Yargıda huzursuzluk

Asker ve mahkûm mektuplarının simgesi olan 'görülmüştür' damgası, şimdi de yargıda gündeme geldi. Buna göre savcıların iddianameleri ve diğer kararlar, başsavcılardan 'görüldü' onayı almadıkça işleme konulmuyor.

Son AB İlerleme Raporu'nda da yeterli güvenceye kavuşturulmadığı olumsuz notu düşülen 'yargı bağımsızlığı' konusunu bir kez daha tartışma konusu yapılan düzenleme, Bakanlığın ödüllü Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) kapsamında gündeme geldi. Cumhuriyet savcılarının her türlü işlemleri (kararları) Cumhuriyet başsavcıları veya başsavcıvekillerinin onayına tabi tutuluyor. Bu onay verilmeden ve 'görüldü' şerhi konulmadan hiçbir karar sisteme işlenemiyor.

Savcıların isyanı

Savcıların tüm işlemlerini denetime tabi tutan bu uygulamanın UYAP haricinde de, başsavcılarca kullanıldığı ileri sürüldü. Savcılar, "Sistem savcıların takdir yetkisine müdahale niteliği taşıyor, hukuk vesayet altına alınıyor, savcıları evrak memuruna dönüştürüyor" tepkileriyle konuyu tartışmaya açtı. YARSAV Başkanı Ö. Faruk Eminağaoğlu, uygulamaya son verilmesi için Adalet Bakanlığı'na başvurdu. YARSAV, uygulamaya yönelik eleştirilerini şöyle sıraladı:

Yasalarda yok: Yasalarla diğer mevzuattaki düzenlemelerde başsavcılara bu konuda verilmiş açık bir görev ve yetki yoktur. Yasalarda başsavcı ve başsavcıvekilinin sayılan

görevleri arasında iddianame ya da kovuşturmaya yer olmadığına dair kararların 'değiştirilmesine' ilişkin düzenleme yok.

Emir-komuta: Cumhuriyet başsavcısının isteğiyle savcılarının iradelerine aykırı biçimde resmi belge düzenlemelerine yol açabilen uygulamalar yargı bağımsızlığına uygun düşmemekte. Bağımsızlık: Savcıların işlemleri için söz konusu edilen uygulama, savcıları idari ve hiyerarşik bir yapıya sokmanın ötesinde, soruşturma ve işlemlerine açıkça yasaya aykırı müdahaleyi de doğurmakta. Anayasa'ya aykırı: Anayasanın 137. maddesinde 'yasaya aykırı emir-konusu suç oluşturan emir' düzenlenmiştir; Anayasal buyruğa aykırı uygulamalardan özellikle yargıda kaçınmak durumundadır.

Suç: Yasaya aykırılığı tartışmasız olan bu uygulama, TCY'nin 24/3. fıkrası ile 257 ve 288. maddelerinin uygulanmasını da söz konusu edebilecek niteliktedir. Bakanlıktan olumsuz yanıt alınması durumunda YARSAV, uygulamayı yargıya taşıyacak.