İDDK'dan arazi tazminatına ilişkin önemli karar

İlk derece: Görevi gereği bina dışına çıkan personele verilmez

Görevleri gereğince hizmet binalarının dışına çıkan personelin ise, bina dışındaki çalışmaların anılan düzenleme kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu durumda görev yaptığı komutanlık sınırları içerisinde yaptığı çalışmalar nedeniyle, davacıya ek özel hizmet tazminatı ödenmesinin mümkün bulunmadığı

Danıştay 12. Daire: Üs komutanlığı açık bir alandır

Jet Üs Komutanlığı yerleşkesinin coğrafi olarak geniş bir açık alana sahip olduğu, davacının genel olarak yüksek gerilim hattı, trafo, elektrik tesisatı ile pist ve çevre aydınlatma sistemlerinin bakım, onarım ve işletimini yapmakla görevli olduğu, bu görevleri de genellikle birlik içindeki veya dışındaki açık çalışma alanlarında yerine getirdiği ve bu hususta da taraflar arasında bir ihtilaf bulunmadığının anlaşıldığı.

İlk derece mahkemesi kararında ısrar etmiştir.

İDDK arazi tazminatına açıklık getirdi

Bu düzenlemeler ile kanun koyucunun, teknik hizmetler sınıfındaki personeli, görevlerinin niteliği ve çalışma koşulları nedeniyle farklı bir tazminat rejimine tabi tutma iradesinin bir tezahürü olarak, kapalı mekanlarda görev yapmaya nazaran, açık ve zorlu çalışma koşullarında görev yapılması durumlarında, bu personelin emeklerinin karşılığı olarak ek bir tazminat almalarının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden, teknik hizmetler sınıfında görev yapan personele ek özel hizmet tazminatı ödenebilmesi için ilgili personelin hizmet binası gibi kapalı çalışma alanları dışında kalan açık çalışma mahallerinde fiilen çalışmasının yeterli olduğu, belirtilen alanlarda yapılan kontrollük hizmetlerinin de bu kapsamda bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; ... Jet Üs Komutanlığı yerleşkesinin coğrafi olarak geniş bir açık alana sahip olduğu, davacının genel olarak yüksek gerilim hattı, trafo, elektrik tesisatı ile pist ve çevre aydınlatma sistemlerinin bakım, onarım ve işletimini yapmakla görevli olduğu, bu görevleri de genellikle birlik içindeki veya dışındaki açık çalışma alanlarında yerine getirdiği ve bu hususta da taraflar arasında bir ihtilaf bulunmadığı anlaşılmaktadır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2023/166
Karar No: 2024/3098

İSTEMİN KONUSU:
.... İdare Mahkemesinin... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
... ili ... Jet Üs Komutanlığında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında elektrik teknikeri olarak görev yapan davacı tarafından; açık alanda çalışması bulunduğundan bahisle, ek özel hizmet tazminatından yararlandırılması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 01/06/2015 tarihli işlemin iptali ile idareye başvuru tarihinden geriye doğru 60. günden itibaren yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
... İdare Mahkemesinin... tarih ve E:... K:... sayılı kararıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 152. maddesinin "A. Özel Hizmet Tazminatı" bölümünün (c) bendinde ve bu maddeye istinaden yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar'a ekli II sayılı Cetvelin "E-Teknik Hizmetler" bölümünün 6. maddesinde, teknik hizmetler sınıfına ait kadrolarda bulunan personelden; büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet binaları dışında olmak şartıyla arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, maden, açık alanlarda kurulu tarım ve hayvancılık uygulama birimleri ve yol gibi açık çalışma mahallerinde fiilen görev yapanlara, çalışılan her gün için ek özel hizmet tazminatı ödenmesinin öngörüldüğü; buna göre, söz konusu açık alanlarda gün boyunca yapılan çalışmaların karşılığında bu tazminatın ödenmesinin mümkün olduğu, görevleri gereğince hizmet binalarının dışına çıkan personelin ise, bina dışındaki çalışmaların anılan düzenleme kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu durumda görev yaptığı komutanlık sınırları içerisinde yaptığı çalışmalar nedeniyle, davacıya ek özel hizmet tazminatı ödenmesinin mümkün bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.

