İstifa sonrası, görevde veya emekli iken vefat eden memurların hak sahiplerine aylık bağlanma şartları

Detaylar/Değerlendirmeler:

Emekli veya görevde iken veya istifa ettikten sonra vefat eden memurların eş ve çocuklarının sosyal güvenliği nasıl sağlanmaktadır?

Memurlardan 1 Ekim 2008 tarihinden önce göreve başlamış olanlar 5434, bu tarihten sonra ilk defa memurluk görevine başlamış olanlar ise 5510 sayılı Kanuna tabi olurlar. Dolayısıyla da hak sahipleri de ilgili kanunlara göre işlem görürler.
- Memur emeklisi iken vefat halinde memur statüsünden,
- Memur iken görevli iken vefat halinde memur statüsünden,
- Memur iken istifa ettikten sonra işçi, esnaf olarak çalışmadan vefat halinde memur statüsünden,
- Memur iken istifa ettikten sonra işçi, esnaf olarak çalışırken vefat halinde ise bu statülerden (2829 SK. Md.8 hükmü, 5510 SK/Md.53 hükmü),
Hak sahiplerine aylık bağlanır.

A) HAK SAHİPLİĞİ AYLIĞI BAĞLANMASI İÇİN GEREKLİ OLAN HİZMET YILI

Vefat etmiş memurun hizmet süresinin en az 5 tam yıl olması gerekmektedir. Bu süre 2008 yılına kadar 10 tam yıl iken 2008 yılında 5510 sayılı Kanunla bu süre 5 yıla indirilmiştir. 5434 kapsamında olanlar için de 2008 sonrası 5 yıl hizmet yeterli olmaktadır, ancak yetimler için aylık bağlanma şartları farklıdır.

B) HAK SAHİPLİĞİ OLMA ŞARTLARI

Hak sahipliği olma şartları 5434 ve 5510'a göre bazı hallerde farklılık göstermektedir.

1-5434 kuralları uygulananlar için hak sahipliği şartları:

Dul eşler:

İster 5 hizmet yılı ister 10 hizmet yılı veya daha fazla hizmet yılı üzerinden dul aylığı bağlanmış olsun, dul eşler yeniden evlenmedikleri sürece dul aylığı alırlar. Yani, ister özel sektörde ister resmi sektörde, ister esnaf olarak ister memur olarak çalışsınlar veya bu çalışmalarından dolayı kendilerine emeklilik aylığı bağlanmış olsa dahi vefat etmiş eşinden dolayı dul aylığını alırlar.

Kız çocuklar:

İster 5 hizmet yılı ister 10 hizmet yılı veya daha fazla hizmet yılı üzerinden kız çocuklara yetim aylığı bağlanmış olsun, kız çocuklar bu aylıklarını 18 yaşına kadar şartsız, orta öğrenimde 20, yükseköğrenimde 25 yaşına kadar şartsız aylık alabilmektedirler. Ayrıca, kız çocuklar öğrenim görmese dahi sadece evlenmediği sürece ve Devlet memuru olmadığı sürece yetim aylığını sürekli olarak alabilmektedir. Ancak, evlenir veya Devlet memuru olursa aylıkları kesilmektedir.

Erkek çocuklar:

İster 5 hizmet yılı ister 10 hizmet yılı veya daha fazla hizmet yılı üzerinden erkek çocuklara yetim aylığı bağlanmış olsun, erkek çocuklar bu aylıklarını 18 yaşına kadar şartsız, orta öğrenimde 20, yükseköğrenimde 25 yaşına kadar şartsız aylık alabilmektedirler. Bu yaşlardan sonra aylıkları kesilmektedir. Ancak, malul ve muhtaç duruma düşmeleri durumunda yetim aylığı bağlanması imkanı da bulunmaktadır.

Not: 5434 kapsamında aylık bağlanan kız ve erkek çocuklar öğrenimleri süresince sigortalı olarak çalışsalar dahi yetim aylıkları kesilmez, ödenmeye devam eder.

Anne ve babalar:

Vefat edenin annesi için dul ve muhtaç olması halinde aylık bağlanmaktadır. Babası için ise muhtaç ve malul olma şartına bakılır. Baba şayet 65 yaşından büyük ise sadece muhtaç olması şartı aranmaktadır.

Not: 5434 e tabi vefat eden memurun hizmeti şayet 5 ila 10 yıl arasında ise özellikle kız çocuklardaki şart farklı olmaktadır. Bu hizmete göre, yani 5434 kapsamında geçen hizmet de olsa 5510 şartlarında aylık bağlandığından kız çocukların da öğrenimleri süresinde çalışma hariç sadece memur olarak değil, işçi, esnaf, yabancı ülke mevzuatına tabi olarak çalışması halinde de aylık bağlanmamaktadır.

