Esnek ve uzaktan çalışmada kalıcı düzenleme şart!

(Bakınız 1: Kamu çalışanlarına uzaktan çalışma yönetmeliği hala çıkmadı,
Bakınız 2: İşçiler yarım zamanlı çalışabiliyor, memurlar bekliyor)

Kamunun asli ve sürekli işlerinin memurlar eliyle yürütülmesi esastır. Ancak bu hizmetlerin ne şekilde yürütüleceği, hangi araçların kullanılacağı, hizmetin kurumun fiziksel olarak kendi yerinde yürütülüp yürütülmeyeceği konusunda sınırları net bir şekilde belirlenmiş bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu durum, kurumlara ve yönetim erkine bir takdir hakkı bırakıldığı anlamına da gelmektedir.

Bununla birlikte 2011 yılında çıkarılan 6111 sayılı Kanunla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 100 üncü maddesine (Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri mümkündür. Bu hususa ilişkin usül ve esaslar, Cumhurbaşkanınca belirlenir.) eklenen fıkra ile esnek ve görev yerinden bağımsız çalışma düzeninin yasal dayanağı da oluşturulmuştur. Kanunun madde gerekçesine bakıldığında ise "kamu görevlilerine, teknolojik gelişmelere uygun olarak ve günün şartlarına göre, gerektiğinde evlerinde, özel ofislerde veya benzeri başka yerlerde çalışabilmelerine imkan sağlamak amacıyla, yürütülen hizmetlerin özelliklerine göre, memurların çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmelerine ilişkin hususların düzenlendiği" ifade edilmiştir.

2020 yılına kadar kamunun esnek çalışma yöntemleri konusunda yeterli tecrübesinin olmaması, kamu hizmetlerine hakim olan düzen ve süreklilik ilkeleri, hangi kamu hizmetlerinin esnek çalışmaya uygun olabileceği konusunda sağlam bir belirleme yapmanın güçlüğü, kamu personelinin denetiminde yaşanan zorluklar gibi pek çok nedenle esnek ve uzaktan çalışma sistemlerinin yasal bir zemine kavuşturulmamasına sebep olarak gösterilebilir.

Ancak pandemi sebebiyle yaklaşık bir yıldan fazla süredir uzaktan ve dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma modelleri kamuda uygulanmasına rağmen konunun uzun vadede yasal zemine kavuşturulması için pandemi sürecinde bu konuda edinilen tecrübeler daimi yasal düzenlemelerin çıkması için her türlü uygulamayı barındırmasına ve sürecin neredeyse tüm kamu kurumlarında sorunsuz yönetilebilmesine rağmen ne yazık ki halen bir adım atılmamıştır.

Ülkemizde ilk kez pandemi tedbirleri kapsamında personelin çalışma yönteminde düzenleme ihtiyacının olağandışı olarak ortaya çıkması üzerine konunun aciliyeti ve önemi üzerine esnek çalışma yöntemi konusunda Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile düzenleme yapılarak pandemi tedbirleriyle sınırlı olmak üzere 22 Mart 2020 tarihinde başlanmış ve yaklaşık iki ay uygulamada kalmış; pandeminin etkilerinin uzaması ve artmasına bağlı olarak yeni tedbirler alınması gerektiğinden bu yöntem yeni bir genelge ile tekrar uygulanmaya başlanmıştır.

Mevcut düzenlemeler ışığında yeni ve olağanüstü oluşan koşullar sebebiyle kamu personeli için istisnai bir uygulama olarak gözüken esnek çalışma yöntemi günümüzdeki teknolojik gelişmeler sayesinde eğitim, kütüphane, yazılım, santral, çağrı merkezi ve birçok ofis işlemleri gibi hizmet binaları dışında da kesintisiz yürütülebilen kamu hizmetlerinin esnek çalışma imkanından devamlı olarak faydalanabilmesi mümkün hale gelmiştir. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte kamu hizmetlerinin daha kısa sürede ve daha çok insana ulaşmasın sağlanması da mümkün hale geldiğinden bu gelişmeler ışığında pandeminin sebep olduğu olağanüstü koşullar dışında da esnek çalışma ile kamu hizmetine ihtiyaç duyulan anda ihtiyacı karşıladığından günümüzde birçok hizmet alanında kamu hizmetlerindeki süreklilik ilkesi yerine getirilebilmektedir.

Günümüzde gelişen teknoloji, nüfus artışı, ulaşım ağı gibi değişen faktörlere bağlı olarak hizmetin daha iyi bir şekilde sunulabilmesi için idarenin de değişen ve gelişen verilere uygun olarak hizmetini güncellemesi bir zorunluluk oluşturmaktadır. Pandemiden kaynaklı kontrollü normalleşme dönemine dair yeni çalışmaların yapıldığı bu günlerde esnek çalışma modellerinin yapboz olmaktan çıkarılarak kamu personel hukukuna egemen olan kanunilik ilkesi kapsamında esnek çalışma yöntemlerinin kalıcı hale getirilerek uzun vadede uygulama imkanı sağlayacak yasal bir düzenlemenin yapılması, gereklilik ve zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sonuç olarak, mesai saatleri ile ilgili normal düzene dönülse dahi, uzaktan çalışma ve diğer esnek çalışma modellerine dair kalıcı uygulamaların biran önce hayata geçirilmesi büyük önem arz etmekte olup, kamuda dijitalleşmenin getirdiği imkanlardan sadece hizmetlerin elektronik ortamda sunulmasıyla değil çalışma şeklinin de buna uygun hale getirilmesi gerekmektedir.