Daire kararının özeti:
Danıştay Onikinci Dairesinin 25/11/2021 tarih ve E:2018/2976, K:2021/6169 sayılı kararıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Zam ve tazminatlar" başlıklı 152. maddesi ile Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar'ın birlikte değerlendirilmesinden, teknik hizmetler sınıfında görev yapan personele ek özel hizmet tazminatı ödenebilmesi için ilgili personelin hizmet binası gibi kapalı çalışma alanları dışında kalan açık çalışma mahallerinde fiilen çalışmasının yeterli olduğu, belirtilen alanlarda yapılan kontrollük hizmetlerinin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığı,
Dava dosyasının incelenmesinden; ... Jet Üs Komutanlığı yerleşkesinin coğrafi olarak geniş bir açık alana sahip olduğu, davacının genel olarak yüksek gerilim hattı, trafo, elektrik tesisatı ile pist ve çevre aydınlatma sistemlerinin bakım, onarım ve işletimini yapmakla görevli olduğu, bu görevleri de genellikle birlik içindeki veya dışındaki açık çalışma alanlarında yerine getirdiği ve bu hususta da taraflar arasında bir ihtilaf bulunmadığının anlaşıldığı,
Bu durumda, teknik hizmetler sınıfında elektrik teknikeri olarak görev yapan davacının, birlik (üs) içinde veya dışında yer alan açık çalışma alanlarında fiilen çalışmış olması nedeniyle, Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Kararın eki (II) sayılı Cetvelin "(E) Teknik Hizmetler" bölümünün 6. maddesi uyarınca ek özel hizmet tazminatından yararlandırılması gerekirken, aksi yönde tesis edilen işlemde ve davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle, ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi ısrar kararının özeti:
... İdare Mahkemesinin... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; bakılan davada, davacının birlik (üs) dışındaki açık çalışma mahalli, arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, maden ve yol gibi çalışmaları için davacıya ek özel hizmet tazminatı ödeneceği açık olmakla birlikte; birlik içerisindeki pist, kule, bahçe vb.'nin birlikle bir bütün olduğu, diğer bir deyişle, her birinin birliği tamamlayıcı unsur, parça olduğu, mevzuat hükümlerinde örnekleme suretiyle sayılan açık çalışma mahallerinin birliğin bahçesini, arazisini vs. kapsamadığının anlaşıldığı gerekçesi de eklenmek suretiyle davanın reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Davacı tarafından, Mahkemenin mevzuatı hatalı yorumladığı ve beyanlarını dikkate almadığı, davalı idare işleminin hukuka aykırı olduğu, teknik hizmetler sınıfında yer aldığı ve sürekli arazide çalıştığı, benzer konularda emsal Danıştay kararlarının bulunduğu, özel hizmet tazminatı için açık çalışma alanlarında fiilen çalışmanın gerekli olduğu, görev tanımı ve çalışma alanının bu koşulu sağladığı, idarenin bozma kararına karşı beyanlarının hukuki dayanaktan yoksun olduğu ve mahkemenin ısrar kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı idare tarafından, Mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığı, 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın eki (II) sayılı Cetvelin (E) Teknik Hizmetler Bölümünün 6. maddesi kapsamında çalışan personele hizmet tazminatı ödenebilmesi için, anılan personelin arazi, şantiye, inşaat, baraj gibi açık çalışma mahallerinde gün boyunca çalışması gerektiği, ancak görev gereğince hizmet binaları dışına çıkan personelin bina dışında yaptığı bu çalışmanın açık çalışma mahallinde yapılan çalışma olarak değerlendirilmeyeceği, ... Jet Üst Komutanlığı karargahının geniş bir yüz ölçümüne sahip olmasının davacının tazminata hak kazanması için yeterli olmadığı, incelenmesi gereken hususun davacının arızi olmaksızın, sürekli bir şekilde belirtilen alanlarda ve belirtilen görevlerde bulunup bulunmadığı olduğu; davacının ... Jet Üst Komutanlığında kapalı alanlarda da görev yaptığı; anılan tazminatın arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, madenlerde çalışan teknik personele ödenecek bir tazminat olduğu ve bu alanların tadilat, bakım ve onarım işlerinin açık alan mahalli kapsamına girmediği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ...'ÜN DÜŞÜNCESİ:
Temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı, ...Ana Jet Üs Komutanlığı'nda elektrik teknikeri olarak görev yapmakta iken, açık alanda çalışması bulunduğundan bahisle, tarafına ek özel hizmet tazminatı verilmesi talebinde bulunmuştur. Bu talebin, 01/06/2015 tarihli işlem ile reddedilmesi üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Zam ve tazminatlar" başlıklı 152. maddesinde, görevin önem, sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro unvan ve derecesi ve eğitim seviyesi gibi hususlar gözönüne alınarak Devlet memurlarına zam ve tazminat ödenmesi öngörülmüş olup; aynı maddenin, "A-Özel Hizmet Tazminatı" başlıklı bölümünün (c) bendinde, "...Teknik Hizmetler Sınıfına dahil kadrolarda bulunan personelden açık çalışma mahallerinde fiilen çalışanlara, bulundukları kadrolar esas alınmak suretiyle, çalışılan her gün için belirlenecek oranlarda ve üçer aylık dönemler itibarıyla toplamı 60 puanı aşmayacak şekilde, dönem sonlarında ödenmek üzere ek özel hizmet tazminatı verilebilir." kuralına yer verilmiştir.
Anılan maddenin "III- Ortak Hükümler" bölümünde ise, "Bu zam ve tazminatların hangi işi yapanlara ve hangi görevlerde bulunanlara ödeneceği, miktarları, ödeme usul ve esasları ilgili kurumların yazılı isteği ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca bütün kurumları kapsayacak şekilde ve 154. madde uyarınca katsayının Bakanlar Kurulunca değiştirilmesi durumu hariç yılda bir defa olmak üzere hazırlanır ve Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur..." kuralı yer almıştır.
Bu düzenlemeye istinaden, 17/04/2006 tarih ve 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar'ın eki (II) sayılı Cetvelin "(E) Teknik Hizmetler" bölümünün 6. maddesinde, "Teknik Hizmetler Sınıfına ait kadrolarda bulunan personelden; büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet binaları dışında olmak şartıyla arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, maden, açık alanlarda kurulu tarım ve hayvancılık uygulama birimleri ve yol gibi açık çalışma mahallerinde fiilen çalışanlara (belirtilen mahallerde yapılan kontrollük hizmetleri dahil), çalışılan her gün için aşağıda gösterilen oranlarda ayrıca özel hizmet tazminatı ödenir. Faal durumdaki hizmet binalarının tadilat, bakım ve onarımı işleri açık çalışma mahalli kapsamında değerlendirilmez..." düzenlemesine yer verilmiştir.
Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar'ın uygulanması sırasında ortaya çıkması muhtemel tereddütlerin giderilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla 11/05/2006 tarih ve 26165 sayılı Resmi Gazete'de 160 Seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği yayımlanmış olup; söz konusu Tebliğin "C - II Sayılı Cetvele İlişkin Açıklamalar" bölümünün 6. sırasında da, "...Buna göre, kadroları Teknik Hizmetler Bölümünün l ila 4 üncü sırasında sayılanlara, söz konusu ek özel hizmet tazminatının ödenebilmesi için;
a) Bu personelin büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet binaları gibi "kapalı mahaller" dışında arazi, park, bahçe, şantiye, inşaat, maden, açık alanlarda kurulu tarım ve hayvancılık uygulama birimleri, yol, tünel, demiryolu, büyük içme suyu, köprü, kıyı yapıları, baraj v.b. açık çalışma mahallerinde görevlendirilmiş ve bu mahallerde fiilen çalışmış olmaları,
b) Söz konusu görevlendirmelere ilişkin olarak ilgili birim amirlerince belirlenen görev ve isimleri ihtiva eden listelerin ibrazı,
