soru 11: Hizmet akdinin askıya alınması durumunda İşten Ayrılma Bildirgesi düzenlenecek midir?

Cevap 11: Hizmet akdinin askıya alınması durumu, hizmet akdi sona ermediğinden işveren İşten Ayrılma Bildirgesi düzenlemeyecektir.

Soru 12: Hangi hallerde İşten Ayrılma Bildirgesi Düzenlenmez?

Cevap 12: İşveren hizmet akdi 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen haller dışında (örneğin: istifa, emeklilik, evlilik, işçinin hatası ve kusuru nedeniyle hizmet akdinin sona ermesi durumları) sona eren sigortalı işsizler için İAB düzenlemek zorunda değildir.

Soru 13: İşten Ayrılma Bildirgesi düzenleme süresi ne zaman başlar ve ne zaman biter?
Cevap 13: 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesine göre; işveren, düzenlemiş olduğu İAB' yi Kurumun ilgili ünitesine 15 gün içinde vermekle yükümlüdür. Bu 15 günlük yasal süre, iş akdinin sona erdiği günü takip eden günden başlar. Sürenin son gününün resmi tatil gününe gelmesi halinde, bu süre resmi tatili izleyen ilk iş günü mesai saati bitiminde son bulur. Belgelendirilmek kaydıyla bildirgenin postaya verildiği tarih Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilir.

Soru 14: İşten Ayrılma Bildirgesi'nin ilgili bölümünün, sigortalı işsizin imzadan kaçınması veya işi terk etmesi hallerinde sigortalı işsizin imzası için ayrılan bölüme açıklayıcı şerh düşmesi yeterli olacak mı?

Cevap 14: Sigortalı işsizin, İşten Ayrılma Bildirgesi'ni imzadan kaçınması ya da İşten Ayrılma Bildirgesi'ni imzalamadan işten ayrılması halinde işveren tarafından açıklayıcı şerh düşmesi yeterli olacaktır.

Soru 15: İAB' de yer alan işveren imzası yerine sorumlu mali müşavirlerin imzasının bulunması mümkün olabilir mi?

Cevap 15: İşveren vekili; işveren nam ve hesabına İAB' yi imzalamaya yetkili olan işveren ya da işveren yetkilisidir. Mali müşavir eğer işveren vekili ise İAB' yi imzalayabilir



Soru 16: İşten Ayrılma Bildirgesi faksla gönderilebilir mi?

Cevap 16: İşten Ayrılma Bildirgeleri faksla da gönderilebilir. Faksla süresi içinde gönderilen İşten Ayrılma Bildirgelerinden, aslı 15 günden sonra gelenler için faksla aslı arasında fark yok ise idari para cezası uygulanmaz.

Soru 17: İşten Ayrılma Bildirgesinin Kanunda belirtilen süre içerisinde gönderilmemesi halinde hangi idari para cezası öngörülmüştür?

Cevap 17: İşsizlik Sigortası Kanununun 51 inci maddesinde belirtilen hallerden birisine dayalı olarak hizmet akitleri sona ermiş olan sigortalılar hakkında tanzim edilmesi gereken İşten Ayrılma Bildirgesini 15 günlük süre içinde Kuruma göndermeyen işverenler hakkında her bir fiil için ayrı olmak üzere, fiilin oluştuğu tarihte (hizmet akdinin fesih tarihini takip eden günden başlayarak onbeşinci gün) geçerli olan aylık brüt asgari ücretin iki katı tutarında İdari Para Cezası uygulanır.

Soru 18: Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanların işten çıkması durumunda İŞKUR'a bildirme zorunluluğu var mıdır?

Cevap 18: Sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışanlar için işten ayrılma bildirgesi düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Soru 19: Son 120 günde kesinti sayılmayan haller nelerdir?

Cevap 19: Hizmet akitleri 4447/51 inci madde kapsamında sona eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde, hizmet akdi devam etmekle birlikte;

1-Hastalık, 7- Grev,

2-Ücretsiz izin, 8- Lokavt,

3-Disiplin cezası 9- Genel hayatı etkileyen olaylar,

4-Gözaltına alınma, 10- Ekonomik kriz,

5-Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, 11- Doğal afetler,

6- Kısmi istihdam,

nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halinde, son 120 günün hesabında prim yatırılmayan bu süreler kesinti sayılmamaktadır.

Soru 20: İşten ayrılma bildirgelerinin verileceği İŞKUR müdürlüklerinin adreslerine nasıl ulaşılabilir?

Cevap 20: Kurumumuz (www.iskur.gov.tr) Internet sayfasındaki ?Adres Rehberi? bölümünden İŞKUR ünitelerinin adreslerine ve telefon numaralarına ulaşılabilir.

