Okula dönüş döneminde harcamalar zirveye çıkıyor

Okullarda 2025-2026 eğitim öğretim dönemi, 8 Eylül Pazartesi günü başlayacak. Yeni dönemde yaklaşık 20 milyon öğrencinin sınıfları doldurması ve 1.2 milyon öğretmenin görev alması bekleniyor. Yazın son günlerinde şehre dönüşün tamamlandığı ve yılın ilk zili çalmadan önce hazırlıklarla geçen bu kısa dönem artık "Back to school" ya da "Okula Dönüş" olarak adlandırılıyor ve yılın en dikkat çekici alışveriş dönemlerinden birini oluşturuyor.

Esnaf ve KOBİ'leri aileler ile buluşturan bu dönemde giyim, kırtasiye ve servis hizmetlerinin yanı sıra bilgisayar, tablet gibi teknolojik ürünlerin tüketimi de öne çıkıyor. Her ne kadar aileler çarşı-pazar gezerek bu dönemde öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılasa da cazip kampanyalardan yararlanma ve fiyat karşılaştırma imkanı nedeniyle online kanallar da okula dönüş alışverişinde yakından takip ediliyor.

Ailelerin bütçesindeki yıllık harcama kalemlerine bakıldığında, okul ve eğitim masrafları bütün olarak değerlendirildiğinde ilk sıralarda yer alıyor. Buna eğitim müfredatı dışında çocukların katıldığı eğitimi destekleyen çeşitli aktiviteler ve kurslar da eklendiğinde ailelerin geçim sıkıntısını dengelemek ayrı bir strateji gerektiriyor. Özellikle "Okula Dönüş" gibi tüketimin arttığı dönemlerde aileler, hassas dengeleri gözetirken çocukların isteklerini de karşılamak istiyor. Tabii ki bu sürecin savurganlıktan kaçınılarak yönetilmesi önem taşıyor.

Tüm Kırtasiyeciler Derneği (TÜKİD) verilerine göre, 2024 yılında eksiksiz bir okul çantası bin 980 liraya mal olsa da 2025 yılı fiyatları esas alındığında benzer bir set, 2 bin ile 5 bin lira arasında toplanabiliyor. Bu maliyetin daha yüksek olabileceği belirtilirken, enflasyon ve artan maliyetlerin fiyatlanmayı tetiklediği kaydediliyor. Ayrıca kırtasiye malzemelerinin büyük bir kısmının ithal edilmesi, fiyatları doğrudan etkiliyor.

Ayakkabı ve giyim harcamaları bütçe planlarını bozuyor

E-ticaret platformu Hepsiburada tarafından yapılan "Okula Geri Dönüş Alışveriş Dinamikleri Araştırması" sonuçlarına göre aileler bu dönemde okul alışverişini tek seferde değil, zamana yayarak yapıyor. Kampanya dönemlerinin 14 Eylül'e kadar devam ettiği göz önünde alındığında ailelerin her bir ürün için en uygun fiyatı yakalamaya çalıştığını söylemek mümkün. Bununla birlikte 805 ebeveyn ve 656 öğrenciyle anket ve odak grup çalışmaları içeren araştırmada, velilerin yüzde 83'ünün okul dönemi öncesinde hazırlıklı olduğu ve alışveriş listeleri hazırladığı görüldü. Araştırmaya göre velilerin yüzde 64'ü bu listeleri başkalarıyla da paylaşıyor.

Araştırmada ailelerin okula dönüş hazırlıkları çerçevesinde bütçe planlamasına da odakladığı dikkat çekti. Buna göre veliler, okul alışverişi için ortalama 9 bin 800 TL; öğrenciler ise ortalama 6 bin TL bütçe ayırıyor. Her ne kadar bütçe sıkı sıkı takip edilse de ayakkabı ve giyim harcamalarının, bütçe aşımında ilk sıralarda yer alan kategoriler olduğu vurgulandı.

Ailelerin yüzde 51'i bütçelerini kesinlikle aşmayacaklarını ifade ederken, araştırmada ödeme seçeneklerinde kredi ve banka kartı öne çıktı. Aynı araştırmanın önceki dönem sonuçlarında velilerin yüzde 55'i kredi kartı limitini kullanmadan borçlanma ya da kredilenmeyi tercih ederken, 2025'te ise en çok 3 ve 6 taksit seçeneğini uygun buldukları görüldü.

Çocukların sözü çanta ve ayakkabıda geçiyor

Söz konusu araştırmanın sonuçlarına göre karar mekanizmasında alışverişin türüne göre farklılık görüldü. Annelerin yüzde 72'si, babaların ise yüzde 58'i alışverişi tek başına yürüttüğünü belirtti. Buna ilave çocukların karar etkisinin en yüksek olduğu kategoriler ise özellikle ayakkabı, kırtasiye ve çanta olarak öne çıktı. Bu alışverişlerde marka kararını etkileyen faktörler arasında ebeveynlerin yüzde 44 oranla öğretmen tavsiyesini dikkate aldığı görüldü. Marka tercihinde öğrencilerin ise yüzde 45 oranla tanıdık ve arkadaş tavsiyesini önemsediği bilgisine ulaşıldı. Öğrenciler ayrıca ürün yorumları ve ürün görsellerine dikkat ettiklerini vurguladı.

Okula dönüş alışverişini online kanallardan yapmayı tercih eden veliler, yüzde 50 oranla uygun fiyatlı ürün bulmanın öncelikleri olduğunu belirtti. Cazip kampanya bulmak ve fiyat karşılaştırması yapmak ise yüzde 37 oranla online kanalları tercih etme kriterleri arasında yer aldığı görüldü. Araştırmada alışverişte online kanalları ilk sıralara yerleştiren ve aynı öncelikleri paylaşan öğrencilerin bu noktada öne çıkan diğer kriterleri ise yüzde 26 oranla başkalarının yorum ve değerlendirmelerini görebilmek ve ürünlerin adrese teslim edilmesi oldu.

"Esnaf ve KOBİ'lere kazandıran dönem"

Okula dönüşün yalnızca bir alışveriş dönemi olmadığını, aynı zamanda Türkiye'nin 81 ilindeki esnaf, KOBİ ve milyonlarca aileyi buluşturan bir süreç olduğunu söyleyen Hepsiburada Ticari Grup Başkanı Ender Özgün, "Önceliğimiz, ailelerin çocuklarının hiçbir ihtiyacının eksik kalmaması için kaliteli ürünleri uygun fiyatlarla ulaştırmak. Bu yıl gerçekleştirdiğimiz araştırmadan elde ettiğimiz bulguları kampanya kurgularımıza da yansıttık.

Ailelerin en çok ihtiyaç duyduğu kategorilerde güçlü indirimler, ödeme kolaylıkları ve hızlı teslimat seçenekleri sunarak velilerin yükünü hafifletiyoruz. Aynı zamanda esnafımıza yeni gelir fırsatları yaratarak ülke ekonomisine de katkı sağlıyoruz. Okula dönüş 100 bini aşkın esnaf ve KOBİ için yeni bir gelir kapısı açarak ekonomiye canlılık katıyor. Bu dönemde Tekirdağ'dan Iğdır'a Türkiye'nin 81 ilindeki KOBİ'ler de satışlarını artırma fırsatı yakalayacak" dedi.