Sigortalılık hallerinin çakışması durumu

Birden çok işi aynı anda yapan kişilerin farklı statüde sosyal güvenlik kapsamında bildirilmesi durumunda hangi sigorta kapsamında değerlendirileceği konusunda Osman ÖZBOLAT tarafından Çalışma Rehberi için hazırlanan yazı...

Osman ÖZBOLAT

Sosyal Güvenlik Denetmeni

5510 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden önce çalışma hayatı içerisindeki kişiler, yaptıkları işin tabi olduğu kanuna göre hizmet görmekteydiler. Bu çerçevede 506, 1479, 2925, 2926, 5434 sayılı kanunlar yürürlüğünü sürdürmekte ve çalışanlarda ilgisine göre bu kanunlara tabi olarak hizmetlerini ifa etmekteydiler. Bu sebeple bir kişinin birden çok kanun kapsamında çalışması da söz konusu olabilmekteydi. Sosyal güvenlik sisteminin tek çatı altında birleşmesiyle oluşturulan 5510 sayılı kanun döneminde de aynı durum devam etmektedir.

Genel hatlarıyla 5510 sayılı Kanun çalışanları 4. Maddenin (a) bendine tabi olarak hizmet akdine istinaden çalışanlar (eski SSK'lılar), (b) bendine tabi olarak bağımsız çalışanlar (eski Bağ-Kur'lular) ve (c) bendine tabi olarak kamu görevlileri (eski Emekli Sandığı çalışanları) olarak sınıflandırılmıştır. Hali hazırda bu belirtilen sınıflardan ikisine tabi olarak çalışma literatürde sigortalılığın çakışması olarak isimlendirilmektedir.

Öncelikle 5510 sayılı yasanın 53. maddesinde 4 (a), (b) ve (c) maddelerine istinaden yapılan çalışmalarda çakışma durumu söz konusu olduğundan önceliği 4. Maddenin (c) bendine (kamu görevlisi olarak çalışanlar) vermiştir. Yani 5510 sayılı Kanun'un 4 (c) bendine tabi olanların 4 (a) ve 4 (b)'li olarak çalışması halinde yasa karşısında 4 (c)'li olarak değerlendirileceği belirtilmektedir.

Çalışma hayatında birden çok işi aynı anda yapan kişiler emeklilik konusunda avantajından dolayı 4/a kapsamında sigortalı olmak istemektedirler. Bu sebeple uygulama da sıkça sorulan ve tartışılan 4 (a) ve 4 (b)'li çalışmaların çakışması durumudur?

4 (a) ve 4 (b)'li çalışmaların çakışması durumunda 6111 sayılı yasaya kadar ?önce başlayan? sigortalılık dikkate alınmaktaydı. Ancak 01.03.2011 tarihinde yasa ile birlikte bir kişinin 4 (a) ve 4 (b)'li olarak aynı anda çalışması durumunda 4 (a) sigortalılığı dikkate alınmaktadır. Aynı zamanda 4 (a) kapsamında sigortalı sayılan kişinin talep etmesi durumunda 4 (b)'li olarak da prim ödeyebilecektir.

Yalnız 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilememektedir.

Hizmet çakışmalarında dikkat edilecek bir diğer hususta İsteğe bağlı sigortalı olanların 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamına tabi olacak şekilde çalışmaya başlamaları halinde, isteğe bağlı sigortalılık hali sona ermektedir.

Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular ile, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen eğitimlere katılan kursiyerler bazı sigorta kollarına tabiidirler. Bunların yukarıda sayılan 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık halleri ile çalışmalarının çakışması durumunda yaptıkları iş durumuna göre 4 (a), (b) veya (c) bendine göre sigortalı sayılmaktadırlar.

Anlatılanları şekil yardımı ile özetleyecek olursak:

calısmarehberi.com