İstifa eden, memurluk hizmetleri üzerinden nasıl emekli olur?

Memurların emekli olabilmeleri hizmet ve yaş gruplarının tamamlanması ile mümkün olur.

Çalışma hayatına başlayan kişiler öncelikli olarak sosyal güvenlik kapsamına girerek emekli olmayı düşünürler. Ancak, zaman içerisinde oluşan kişisel koşullar bazen bu görevlerini bıraktırmayı gerektirir. Belirli bir süre memurluk hizmeti yapmış ama bu görevlerinden ayrılmak durumunda kalanların da yine sosyal güvenlik kapsamında kalmalarını sağlayıcı bir düzenleme olan ve 2004 yılına kadar bulunmayan bir sistem, 2004 yılından itibaren 5434 e tabi memurlar için uygulanmaya başlanılmıştır.

Bu sistem, isteğe bağlı iştirakçilik bir başka deyişle kamu oyunda oluşan adıyla çalışmadan emeklilik sistemidir. 5434 e tabi memurların isteğe bağlı iştirakçilik işlemiyle emeklilik hizmet süresini tamamlayarak yine memurluk statüsünden emekli olmaları sağlanmıştır.

Bu şekilde memurlukla hizmet tamamlama işi sadece 5434 e tabi memurlar için geçerli olup, ilk defa 5510 a tabi olarak memurlar için geçerli değildir. 5510 a tabi memurlar için de bu sistem bulunmakla birlikte, memurluktan ayrıldıktan sonra isteğe bağlı sigortalılık devam ettirilmek istendiğinde, bu sigortalılık durumu 4 b kapsamında hizmet sayılmaktadır. Yani, esnaf statüsünde hizmet sayılmaktadır.

5434 sayılı Kanun Madde 12 hükmündeki kurala göre;

- Memurluk statüsünde en az 10 yıl çalışmış olmalı, 10 yıl hesabında yıpranma payı, borçlanma yapılan süreler, ücretsiz izinli süreler esas alınmamaktadır.

- Bu ayrılma sadece istifa veya müstafi şeklinde olmalı,

- Şayet memurluktan çıkarılmış durumda ise veya 657 sayılı Kanun Madde 96 kapsamında ise bu işlemden yararlanamıyorlar.

- En az 10 yıl hizmet süresi bulunanın memurluktan ayrıldıktan sonra mutlaka 6 ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat edip, bu sistemden yararlanmak istediğini belirtmesi gerekir. 6 ay geçtikten sonra müracaat kabul edilmez.

- Bu şekilde işleminde bir bedeli bulunur, bu şekildeki işlemde her ay memurun intibakı yapılır ve bu intibak işlemine göre Sosyal Güvenlik Kurumu primleri belirlenir, bu tutarı da kişi her ay Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyerek hizmet kazanır.

- Şayet toplu ya da fasılalı olarak toplam 6 aydan daha fazla bir süre prim borcunu ödemezlerse, bu işlem ortadan kaldırılır.

- İsteğe bağlı iştirakçiliğin diğer önemli bir durumu da, memurluktan ayrıldıktan sonra prim ödemesini zorunlu bir sigortalılık haline çalışmadan yapması gerekir. Yani memurluktan ayrıldıktan sonra kayıtlı bir işte (işçilik, esnaflık gibi) çalışmaması gerekir. Ayrıca, buralardan bir aylık bağlanmış olmaması gerekir.

- Memurluktan ayrıldıktan sonra, sigortalı çalışmaya başlayanlarda bu sistemden yararlanabilmektedirler. Bunların da sigortalı işten ayrıldıktan sonra 6 ay içinde müracaat hakları bulunmaktadır. Ancak, sigortalı çalışıp isteğe bağlı iştirakçilik hakkını kullanmak isteyenlerin son 7 yıl kuralına yani son 1260 gün kuralına dikkat etmelerini tavsiye edebiliriz.

Peki bu sistem nasıl işlemektedir? Kimler kapsama dahildir? Faydası ve zararları varmı dır? Sistem kabul görmüş müdür?

-Bu sistem memurluktan ayrılıp yine memur olarak emekli olmak isteyenler için bir fırsat uygulamadır.

-Bu sistemi uygulatmak isteyen memurlar sadece emeklilik için istenilen kadın ise 20, erkek ise 25 yılını tamamlayacakları süreye kadar veya daha fazlasını Sosyal Güvenlik Kurumuna prim karşılığı olan tutarı ödeyebilmektedirler. Emeklilik için istenilen yaş grubuna kadar ödeme zorunluluğu bulunmuyor. Yani, bu sistem genel olarak kadın ise 20 erkek ise 25 yıl, veya 8 Eylül 1999 tarihinden sonra göreve başlamışlarsa kadın ve erkek için 25 hizmet yıllarını tamamlayacakları yıllara kadar sürdürebilecekleri bir sistem olmaktadır. Çalışırken bu süreleri tamamlayıp yaşı beklemek için istifa edecek olanların tercih edecekleri bir sistem değildir.

-İntibak işlemlerinden sadece ek göstergeyi etkilemeyen emekli keseneğine esas aylık işleminde uygulanır ve prim kesintisi intibak işlemi yapıldıkça artar. Buradaki işlemde memurun sanki çalışıyormuş gibi intibak işlemleri yükseltilir ve yükseltilme sonucuna göre de Sosyal Güvenli Kurumuna ödeyecekleri prim tutarları artar.

-Bu sistem süresince geçen süreler için bir emekli ikramiye ödemesi yapılmaz.

Sistemin uygulanabilirliği hakkında değerlendirmemiz;

Bu sistem çalışmadan memur olarak emekli olmak isteyenleri kapsamına almaktadır. Ancak, hiçbir surette zorunlu bir sigortalılık haline tabi çalışmadan, herhangi bir gelir elde etmeden uzunca bir süre Sosyal Güvenlik Kurumuna borçlanmak kolay bir işlem olmaz. Yani 10 yılı doldurmuş bir kadın memur en az 10 yıl her ay borçlanacak ve emeklilik yaşı geldiğinde emekli olacak. 10 yılı doldurmuş bir erkek memur 15 yıl her ay borçlanacak ve emeklilik yaşı geldiğinde emekli olacak.

Ayrıca, bu sistemin daha sağlıklı yürüyebilmesi için 10 yıl hizmet aranması erken bir hizmet olarak görünmektedir. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra göreve girenlerden hem kadın hem erkek memur için 25 yıl hizmet arandığından, bu sistemden yararlanabilmek için görevden ayrılmada aranılacak hizmet süresinin biraz daha yüksek, yani 20 yıl hizmet süresine çıkarılması en azından 25 hizmet yılını tamamlamak için az bir sürenin kalacak olmasının sistemin uygulanabilirliğini artıracağını değerlendirmekteyiz.

Tavsiyemiz: Bu sistemden yararlanmak için 10 yıl hizmet olduktan sonra istifa etmek erken bir zaman. Düşüncemiz, isteğe bağlı iştirakçilik erkek ise 25 yıl, kadın ise 20 yıllık veye her iki grup için de 25 hizmet sürelerini tamamlamaya az bir süre kalan (3 yıl, 5 yıl gibi) ve emeklilik koşullarından birisi olan yaş hadlerini de az bir süre beklemek durumda kalanların tercih edeceği bir yöntem olması gerektiğini değerlendirmekteyiz.

Hizmet süresi az olanların ve de genç yaşta bulunanların isteğe bağlı iştirakçilik düzenlemesini tercih etmeleri, kendilerini çalışma hayatından pasifize etmeleri demek olduğunu da belirtmemiz doğru bir yaklaşım olacaktır.