Döviz geliri olmayan dövizle borçlanmasın!
Doğan Cansızlar: Döviz geliri olmayan dövizle borçlanmasın
Eski Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Doğan Cansızlar, ABD'de yüksek riskli tutsat (mortgage) kredilerin geri dönmemesi nedeniyle finansal piyasalarda yaşanan krizi, merkez bankalarının likidite sağlayarak ''şimdilik durdurduğunu'' belirtirken, kalıcı çözüm için faizlerin de düşürülmesi gerektiğini söyledi.
Cansızlar, yabancı merkez bankalarının piyasaya likidite sağlamaması halinde, likidite ihtiyacındaki yabancı fonların elindeki Türkiye kağıtlarını çıkarmaya yönelmesinin, Türkiye açısından sıkıntıya neden olabileceğini kaydetti.
Cansızlar, bu dönemde, tüketicileri ve iş çevrelerini ''temkinli olmaya'' çağırırken, dövizle geliri olmayanları, döviz üzerinden borçlanmamaları konusunda uyardı.
ABD'de faizlerin zaman içinde yüzde 5,25'e çıkması ile kredibilitesi düşük kesime verilen tutsat kredilerinin ödenmesinde sorun çıktığını, bu kesime yönelik ipotekli kredilere dayalı menkul kıymetmelerin değerinin düştüğünü, bu menkul kıymetleri alan hedge fonların zor durumda kaldığını anlatan Cansızlar, ayrıca Japon Yeni ile ilgili yaşanan gelişmelerin de yatırımcıları rahatsız ettiğini kaydetti.
Japonya'dan yüzde 0,50 gibi düşük faizle borçlanan yatırımcıların, bu parayı Türkiye gibi yüksek faiz uygulayan ülkelerde değerlendirdiğini hatırlatan Cansızlar, piyasalardaki gelişmeler nedeniyle, yatırımcıların borçlarını kapatmak için piyasadan yoğun olarak likidite topladığını belirterek, şöyle devam etti:
''Aşırı likidite talebi, piyasada krize ve kaosa neden oldu. Dünya piyasalarında müdahaleler başladı. Avrupa, ABD, Avustralya, Japonya'da merkez bankaları likidite sağladı. Şimdiye kadar 287 milyar dolar likidite sağlandığı belirtiliyor. Böylece kriz, merkez bankalarının piyasaya likidite sağlaması gibi geçici bir tedbirle durduruldu sayılır. Ancak hala dünya piyasalarındaki kırılganlık devam ediyor. Krizin atlatılması için, faizlerin düşürülmesi gerekiyor. Bu nedenle ABD Merkez Bankası'nın daha önce 18 Eylül olarak açıklanan toplantı tarihinden önce, Eylül'ü beklemeden faizlerde indirime gitmesini bekliyoruz.''
KRİZİN TÜRKİYE'YE ETKİLERİ
Türkiye'de piyasalarda yabancı payının çok yüksek olduğuna, İMKB'deki payının yüzde 71'e ulaştığına işaret eden Doğan Cansızlar, 'sıcak paranın' miktarının da 98 milyar dolara ulaştığının tahmin edildiğini, cari işlemler dengesindeki açığın yüksekliği nedeniyle kırılgan bir yapı bulunduğunu kaydetti.
''Yabancı yatırımcıların hareketlerine çok duyarlı bir piyasanın varlığının'' bazı riskler taşıdığını anlatan Cansızlar, şunları söyledi:
''Dış piyasalardaki bu tür sıkıntılar, ister istemez Türkiye'yi etkiler. Çünkü buraya yatırım yapan yabancılar, nakit sorunu çıkarsa, Türkiye kağıtlarını nakde çevirmek isteyebilir. Bu olasılık var ve Türkiye sıkıntılı bir sürece girebilir. ABD, Avrupa merkez bankalarının sağladığı nakit destek, bu anlamda çok önemli. 2000-2001 krizinde Türkiye'nin Merkez Bankası'nın yapmadığı müdahaleleri, dünya piyasalarında ilgili merkez bankaları bakın nasıl yapıyor... Biz o zaman da söyledik, ama olmadı...
Artık Türkiye ekonomisi, piyasaları, yabancı payının yüksekliği nedeniyle yurt içindeki gelişmelerden bağımsız hareket ediyor. Yabancı payı, yurtiçindeki gelişmeleri kar realizasyonu olarak alır. Bizim piyasalarımız, kırılganlık yüksek olduğu için her zaman için bu tür hareketlere maruz kalacak yapıya sahip.''
''BANKALARIN KAR MARJLARI YÜKSEK''
Türkiye'de tutsat piyasası henüz gelişmediği, yeni olduğu için krediler açısından bir sorun bulunmadığını vurgulayan Doğan Cansızlar, ''Ama dış dünyada mortgage kredilerinden kaynaklanan sıkıntılardan, ekonominin dışa bağımlı ve yabancı payının yüksek olması nedeniyle, bu yabancıların hareketlerine bağlı olarak etkilenebiliriz. Buna her zaman hazırlıklı olmak lazım'' dedi.
Diğer taraftan Türkiye'deki konut kredisi faizlerinin çok yüksek olduğunu belirten Cansızlar, ''Bankalar Japon yeni için yüze 0,5 faiz ödüyor, yurt içinde 1,30 ile kredi kullandırıyor. Kar marjı çok yüksek. Bana göre saadet zinciri devam ediyor'' diye konuştu.
''DÖVİZ İLE BORÇLANMAYIN'' UYARISI
Eski SPK Başkanı Cansızlar, ''faizlerin neden düşmediğine'' ilişkin soruya ise şöyle yanıt verdi:
''Bankalar da risklerini garanti etmek durumunda. Bir anda faizler, döviz kurları fırlarsa diye temkinli davranmak durumunda. Piyasalar belirsizlik ortamını sevmez. Herkes geriye çekilir seyreder. Fazla aktivitede bulunmaz. Dış dünyadaki gelişmeleri çok yakından izlemek durumundayız. Çok dikkatli olmamız gerekir. Ama özellikle döviz üzerinden borçlanmamak gerekir. Özellikle küçük yatırımcılar başta olmak üzere bütün piyasaya yönelik olarak söylüyorum, ancak döviz geliri olanlar bunu yapabilir. Döviz geliriniz yoksa, sakın ama sakın, gerek tüketici olarak gerek iş çevreleri olarak borçlanmayın...'' Ekonomi tamamen dış yatırımcıların davranışlarına bağlı hale geldi. Temkinli olmak lazım. Piyasalardaki dalgalanmaların, bu hafta ve önümüzdeki bir-iki haftada nereye varacağına bakmak lazım. Dış piyasalarla ilgili merkez bankalarının alacağı tavır, yapacağı müdahale çok önemli. Geçici çözümden köklü çözüme geçilirse, hem nakit verip hem faiz düşürülürse, sorun çıkmayabilir.
Yabancılar, belli fırsatlarla karlarını realize ediyorlar. Önce piyasayı yükseltip, ardından bir bahane ile düşürüyorlar. Doldur-boşalt yöntemlerinden birisi bu. Dolayısıyla temkinli yaklaşmak lazım. Borsadaki yatırımcılar da temkinli yaklaşmalı.'' Cansızlar, ''ABD'deki riskli kredilerden kaynaklanan sorun nedeniyle, Türkiye'de de benzer bir durumla karşılaşmamak için bazı bankacıların garanti fonu oluşturulması'' yönündeki önerisi üzerine de sigorta sisteminin tutsatın işleyişinde çok önemli olduğunu belirterek, işlem hacmi arttıkça bu tür garanti fonunun oluşturulmasının yararlı olacağını kaydetti.