Zekâsı ve esprileriyle siyasete farklılık getiren lider: E. İnönü
Zekâsı ve esprileriyle siyasete farklılık getirdi
Şenol ATEŞ ANKARA
Prof. Erdal İnönü ısrarlar üzerine solu toparlamak için sosyal demokratların başına geçti. Ancak siyaseti hiç sevmedi. Ve geldiği gibi ansızın siyaseti bırakıp alçakgönüllü dünyasına geri döndü..
Türkiye siyasetinde renkli üslubu ve alçakgönüllü tavırlarıyla, sadece halkın değil, rakiplerinin bile sevgi ve saygısını kazanan Erdal İnönü artık yok... Türk halkı onu, 12 Eylül'den sonra tanıdı. Askeri rejim, demokrasiye geçerken sözünden çıkmayacak bir sol parti istiyordu. Dağılan solu toparlayacak ve askerlerden de veto yemeyecek yeni bir isim gerekiyordu. Akıllara 'Paşa'nın oğlu' geldi. Ancak tek bir sorun vardı: O bunu istemiyordu. Sonunda baskılara dayanamadı, eşi Sevinç İnönü'nün muhalefetine rağmen, doğum gününde, 6 Haziran 1983 günü yeni bir sol partinin bayrağını açtı. Yıllar sonra yine kendi eliyle kapatacağı SODEP'i kurdu. Atatürk'ün yakın arkadaşı, Milli Şef, Türkiye Cumhuriyetinin ilk başbakanı, ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün oğluydu. Ama, kendini bilime adamış bir isim olarak halk onu yakından tanımıyordu.
SİYASETİ ZORLA YAPTI
Askerler O'nu da veto etti, milletvekili seçilmesini engelledi. Buna rağmen zorla girdiği siyaseti bırakmadı, tam tersine kendini solu birleştirmeye adadı. Şimdi kendisi gibi rahmetli olan Halkçı Parti lideri Aydın Güven Gürkan'la baş başa verdi, her ikisi de partilerini kapatıp SHP'yi kurdular. İnönü, Sosyalist Enternasyonel'e üye yaptığı partisinin liderliğini 1993 yılına kadar sürdürdü. 1991 genel seçimlerinden sonra hiç tereddüt etmeden DYP ile koalisyon hükümetini kurdu. Ancak, koalisyon ortağı Süleyman Demirel Çankaya'ya Köşkü'ne çıkmaya karar verince, o da Türk siyasetinin alışkın olmadığı bir şekilde sürpriz yaptı. Genel başkanlıktan da hükümetteki görevinden de ayrıldı. İnönü, düzgün ve dürüst kişiliğinin yanı sıra açık sözlülüğü ile de tanındı. Sürekli halkı coşturamadığı için eleştirildi. Ama o, özellikle yerel seçimlerde Özal'a karşı büyük başarı elde etmiş, ANAP'ın iktidardan uzaklaşmasının yolunu açmıştı.
ASLAN SOSYAL DEMOKRAT
Meydanlara "Aslan sosyal demokratlar" diye hitap eden İnönü, 90'lardaki teröre karşı, belki de en çok eleştirildiği kritik kararı aldı. 1991 seçimlerinde Halkın Emek Partisi ( HEP) ile ittifak yaparak Leyla Zana ve arkadaşlarının TBMM'ye girmesini sağladı. Bu SHP içinde de büyük çatlağa yol açtı. Baykal ve arkadaşları bayrak açıp CHP'yi kurarken parlamentoya taşıdığı isimler de HEP'e döndü.
Prof. Erdal İnönü'nün ölümünün ardından siyaset ve bilim dünyasından isimler kişiliğini ve politikaya getirdiği vizyonun altını çizdiler.
* CUMHURBAŞKANI GÜL: Erdal İnönü, kendine has çizgisi ve üslubu, ilkeli ve dürüst siyaset anlayışı, esprili kişiliği ve alçakgönüllüğüyle her zaman örnek olmuş, milletimizin sevgisini ve takdirini kazanmıştır. Türk milleti, siyasetçi, devlet adamı ve bilim adamı kimliğiyle, ülkemize önemli hizmetlerde bulunan İnönü'yü her zaman saygıyla hatırlayacaktır.
* 9. CUMHURBAŞKANI DEMİREL: Türkiye'nin çok zor bir döneminde beraber siyasette bulunduk. Sağduyusuna, serinkanlılığına, vatanperverliğine şahidim. Doldurulması güç bir boşluk bırakmıştır.
* BAŞBAKAN ERDOĞAN: Milletimizin yetiştirdiği müstesna bilim ve siyaset adamlarından sayın İnönü'ye rahmet, ailesine ve milletimize başsağlığı diliyorum.''
* CHP GENEL BAŞKANI BAYKAL: O dönemde yakın işbirliği içinde çalışmış biri olarak sosyal demokrasiyi güçlendirme çabalarının yakın tanığıyım. Kendisine özgü mizah duygusu ve gürültüsüz, gösterişsiz bir üslup içinde sebatkâr ve kararlı takipçiliğiyle bütünleşen siyasi kimliğiyle hep hatırlanacak ve unutulmayacak.