2-5510 kuralları uygulananlar için hak sahipliği şartları:

Dul eşler:

İster 5 hizmet yılı ister 10 hizmet yılı veya daha fazla hizmet yılı üzerinden dul aylığı bağlanmış olsun, dul eşler yeniden evlenmedikleri sürece dul aylığı alırlar. Yani, ister özel sektörde ister resmi sektörde, ister esnaf olarak ister memur, ister yurtdışı mevzuatına tabi olarak çalışsınlar veya bu çalışmalarından dolayı kendilerine emeklilik aylığı bağlanmış olsa dahi vefat etmiş eşinden dolayı dul aylığını alırlar. Yani, dul eşlerde 5434 veya 5510 yönüyle bir farklılık bulunmamaktadır.

Kız çocuklar:

Kız çocuklar 18 yaşını dolduruncaya kadar hiçbir şart aranmaz. Lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde ise 25 yaşını dolduruncaya kadar aylık alabilirler.

Kız çocuklar sadece öğrenimleri süresince sigortalı olarak çalışsalar dahi yetim aylıkları kesilmez, ödenmeye devam eder. Ancak, kız çocuklar söz konusu yaşları doldurduktan sonra özel, resmi sektör, esnaf, yabancı ülke mevzuatına tabi çalışmaları, memur olmaları, evlenmeleri halinde aylıkları kesilmektedir.
Dolayısıyla bu durum, 5434 kapsamında 10 yıl hizmet esas alınarak yetim aylığı bağlanmış olanlarla farklılık göstermekte, 5434 kapsamında 10 yıl hizmet esas alınarak aylık bağlanmış kız çocukları özel, resmi sektör, esnaf olarak çalışmaları halinde aylıkları kesilmemekte, ancak evlenmeleri ve devlet memuru olmaları halinde aylıkları kesilmektedir. 5434 e tabi olmakla birlikte şayet yetim aylığı 5 ila 10 yıl arasında bir hizmete karşılık bağlanmışsa sadece evlenmemeleri şartıyla kesilmemekte, belirttiğimiz şekilde çalışmaları halinde ise kesilmektedir.

Erkek çocuklar:

Erkek çocuklar 18 yaşını dolduruncaya kadar hiçbir şart aranmaz. Lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde ise 25 yaşını dolduruncaya kadar aylık alabilirler. Bu yaşların bitiminde aylıkları kesilir. Ancak, malul ve muhtaç olmaları şartıyla aylık alabilirler.

Erkek çocuklar da kız çocuklarda olduğu gibi sadece öğrenimleri süresince sigortalı olarak çalışsalar dahi yetim aylıkları kesilmez, ödenmeye devam eder.

Anne ve babalar:

Anne ve babalar; hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla aylık bağlanmaktadır, ayrıca anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmamaktadır.

C) HAK SAHİPLİĞİ AYLIK BAĞLAMA ORANLARI

İster istifa ettikten sonra herhangi bir statüde çalışmadan, ister görevde iken, ister emekli iken vefat etmiş olan memurun EŞ VE ÇOCUKLARI için hak sahipliği tablosu:

Ç) EŞ VE ÇOCUKLAR İÇİN AYLIK BAĞLAMA ORANLARI TABLOSU:

1-5434 e tabi olanlar:

2- 5510 a tabi olanlar:

D) HAK SAHİPLİĞİ/DUL VE YETİM AYLIĞI MÜRACAATI

Hak sahipliği aylığı bağlanması için, Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı olarak veya E-Devletten ayrı ayrı ( eş ve çocuklar mutlaka ayrı ayrı müracaat etmek suretiyle) hak sahipliği aylığı bağlanması müracaatının yapılmış olması gerekir.

NOT: SGK na yapılacak müracaatın E-Devlet sistemi üzerinden yapılmasının daha pratiklik sağlayacağını değerlendirmekteyiz.


E) MÜRACAAT DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına
Mithatpaşa Cad. No: 7 Sıhhıye-ANKARA

Emekli aylığı almakta iken/Memurluktan istifa ettikten sonra/ Görev yapmakta iken ../../... tarihinde vefat eden .................. T.C. Kimlik numaralı annem/babam/eşim .....................'dan dolayı tarafıma dul / yetim aylığı bağlanmasını, ölüm yardımı yapılmasını, arz ederim. . . . / . . . / ..

Adı Soyadı
İmza
T.C. Kimlik No :
Adres:
Cep Telefon No:
Aylık alınması istenilen Banka ve Şubesi: