Belediye Zabıtası, Zabıtalık Görevi Dışında Görevlendirilebilir Mi?

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 51'inci maddesi ve Belediye Zabıta Yönetmeliği hükümlerini dikkate aldığımızda aşağıdaki hususları söyleyebiliriz.

Belediye zabıtası; beldenin düzenini muhafaza eden, belde halkının esenlik, sağlık ve huzurunu koruyan, yetkili organların bu amaçla alacakları kararları uygulayan özel zabıta kuvvetidir.
Belediye zabıta personeli; belediye zabıta teşkilatındaki daire başkanı, müdür, şube müdürü, amir, komiser ve memurlardan oluşmaktadır.
Belediye zabıtası; beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygular.
Belediye zabıtası; hizmetin gereğine ve yoğunluğuna göre, imar, çevre, sağlık, trafik, turizm, toptancı hali, deniz, işyeri ruhsat, tüketici hakları, ilan ve reklam gibi kısımlara ayrılabilir.
Belediye zabıtası; hizmetin özelliğine göre sabit, gezici veya toplu olarak görev yapar.
Belediye zabıta teşkilatı, belediye başkanına bağlıdır. Belediye başkanı, zabıta teşkilatı üzerindeki yetkilerini belediye başkan yardımcısına; büyükşehirlerde genel sekreter veya genel sekreter yardımcısına devredebilir.

Özel kanunların yetkili kıldığı hallerde mahallin en büyük mülki amiri belediye zabıtasını görevlendirebilir. Bu durumlarda ilgili belediye başkanlığına bilgi verilir.

Zorunlu hallerde belediye memurlarından ihtiyacı karşılayacak sayıda personel, zabıta biriminin sadece büro hizmetlerinde geçici olarak görevlendirilebilir. Geçici görev süresi 1 yıl içinde 6 ayı geçemez.

Belediye zabıta görevlilerine, rızası dışında zabıta hizmetleri haricinde bir görev verilemez. Ancak, olağanüstü hallerde mülki amir veya belediye başkanının emri ile geçici olarak hizmetin gerektirdiği başka görevler de verilebilir (Yönetmelik Madde 42).

Bir belediyede görevli zabıta amir ve memuru, atamaya yetkili amirin muvafakati ve memurun kabul etmesi ile ilgili mevzuata uyulması şartıyla başka bir belediyede geçici olarak görevlendirilebilir (Yönetmelik Madde 43).

Görevini yaparken zabıtaya karşı gelenler, kolluk kuvvetlerine karşı gelenler gibi cezalandırılır.

Yargı kararları: Yargıtay ve Danıştay örnekleri

Bu mevzuat dışında, Yargıtay Beşinci Ceza Dairesinin bir kararına da (T:10.02.2014, E:2012/14234, K:2014/1176) değinmek gerekir. Suç tarihinde X Belediye Başkanı olarak görev yapan sanığın Belediye Zabıta Yönetmeliği 42. ve Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin 13. maddeleri ile 657 sayılı Yasanın temel prensiplerine aykırı olarak belediyede görev yapan zabıta memurları A.. T.., K.. T.. ile itfaiye eri M.. D.. ve diğer mağdurları asli kadrolarının dışında bayındırlık birimi olarak geçen sulama kanalı temizliğinde, kanalizasyon ve içme suyu arızalarında, inşaat işlerinde ve biletçi olarak çalıştırmak suretiyle kişilerin mağduriyetine yol açtığı ve atılı görevi kötüye kullanma suçunun zincirleme olacak şekilde sübuta erdiği tüm dosya içeriğinden anlaşıldığı halde yasal ve yeterli olmayan gerekçe ile yazılı şekilde beraet kararı verilmesi kanuna aykırı, katılanlar M.. D.., A.. T.. ve K.. T..'ün temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, hükmün 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK'nın 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 10/02/2014 tarihinde oybirliğiyle karar verilmiştir.

Danıştay Beşinci Daire kararında (T:18. 12. 1985, E. 1985/1292, K. 1985/2664); belediye zabıtasının otobüs biletçiliğinde görevlendirilemeyeceği belirtilmiştir.

Belediye başkanı taş döşemek istemeyen zabıtaları dövdü iddiası

Sayıştay raporundaki tespitler

2021 yılı Sayıştay Denetim Raporunda X Belediyesi için 28 Numaralı Bulgu'da; zabıta personelinin Belediye Zabıta Yönetmeliği'ne aykırı olarak başka birimlerde görevlendirildiği, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 51'inci maddesinde zabıtanın görev ve yetkilerinin düzenlendiği, Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin 42'nci maddesinde ise zabıta personeline, zabıta hizmeti dışında başka bir görev verilemeyeceği, ancak olağanüstü hallerde mülki amir veya belediye başkanının emri ile geçici olarak hizmetin gerektirdiği başka görevlerin verilebileceğinin hüküm altına alındığı belirtilerek, bu durumun açıkça mevzuata aykırılık teşkil ettiğinden uygulamanın mevzuata uygun olarak düzeltilmesi gerekmektedir denilmiştir.

Sonuç olarak, belediye zabıtası rızası dışında belediye zabıta hizmetleri dışında görevlendirilemez, aksi takdirde görevlendirenler hakkında idari, mali ve cezai işlemler tesis edilir.