Polis akademisinden başarısız olanların tazminat ödemelerine ilişkin önemli karar

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları ile Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmeliğe açılan davayı sonuçlandırdı.

Düzenlemeyi hukuka aykırı bulan Daire kararı bozuldu.

Daire "eşitlik" ilkesine vurgu yapmıştı

Dava konusu Yönetmelik'in dayanağı Kanun hükümlerinde, mecburi hizmetle yükümlü olduğu süre içinde istifa edenler veya ilişiğinin kesilmesini gerektiren bir suç işleyenler ya da sağlık sebebi hariç başka herhangi bir sebeple ayrılanların, yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olarak kendilerine yapılmış olan öğretim masraflarını yasal faiziyle birlikte tazminat olarak ödemek zorunda olduklarının belirtildiği, dava konusu Yönetmelik hükmünde ise tazminat hesaplanırken tüm öğrencilere yapılan giderler ortak olarak hesaplandığı, daimi evci izinlisi öğrenciler ile sürekli Polis Akademisi Başkanlığında ikamet eden öğrenciler arasında tazminat hesaplamasında bir ayrıma gidilmediğinin görülmüştür.

İDDK ise şu değerlendirmeyi yaptı:

Anılan Kanun hükümlerinde Emniyet Teşkilatında mecburi hizmetle yükümlü olan personelden bu yükümlülük sürelerini doldurmadan kendi istekleri ile istifaen ayrılanların yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olarak kendilerine yapılmış olan öğretim masraflarını yasal faiziyle birlikte tazminat olarak ödemelerinin öngörüldüğü, bu kapsamda düzenlenen Yönetmelik'in dava konusu edilen hükümlerinde ise her bir öğrenci için yapılan iaşe, öğrenci taşıma gideri, aydınlatma, su, temizlik ve ısıtma giderlerinin, yapılan toplam harcamanın öğrenci sayısına bölünmesi sonucunda hesaplandığı görülmektedir.

Davalı idarece öğrenim yılı itibarıyla tüm harcama planlamalarının öğrenci sayısının tamamı dikkate alınarak yapıldığı, dayanak Kanun maddelerinde de tazminatın hesaplanması ve tahsili yönünden daimi evci öğrenciler için herhangi bir istisna hükmüne yer verilmediği, dolayısıyla dava konusu Yönetmelik maddelerinin, dayanağı Kanun hükümlerinin lafzına ve amacına uygun olarak düzenlendiği anlaşılmıştır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2021/3620
Karar No: 2022/1031

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1-. Bakanlığı
VEKİLİ: I.Huk. Müş. Yrd. V. .
2-. Müdürlüğü
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) :.

İSTEMLERİN KONUSU:

Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/06/2021 tarih ve E:2017/7393, K:2021/3464 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem:

Emniyet Genel Müdürlüğü adına Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları ile Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (ç) ve (e) bentlerinin iptali ile komiser yardımcısı olarak görev yapmakta iken istifa eden davacıya çıkartılan kişi borcunun ve iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. giderleri olarak davacının fazladan ödediğini iddia ettiği tutarın faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

Daire kararının özeti:

Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/06/2021 tarih ve E:2017/7393, K:2021/3464 sayılı kararıyla;

Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları İle Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmelik'in 5. maddesinin (a), (ç) ve (e) bentlerinin iptali istemi yönünden;

Anayasa'nın 124. maddesi hükmü ve normlar hiyerarşisi bağlamında bir kanun hükmüne dayalı olarak hazırlanan yönetmelikler ile kanun hükümlerine açıklık getirilmesi ve kanun hükümlerinin uygulamaya geçirilmesinin amaçlandığı,

İdarelerin kanun koyucunun genel prensiplerini belirlediği konularda düzenleyici işlem yapma yetkisi olduğu ancak yasama organının çizdiği sınırlar içerisinde Anayasa, kanun ve tüzük gibi üst hukuk normlarına aykırı olmamak kaydıyla düzenleme yapabileceği,