yeterli olacaktır.
Faal durumdaki hizmet binalarının tadilat, bakım ve onarım işleri açık çalışma mahalli kapsamında değerlendirilmeyecektir. ...
İlgili birim amirlerince hazırlanan listelerde yer almamakla birlikte, yukarıda belirtilen açık çalışma mahallerinde fiilen çalıştığını tevsik edenlere, birim amirlerinin onayı ile söz konusu ödeme yapılabilecektir. ..." açıklamaları yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "A-Özel Hizmet Tazminatı" başlıklı bölümünün 152. maddesinin (c) bendinde, teknik hizmetler sınıfında bulunan personele, görevin önem, sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro unvan ve derecesi ve eğitim seviyesi gibi hususlar gözönüne alınarak, "özel hizmet tazminatı" ödenmesi kurala bağlanmış; söz konusu personelden fiilen açık çalışma mahallerinde çalışanlara, ayrıca "ek özel hizmet tazminatı" da ödeneceği belirtilmiştir.
Aynı Kanun'un 152. maddesine istinaden yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar'ın eki (II) sayılı Cetvelin "(E) Teknik Hizmetler" bölümünün 6. maddesinde de; teknik hizmetler sınıfında bulunan personelin büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis, işletme, fabrika ve hizmet binaları dışında olmak şartıyla arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, maden, açık alanlarda kurulu tarım ve hayvancılık uygulama birimleri ve yol gibi açık çalışma mahallerinde fiilen çalışmaları halinde, çalışılan her gün için "ek özel hizmet tazminatından" yararlandırılması öngörülmüştür. Ayrıca, 160 Seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde de, benzer yönde açıklamalara yer verilmiştir.
Bu düzenlemeler ile kanun koyucunun, teknik hizmetler sınıfındaki personeli, görevlerinin niteliği ve çalışma koşulları nedeniyle farklı bir tazminat rejimine tabi tutma iradesinin bir tezahürü olarak, kapalı mekanlarda görev yapmaya nazaran, açık ve zorlu çalışma koşullarında görev yapılması durumlarında, bu personelin emeklerinin karşılığı olarak ek bir tazminat almalarının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden, teknik hizmetler sınıfında görev yapan personele ek özel hizmet tazminatı ödenebilmesi için ilgili personelin hizmet binası gibi kapalı çalışma alanları dışında kalan açık çalışma mahallerinde fiilen çalışmasının yeterli olduğu, belirtilen alanlarda yapılan kontrollük hizmetlerinin de bu kapsamda bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; ... Jet Üs Komutanlığı yerleşkesinin coğrafi olarak geniş bir açık alana sahip olduğu, davacının genel olarak yüksek gerilim hattı, trafo, elektrik tesisatı ile pist ve çevre aydınlatma sistemlerinin bakım, onarım ve işletimini yapmakla görevli olduğu, bu görevleri de genellikle birlik içindeki veya dışındaki açık çalışma alanlarında yerine getirdiği ve bu hususta da taraflar arasında bir ihtilaf bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, teknik hizmetler sınıfında elektrik teknikeri olarak görev yapan davacının, birlik (üs) içinde veya dışında yer alan açık çalışma alanlarında fiilen çalıştığı her gün için, Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Kararın eki (II) sayılı Cetvelin "(E) Teknik Hizmetler" bölümünün 6. maddesi uyarınca ek özel hizmet tazminatından yararlandırılması gerekirken, aksi yönde tesis edilen işlemde ve davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin ... İdare Mahkemesinin... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4.Bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 02/12/2024 tarihinde, oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- ...dare Mahkemesinin... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararının usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.