Türk hukuku, 2005 yılından itibaren "arabuluculuk" sistemi ile tanışacak
Her fırsatta mahkeme başkanlarının dile getirdiği iş yükü altında ezilen adliyelerin imdadına arabuluculuk sistemi yetişecek.
Mahkemelerin iş ağırlığını yüzde 80 azaltması beklenen bu sistemle, birçok dosya, savcı, avukat ve noterler tarafından çözüme ulaştırılmaya çalışılacak. Vatandaşlar arasında yüzyıllardır kullanılan arabuluculuk sistemi, Avrupa Birliği'ne uyum çalışmaları çerçevesinde yapılan yasal değişiklikle Türkiye'deki hukuk sistemi içerisinde de yerini almış olacak.
Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu'nda (HMUK) yapılan değişiklikle, özellikle ABD ve birçok Avrupa ülkesinde yıllardır resmi olarak kullanılan ?sorunu anlaşarak çözüme ulaştırma' Türk hukukunda da önemli bir yere sahip olacak.
Mahkemesiz çözüm
Uyuşmazlıkların mahkeme dışında çözümünü amaçlayan yeni sistemle arabulucular, taraflar arasındaki sorunları mahkemeye gitmeden ve dava süreçleri başlamadan çözecekler.
Bu sistemle, özellikle boşanma davaları, alacak-verecek anlaşmazlıkları, okul-öğretmen sorunları, hasta ile doktoru arasındaki uzlaşmazlıklar ve tazminat davaları mahkeme yoluna gitmeden çözümleniyor. Türk hukukuna da bu sistemi sokmayı amaçlayan Adalet Bakanlığı, böylece bu konulara bakan mahkemelerin iş yükünü de yüzde 80'e varan oranlarda hafifletmeyi hedefliyor.
Öncelikli olarak arabuluculuk yapacak olanlar bu konuda eğitilecekler. İlk eğitim alacak olanlar, noterler, emekli olmuş deneyimli hâkim ve savcılar ile mesleğinde en az 10 yılını doldurmuş denemiyli avukatlar olacak. Bu işi yapacaklar mahkemeler tarafından belirlenecek. Bu çerçevede, Adalet Bakanlığı'nın izniyle 4 noterin iki yıl önce arabulucuk sistemine ilişkin eğitimlerini tamamlayarak Türkiye'ye döndükleri belirtildi.
Bu noterlerin, ABD'li hukukçulardan 2 yıl boyunca eğitim aldığı belirtiliyor. Eğitim sürecinde, sistemi ve uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulduğu örnek davaları inceleyen 4 noter, aldıkları eğitimi ve sistemi anlatan bir rapor hazırladı. Raporlarını Adalet Bakanlığı'na sunan noterlerin, uygulamanın hayata geçmesiyle Türkiye'deki hukukçuları da eğitecekleri belirtiliyor.
Boşanmalarda kilit rol
Arabulucular, özellikle boşanma davalarında kilit rol üstlenecek. Düzenlemeye göre, boşanmak isteyen çiftler öncelikle arabulucularla anlaşma yoluna gitmek zorunda kalacaklar. Çiftler, arabulucularla görüşmeden mahkemeye boşanmak için başvursa bile, hâkim tarafından yine arabuluculara yönlendirilecek. Bu durumda arabulucular, eşleri yeniden barıştırmak için çaba harcayacak. Barıştırma çabaları olumsuz sonuçlanırsa çiftler, nafaka da dahil her konuda anlaşarak hâkim karşısına çıkacak. Mal paylaşımından çocukların kimde kalacağına, nafaka ücretinden tazminat miktarına kadar tüm pürüzler duruşma noktasına gelmeden büyük ölçüde çözümlenmiş olacak.
Tam uzlaşma sağlandığında ise tek celsede zaman kaybetmeden boşanma işlemi gerçekleştirilecek. ABD'de bu sistemini eğitimini alan Beyoğlu 27'nci Noteri Muhsin Maduncu, aslında arabuluculuğun halk arasında yaygın olduğunu belirterek, ?Bu düzenlemeyi hukuk sisteminde de hayatına geçireceğiz. Bir çok dava çok çabuk sonuçlanacak? dedi.
H.O.Tercüman