Dava konusu Yönetmelik'in, 25/04/2001 tarih ve 4652 sayılı Polis Yüksek Öğretim Kanunu'nun 15. maddesi ile 04/06/1937 tarih ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun Ek 24. maddesine dayanılarak hazırlandığı,

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi neticesinde, dava konusu Yönetmelik'in dayanağı Kanun hükümlerinde, mecburi hizmetle yükümlü olduğu süre içinde istifa edenler veya ilişiğinin kesilmesini gerektiren bir suç işleyenler ya da sağlık sebebi hariç başka herhangi bir sebeple ayrılanların, yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olarak kendilerine yapılmış olan öğretim masraflarını yasal faiziyle birlikte tazminat olarak ödemek zorunda olduklarının belirtildiği, dava konusu Yönetmelik hükmünde ise tazminat hesaplanırken tüm öğrencilere yapılan giderler ortak olarak hesaplandığı, daimi evci izinlisi öğrenciler ile sürekli Polis Akademisi Başkanlığında ikamet eden öğrenciler arasında tazminat hesaplamasında bir ayrıma gidilmediğinin görüldüğü,

Bu durumda bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmadığından eksik düzenlenen dava konusu Yönetmelik hükmünün bu haliyle dayanağı Kanun maddelerinin öngördüğü amacı aşan şekilde düzenlendiği sonucuna ulaşıldığı,

Davacıya çıkartılan kişi borcunun ve iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. giderleri olarak davacının fazladan ödediğini iddia ettiği tutarın faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemi yönünden;

Hukuka aykırı bulunan dava konusu Yönetmelik hükümlerine dayanılarak tesis edilen parasal haklarla ilgili olarak davalı idarelerce Daire kararı üzerine yeni bir işlem tesis edileceğinden, davacıya çıkartılan kişi borcu ile davacının iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. giderleri olarak fazladan ödediğini iddia ettiği tutarın faiziyle birlikte iadesi isteminin bu aşamada incelenmesine olanak bulunmadığı, bu istemler hakkında karar verilmesine yer olmadığı gerekçesiyle Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları İle Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmelik'in 5. maddesinin (a), (ç) ve (e) bentlerinin iptaline, davacıya çıkartılan kişi borcunun ve iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. giderleri olarak davacının fazladan ödediğini iddia ettiği tutarın faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemi yönünden dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI:

Davalı idareler tarafından, Yönetmelik dayanağı Kanun hükmünde öğrencilerden evci iznine ayrılanlara, evci iznine ayrıldıkları günün giderlerinin düşüleceğinin belirtilmediği, iptal kararı verilen Yönetmelik hükümlerinin Kanun maddesinin lafzına ve amacına uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:

Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

Temyiz istemlerinin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idarelerden İçişleri Bakanlığının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Davacı, 2010 yılında Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesini ve aynı tarihte yapılan sınavlarda başarılı olarak Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Akademisini de kazanmış, 2014 yılında Polis Akademisinden, 2015 yılında Hukuk Fakültesinden mezun olmuş ve komiser yardımcısı olarak ataması yapılmıştır.
11/05/2017 tarihinde görevinden istifa etmesi nedeniyle davaya konu bireysel işlemle davacıdan 2010-2011-2012-2013-2014 ve 2015 yılları için iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. giderlerinin yasal faiziyle birlikte iadesi istenmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