* KARDEŞİ ÖZDEN TOKER: Mevkisi olmasa bile itibarı vardı. Ona sevginiz, saygınız vardı ve o her zaman, hayatının son dakikalarına kadar bunu hissetti. Sizlerle beraber, insan olmanın, Türk olmanın ve İnönü olmanın zevkini her zaman için çıkardı. Onun için sizlere müteşekkirim. Sizlerin vasıtasıyla Türkiye'deki bütün onu sevenlerin, hepimizin başı sağolsun.
* BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ PROF. AYŞE SOYSAL: Erdal bey hem bir devlet adamı, hem de bir bilim insanıydı. Bunların ikisi birden bir arada seyrek oluyor. Bilim insanı kimliğini, bilim insanının tevazu ve sükunetini politik ortama da taşıyan, saygı duyduğum bir insandı. Erdal beyi hep özleyeceğim.''
Uluslararası alanda saygın bir bilim adamıydı
Tedavi gördüğü ABD'nin Houston kentinde dün TSİ 05.00 sıralarında 81 yaşında hayata veda eden, Prof. Dr. Erdal İnönü, bilim adamı kimliğinin yanı sıra aktif siyasette, sadeliği, olaylara bilimsel ve esprili yaklaşımıyla farklılık yarattı. İnönü, 6 Haziran 1926'da Ankara'da dünyaya geldi. Türkiye'nin 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile Mevhibe İnönü'nün oğlu olan Erdal İnönü'nün çocukluğu, dönemin siyasi gelişmeleriyle iç içe geçti. İlk, orta ve lise öğrenimini Ankara'da yapan Erdal İnönü, 1947'de Fen Fakültesi'nden fizik lisansı diploması aldıktan sonra ABD'ye gitti. Kalifornia Teknoloji Enstitüsü'nde doktora derecesini tamamlayan İnönü, ''teorik fizik'' alanında araştırmalar yaptı. 1964-1974 yılları arasında ODTÜ'de dekanlık ve rektörlük görevlerinde bulundu. 1974'te Boğaziçi Üniversitesi'ne geçti ve fizik profesörlüğünün yanı sıra Temel Bilimler Fakültesi Dekanlığı görevini üstlendi. İnönü, UNESCO Yürütme Kurulunda da görev aldı. Erdal İnönü'nün cenazesi bu akşam THY'nin tarifeli uçağıyla yola çıkarılacak ve yarın Ankara'ya getirilerek GATA'ya konacak.
CENAZE PAZAR GÜNÜ
Cumartesi günü İnönü için TBMM'de devlet töreni yapılacak. Doğduğu Pembe Köşk'te de ayrı bir tören düzenlenecek. . İnönü'nün cenazesi pazar günü İstanbul'da Teşvikiye Camisi'nde kılınacak öğle namazının ardından Zincirlikuyu'da toprağa verilecek. Bu arada İnönü'nün ailesine başsağlığı ziyaretine gelen eski bakan ve milletvekilleri ile vatandaşlar duygu ve düşüncelerini Pembe Köşk'ün girişine konulan taziye defterine yazdılar.
Hikâyeleri dilden dile hep anlatılacak
İnönü'den kalan pek çok anı, hâlâ tebessüme yol açıyor. İşte bir demet...
* TEK ÇARE YERE YATMAK: Anadolu'yu gezerken kendisini omuzlara almak isteyen bir grup partiliye bundan hoşlanmadığını söyler, ama ısrarları kıramaz. Sonunda, çok iyi bildiği fizik kurallarını uygular. Omuzlara alınmaktan kurtulmanın tek çaresi olarak boylu boyunca yere yatmayı seçer. Bunu, partililer pes edene kadar her omuza alınma girişiminde sürdürür.
* KÜÇÜK TURGUT: Eski Cumhurbaşkanı Turgut Özal, bir gün ANAP grup toplantısında kendisini ağır eleştiren Erdal İnönü'ye şöyle demişti. "Benimle uğraşacağına, Küçük Turgut'la uğraşsın..." Gazeteciler İnönü'ye koşar. İnönü'nün yanıtı kısadır: "Konunun uzmanları var; Onlara sormak lazım."
* BAŞBAKAN İNÖNÜ: İnönü aktif siyasette. İlk seçimlerine giriyor. Partililer coşkuyla, "Başbakan İnönü" diye bağırıyor. Yanıtı ilginç, "Durun yahu milletvekili seçilmedik ne başbakanı".
* DUR, ÖLME: Seçmenlerden biri seçim otobüsünün önüne atılır ve "Ölürüm yoluna" diye haykırır. İnönü'nün sözleri ilginç: "Dur, ölme. Bir oy bir oydur".
Beyaz kasket tekerlekli sandalyeyle son poz
Hayatını kaybeden Erdal İnönü, son olarak ziyaretine giden CHP'li muhaliflerle objektif karşısına geçmişti. Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül, Hikmet Çetin ve Onur Kumbaracıbaşı İnönü'yü ABD'de ziyaret etmişler ve pazar günü Türkiye'ye dönmüşlerdi. Tekerlekli sandalyesi ve başındaki beyaz kasketiyle İnönü, ziyaretine giden üçlüyle son kez objektiflere böyle poz vermişti.