Soru 21: Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişler tarafından yapılan incelemeler sonucunda işçi ile işveren arasında düşülen ihtilafın işçi lehine sonuçlanması halinde İşsizlik Sigortası Hizmetlerinden faydalanmak için ne yapılmalıdır?

Cevap 21: Sigortalı işsiz, müfettiş raporunun veya rapor sonucunun kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde, hazırlanan raporla birlikte Kurumumuza başvurması durumunda, Kanunda belirtilen diğer koşulları da taşıması halinde işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılır. Mücbir sebepler hariç başvuruda gecikilen süre hak sahipliğinden düşülür.

Soru 22: Sigortalı işsizlerin, işsizlik ödeneği alırken sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkün müdür?

Cevap 22: Kurumumuz tarafından işsizlik ödeneği ödendiği süre içerisinde sigortalı işsizin, hastalık ve analık sigorta primleri de yatırıldığı için sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkündür. Ancak 506 sayılı SSK Kanununun 40.maddesinde yer alan ?...sigortalılık niteliğini yitirenlerden, bu tarihten önceki bir yıl içinde en az 120 gün hastalık sigortası primi ödemiş olan sigortalı ile karısı ve geçindirmekle yükümlü olduğu kocası, çocukları, ana ve baba­larını, bu niteliğin yitirilişinden başlamak üzere altı ay içinde meydana gelecek hastalıkları halinde, 32 ncı maddenin (A) ve (D) fıkralarında yazılı yardımlardan yararlanırlar.? hükmü gereğince sigortalı işsizlerin bakmakla yükümlü oldukları aile fertleri SSK Kanununun bu maddesi uyarınca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.

Soru 23: Askerlik nedeniyle iş akdinin feshedilmesi halinde İşsizlik Sigortası Hizmetlerinden yararlanmak mümkün müdür?

Cevap 23: Askerlik nedeniyle yapılan iş akdi fesihlerinde, iş akdinin fesh edildiği tarihten terhis olunan tarihe kadar geçen süre mücbir sebep olarak sayılmakta, fesih tarihi itibarıyla Kanunda yer alan son 120 gün ve son üç yıla ilişkin prim ödeme koşullarını sağlaması halinde sigortalı işsiz, askerlik görevini yerine getirdikten sonra terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde başvurması halinde İşsizlik Sigortası Hizmetlerinden faydalanabilmektedir. 30 günden sonra başvuruda geciktiği süre toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

Soru 24: Sigortalı işsizin, işsizlik ödeneği alırken bir işte çalışmaya başlaması haline yapması gerekenler nelerdir?

Cevap 24: İşsizlik ödeneği alırken gelir getirici bir işte çalışmaya başlayanların (bir gün dahi olsa) işe girdiği tarihi takip eden günden başlayarak 15 gün içinde en yakın İŞKUR birimine bilgi vermesi gerekmektedir. Kurumumuza bilgi verenlerin ödenekleri tekrar yeni bir ödenek hak kazanamayacak şekilde işten ayrılması halinde kalan ödenekler ilgililere ödenebilecektir. İlgililerin işe girip girmedikleri Kurumumuzca da takip edilmektedir. Kurumumuz tarafından yapılan kontrollerde durumun anlaşılması ve (Gelir getirici bir işte çalışmaya başlanılmasına karşın 15 gün içerisinde bildirilmemesi) tekrar yeni bir ödenek hak kazanamayacak şekilde işten ayrılması halinde kalan ödenekleri ilgililere ödenmemek üzere kesilmektedir. Yapılan fazla ödemeler yasal faizi ile birlikte tahsil edilmektedir.

Soru 25: İş akdinin feshi konusu hakkında işçi ile işveren arasında düşülen ihtilafın mahkeme kararınca işçi lehine sonuçlanması halinde sigortalı işsizin işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için yapması gerekenler nelerdir?

Cevap 25: Sigortalı işsizin işveren aleyhine açmış olduğu davaların işçi lehine sonuçlanması halinde, kesinleşmiş mahkeme kararına göre ilgililer, Kanunda yer alan diğer şartları da taşımaları koşuluyla işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılır. İlk mahkemenin verdiği kararın temyiz edilmesi halinde, ilk mahkemenin kararı Yargıtay tarafından onanırsa bu durumda işsizlik sigortası hizmetlerinin verilmesinde Yargıtay kararının ilgililere tebliğ tarihi kesinleşme tarihi olarak kabul edilir. Sigortalı işsizler, mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren 30 gün içinde mahkeme kararı ile birlikte Kurumumuza başvuruda bulunmalıdır. Ancak Kurumumuzun taraf olduğu davalarda kararın kesinleşip kesinleşmediğine bakılmaksızın mahkeme kararı doğrultusunda işlem yapılmaktadır.