4652 sayılı Polis Yüksek Öğretim Kanunu'nun 15. maddesinde; ".... Bunlardan mezun olup olmadığına bakılmaksızın mecburi hizmetle yükümlü olduğu süre içinde, istifa edenler veya ilişiğinin kesilmesini gerektiren bir suç işleyenler ya da sağlık sebebi hariç, başka herhangi bir sebeple ayrılanlar, yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olarak kendilerine yapılmış olan öğretim masraflarını yasal faiziyle birlikte tazminat olarak ödemek zorundadırlar." hükmüne, 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun Ek 24. maddesinde ise; "...Polis meslek eğitim merkezlerinde eğitimlerini başarı ile tamamlayanlar, Emniyet Genel Müdürlüğü kadrolarına aday polis memuru olarak atanırlar. Bu şekilde atananlar, atanma tarihinden itibaren altı yıl süreyle başka kurumlara nakil yoluyla atanamazlar. Bu süre zarfında memuriyetten çekilen, çekilmiş sayılan, meslekten veya memuriyetten çıkarma cezası alan ve asli memurluğa atanamayarak ilişiği kesilenler, kendilerine yapılmış olan öğretim masraflarını tazminat olarak ödemek zorundadırlar. Polis meslek eğitim merkezlerinin kuruluş ve çalışma usül ve esasları; bu merkezlerde eğitime alınacak öğrencilerde aranacak şartlar, yapılacak sınavlar, disiplin ve eğitim-öğretimle ilgili konular, öğrenciliğin sona ermesi, tazminat ve yükümlülük esasları ile giyecekleri kıyafetler ve diğer hususlar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir..." hükmüne yer verilmiştir.

21/02/2016 tarih ve 29601 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları İle Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmelik'in "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Yönetmeliğin amacı, Emniyet Teşkilatında görevlendirilmek üzere Polis Akademisi Başkanlığına bağlı eğitim kurumları ile diğer fakülte ve yüksekokullarda okutulan öğrencilerden, 04/08/2003 tarihli ve 25189 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği ile belirlenen sağlık sebepleri ve ölüm hariç, mezun olup olmadığına bakılmaksızın mecburi hizmetle yükümlü olduğu süre içinde, istifa edenler veya ilişiğinin kesilmesini gerektiren bir suç işleyenler ya da başka bir sebeple ayrılanlardan, yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olarak kendilerine Devletçe yapılan öğretim masraflarının yasal faizi ile birlikte tazmin ettirilmesi esaslarını düzenlemektir." hükmü düzenlenmiş,

Uyuşmazlığa konu edilen "Tazminata esas alınacak giderler" başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, "iaşe giderlerinin; öğrencilere yıl içerisinde, sabah-öğle-akşam yemekleri için yapılan toplam harcamanın öğrenci sayısına bölümünden elde edilen kısmının", (ç) bendinde, "öğrenci taşıma giderinin; öğrencilerin yıl içerisinde, hafta sonu ve diğer tüm izinleri ile her türlü sosyal, sportif ve uygulamalı faaliyetleri için yapılan toplam harcamanın ilgili öğrenciye pay olarak düşen kısmının", (e) bendinde, "Aydınlatma, su, temizlik ve ısıtma giderlerinin; tesislerin tüm aydınlatma, su temizlik ve ısıtma giderlerinin öğrenci ve personel toplam sayısına bölümünden elde edilen kısmının" tazminata dahil edileceği belirtilmiş,

Geçici 1. maddesinde ise; "Polis Akademisi Başkanlığı Güvenlik Bilimleri Fakültesinden mezun olanlardan, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra zorunlu hizmet süresini tamamlamadan sağlık ve ölüm sebepleri hariç meslekten ayrılanların tazminat hesaplamaları bu Yönetmelik hükümlerine göre yapılır." hükmüne yer verilmiştir.

