Polisin 2,5 milyon parmak izi arşivi yeni ceza yasasına takıldı
Emniyet, 1 Haziran'da yürürlüğe giren yeni Ceza Muhakemeleri Kanunu'na (CMK) göre, 2 yılın altında ceza alanların parmak izleri ile iki yılın üzerinde ceza öngörülen suçlamalarla ilgili gözaltına alınan ve delil yetersizliğinden beraat edenlerin parmak izlerini imha edecek.
Uygulama ile yaklaşık 2,5 milyon parmak izinin saklandığı 40 milyon dolarlık Otomatik Parmak İzi Teşhis Sistemi'nin (AFİS) atıl kalacağı belirtiliyor.
İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sebati Buyuran, CMK'nın yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2005'ten önce alınan kayıtlar için, haklarında kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz süresinin dolması, itirazın reddi, beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı kesinleşenlerin dilekçe ile emniyete başvurmamaları halinde parmak izlerinin silinmesi talimatını verdi. Emniyet Genel Müdürlüğü 1998 yılında Otomatik Parmak İzi Teşhis Sistemi'ni (AFİS) faaliyete geçirdi. 1998'den beri olay yerinden toplanan 149 bin 839 parmak izinin AFİS'teki izlerle karşılaştırılması sonucu, Ocak 2003-Mayıs 2005 tarihleri arasında 14 bin 799 olay aydınlatıldı. Saniyede 26 bin parmak izini karşılaştıran sistem ile şüphelinin daha önce herhangi bir olaya karışıp karışmadığı anında belirlenebiliyordu. 1 Haziran'da yürürlüğe giren yeni CMK'ya göre sadece adli para cezasını gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemeyeceğinden iki yıldan az ceza alanların tüm kayıtlarının silinmesi gerekiyor.
İçişleri Bakanlığı, parmak izlerinin akıbetinin ne olacağına açıklık getirdi. Müsteşar Yardımcısı Sebati Buyuran imzası ile 81 il emniyet müdürlüğüne gönderilen genelgeye göre, kimlik tespit işlemlerinde bir suçtan dolayı şüpheli veya sanığın fizik kimliğinin tespiti cumhuriyet savcısının emriyle yapılacak. Soruşturma veya kovuşturma aşamasında da hakim veya mahkeme kararı ile kimliğin tespiti yapılacak. Haklarında fizik kimliği tespiti istenilen şahısların parmak ve avuç içi izleri, fotoğrafı ve eşkal bilgilerini içeren form düzenlenerek soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin dosyaya konulacak. Cumhuriyet savcısının ayrıca yazılı emri ile arşiv kayıtlarından araştırılmasını istemesi halinde; bu bilgiler AFİS ortamında ve diğer arşiv kayıtlarında araştırılabilecek. Polis AFİS'te doğrudan bir araştırma gerçekleştiremeyecek. Zanlının hırsızlık, gasp, cinayet gibi parmak izi alımına gerekçe olan sebep parmak izi raporunda belirtilmeyecek.
On parmak, avuç izi basım formu ve ekspertiz raporlarının birer sureti olay yeri inceleme ve kimlik tespit birimlerinde tutulacak. Ancak bu bilgiler AFİS ve diğer arşivlerden ayrı bir ortamda saklanacak. Bu kayıtlar ancak mahkeme kararı ve cumhuriyet savcısının emri üzerine, olay yerinden elde edilen parmak ve avuç izleri de sanık ve şüphelilere ait parmak ve avuç izlerinin mukayese ve tespit işlerinde kullanılabilecek.
Buyuran'ın genelgesinde 1 Haziran'dan önce alınan kayıtlara da açıklık getiriliyor. Buna göre, haklarında kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz süresinin dolması, itirazın reddi, beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı kesinleşenlerin parmak izleri, dilekçeleri doğrultusunda anında iptal edilecek. İptal işlemi Emniyet Genel Müdürlüğü koordinesinde yürütülecek.
Sebati Buyuran olay yeri inceleme çalışmalarının da yeni CMK'ya göre ne şekilde yürütüleceğini tek tek belirledi. Buna göre olay yeri incelemesi delil tespiti amacıyla adli bir arama işlemi. Bu sebeple, herkesin girip çıkabildiği kamuya açık alanlarda olay yeri inceleme ve delil tespit işlemeleri, soruşturmacı polisin talebi ile yapılabilecek. Ancak, konut ve işyeri gibi kamuya açık olmayan kapalı alanlarda olay yeri incelemesi ve delil tespit işlemleri hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılacak.
zaman