22/05/2013 tarih ve 28654 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Yükseköğretim Kurumlarında Okutulacak Öğrencilere Dair Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde; "Daimi evci izni: Öğrencinin eğitim ve öğretim gördüğü fakültenin il sınırları dahilinde anne veya babasının ikamet ettiği belirlenenlere, eğitim-öğretim yılı boyunca anne veya babasıyla sürekli kalması için verilen izni... ifade eder." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Dava konusu edilen Yönetmelik, 25/04/2001 tarih ve 4652 sayılı Polis Yüksek Öğretim Kanunu'nun 15. maddesi ile 04/06/1937 tarih ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun Ek 24. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Anılan Kanun hükümlerinde Emniyet Teşkilatında mecburi hizmetle yükümlü olan personelden bu yükümlülük sürelerini doldurmadan kendi istekleri ile istifaen ayrılanların yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olarak kendilerine yapılmış olan öğretim masraflarını yasal faiziyle birlikte tazminat olarak ödemelerinin öngörüldüğü, bu kapsamda düzenlenen Yönetmelik'in dava konusu edilen hükümlerinde ise her bir öğrenci için yapılan iaşe, öğrenci taşıma gideri, aydınlatma, su, temizlik ve ısıtma giderlerinin, yapılan toplam harcamanın öğrenci sayısına bölünmesi sonucunda hesaplandığı görülmektedir.

Davalı idarece öğrenim yılı itibarıyla tüm harcama planlamalarının öğrenci sayısının tamamı dikkate alınarak yapıldığı, dayanak Kanun maddelerinde de tazminatın hesaplanması ve tahsili yönünden daimi evci öğrenciler için herhangi bir istisna hükmüne yer verilmediği, dolayısıyla dava konusu Yönetmelik maddelerinin, dayanağı Kanun hükümlerinin lafzına ve amacına uygun olarak düzenlendiği anlaşıldığından Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları İle Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmelik'in 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (ç) ve (e) bentlerinde hukuka aykırılık görülmemiştir.

Bu durumda, davanın, Dairece iptaline karar verilen Yönetmelik hükümlerine dayanılarak davacıya çıkartılan kişi borcunun ve iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. giderleri olarak davacının fazladan ödediğini iddia ettiği tutarın faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemine ilişkin kısmı hakkında da Kurulumuzun bozma kararı üzerine yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

Bu itibarla, dava konusu Yönetmelik hükümlerinin iptali ve davacının tazmin istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığı yolundaki Daire kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin iptaline, kısmen dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize konu 29/06/2021 tarih ve E:2017/7393, K:2021/3464 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 28/03/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Sekizinci Dairesince verilen 29/06/2021 tarih ve E:2017/7393, K:2021/3464 sayılı kararın usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz istemlerinin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.

KARŞI OY

XX- Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Polis Akademisi Başkanlığına Bağlı Eğitim Kurumları İle Diğer Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrencilerden Alınacak Tazminata Dair Yönetmelik'in 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (ç) ve (e) bentlerinde hukuka aykırılık bulunmadığı ve Daire kararının düzenleyici işlemin iptaline ilişkin kısmının bozulması gerektiği yönündeki çoğunluk kararına katılmakla birlikte, 22/05/2013 tarih ve 28654 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Emniyet Genel Müdürlüğü Adına Yükseköğretim Kurumlarında Okutulacak Öğrencilere Dair Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde; "Daimi evci izni: Öğrencinin eğitim ve öğretim gördüğü fakültenin il sınırları dahilinde anne veya babasının ikamet ettiği belirlenenlere, eğitim-öğretim yılı boyunca anne veya babasıyla sürekli kalması için verilen izni... ifade eder." hükmü yer almakta olup, davalı idare tarafından davacıya verilen evci izninin kullanıldığı dönemlerde bir kısım hizmetlerden yararlanmadığı dikkate alındığında, davacının eğitim süresi boyunca eğitim kurumlarında barındırılan öğrencilerle aynı durumda kabul edilerek, yararlanmadığı iaşe, servis, su, aydınlatma, temizlik, ısınma vs. hizmetlerden kaynaklanan giderleri de kapsayacak şekilde kendisine çıkarılan kişi borcunda hakkaniyete ve hukuka uyarlık görülmemiş olup, davacının tazmin istemi değerlendirilirken bu husus göz önünde bulundurularak bir değerlendirme yapılması gerektiğinden, Daire kararının karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmının bu gerekçeyle bozulması gerektiği oyuyla, çoğunluk kararına bu kısım yönünden katılmıyoruz.