2008-ÖSYS Ek Yerleştirme Stratejileri
Her yıl olduğu gibi bu yıl da üniversite kayıtlarının tamamlanması ardından boş kontenjanlar ilan edildi ek yerleştirme tercihleri alınmaya başlandı. Adaylarımız bu fırsatı en etkili şekilde nasıl kullanabilir? İsabetli tercihler için hangi stratejiler izlenmeli? İki yıllık meslek yüksek okulu tercihlerini yaparken nelere dikkat etmeli?
Öncelikle adaylar ek yerleştirme kılavuzlarını ÖSYM sınav merkezi yöneticiliklerinden temin edeceklerdir. Kılavuz ayrıca OSYM"nin resmi web sitesinde de (www.osym.gov.tr) yayınlanacaktır.
Ek yerleştirmeler genellikle 4-5 gün gibi kısa bir sürede alındığı için adaylar, "ha bugün" "ha yarın" diye ertelemeler yapmamalı ve hızlı davranılmalıdırlar. Adaylar merkezi yerleştirmelerde olduğu gibi ek yerleştirmelerde de iki şekilde tercihlerini bildirebilirler; internet aracılığı ile ve başvuru merkezi aracılığı ile?
Adayların tercih yapabilmesi için 2008-ÖSS"ye başvurmuş olmaları gerekiyor (sınava girmiş olma ve birinci yerleştirmede tercih yapmış olma gibi bir zorunluluk yoktur) ve tercih yapma hakları bulunan tablolardan (Tablo 3A, Tablo 3B ve Tablo 4) toplam 8"i geçmemek üzere istedikleri sayıda tercihte bulunabiliyorlar.
ÖSYS Merkezi Yerleştirmede bir yükseköğretim programına yerleştirilmiş olan adaylar (Açıköğretim Fakültesinin kontenjansız programlarına yerleşenler hariç) kayıt yaptırmamış olsalar dahi ek yerleştirmeye müracaat edemezler. Ek yerleştirmede tercih yapabilmek için merkezi ve ek yerleştirmede hiçbir yükseköğretim programına (açıköğretimin kontenjansız programları hariç) yerleştirilmemiş olmak gerekiyor. Fakat özel yetenek ile yerleşmiş olan adaylar ek yerleştirme için başvuru yapabilirler.
Tablo3A ve Meslek Yüksek Okulu Tercih Stratejileri
Tablo3A, meslek lisesi öğrencilerinin alanlarının devamı hükmünde olan yüksek öğretim programlarına sınavsız olarak geçiş hakları bulunan meslek yüksek okullarından oluşmaktadır. Meslek lisesi mezunları sınavsız geçiş haklarından faydalanabilmek için ÖSS"ye müracaat etmiş olmalıdırlar (sınava girme şartı aranmaz). Meslek lisesi öğrencileri sınavsız geçiş hakları dışında da tercih yapmak istiyorlarsa ÖSS sınavına da girmiş ve yeterli puanı almış olmalıdırlar.
Tablo3A"daki meslek yüksek okullarına yerleşme önceliği ilgili meslek lisesi mezunlarınındır. Meslek lisesi mezunları, kendi aralarında mezuniyet yılı, okul türü ve kendi mesleki teknik eğitim bölgesi (METEB) önceliklerine göre orta öğretim başarı puanı (OBP) üstünlüğü dikkate alınarak yerleştirilir.
Tablo3A"daki Meslek yüksek okulları kontenjanlarının ilgili meslek lisesi mezunlarınca dolmaması halinde genel lise mezunları ve diğer meslek lisesi mezunlarının da yerleştirmeleri yapılır. Bu durumda adayların programın öğrenci aldığı puan türünden en az 145 puan almış olmaları gerekir. Ayrıca genel lise ve diğer meslek lisesi mezunları için bu kontenjanlar alan dışı tercihi olacağından, puanlarının 0,3 orta öğretim başarı puanı çarpımıyla oluşan Y-ÖSS puanları dikkate alınır.
Eğer Tablo3A"nın en küçük puan sütununda (Kılavuz-sütun 6) 100 ve altında rakam var ise bu, programın ilgili meslek lisesi öğrencileri tarafından ortaöğretim başarı puanına göre (OBP) yerleşerek doldurulduğu anlamına gelir. Kaydolmama nedeni ile kontenjan boşluğu oluşur ise (kılavuzda boş kontenjan gözüküyorsa bu şekilde oluşmuştur), bu boşlukların da ilgili meslek liselilerce doldurulma olasılığı oldukça yüksektir.
Eğer Tablo3A"nın en küçük puan sütununda (Kılavuz-sütun 6) 100"ün üstünde rakam varsa bu, ilgili programın ilgili meslek lisesi mezunlarınca dolmayıp genel lise mezunlarının ve diğer meslek lisesi mezunlarının Y-ÖSS puanlarına göre yerleştirildiği anlamına gelir. Meslek yüksek okulu tercihi yapmak isteyen genel lise mezunlarının bu programları tercih edebilmeleri için, programın öğrenci aldığı puan türünden en az 145 puana sahip olmaları ve yerleştirmelerde 0,3 ağırlıklı ilgili puan türlerinin dikkate alınacağını göz ardı etmemeleri gerekir. Genel lise mezunlarının en küçük puan sütununda (Kılavuz-Sütün 6) 100"ün üzerinde puan olan (ÖSS Puanı) yükseköğretim programlarını tercih etmeleri halinde yerleşme olasılıkları daha yüksektir.
Eğer Tablo3A"nın en küçük puan sütununda (sütun 6) ve 7. sütunda hiçbir puan yoksa, bu programın hiçbir şekilde (hem ilgili meslek lisesi mezunu hem de genel liselilerce) doldurulamadığı anlamına gelir. Meslek yüksek okulu tercih etmek isteyen genel lise mezunları yada alanları dışından tercih yapmak isteyen meslek lisesi mezunları (programın öğrenci aldığı puan türünden en az 145 alınmalıdır) bu programları tercih ettiklerinde yerleşme ihtimalleri çok daha yüksek olacaktır.
Son olarak Tablo3A"nın en küçük puan sütununda (sütun 6) ve 7. sütunda "----" işareti varsa bu, o programın yeni açıldığı ve ek yerleştirmede ilk defa öğrenci alacağı anlamına gelir. Bu durumda ilgili programın muadili olabilecek (aynı ildeki aynı program ya da yakın ildeki aynı program) benzerlerinin merkezi yerleştirme sonuç durumu ipucu kabul edilerek tercih yaklaşımı oluşturulabilir.
Tablo3B ve Meslek Yüksek Okulu Tercih Stratejileri
Tablo 3B, gerek meslek lisesi gerekse genel lise mezunların eşit koşullarda yerleştirildiği meslek yüksek okullarından oluşmaktadır. Bu tablodaki meslek yüksek okulu tercihinde bulunabilmek için programın öğrenci aldığı puan türünden en az 145 puan almış olmak gerekir ve yerleştirmelerde 0,3 orta öğretim puanıyla hesaplanmış (0,3 Ağırlıklı Puan) Y-ÖSS puanları dikkate alınır.
Tablo 3B tercihleri de merkezi yerleştirme (ilk yerleştirme) sonrası oluşan "En Küçük Puan" sütunu verileri dikkate alınarak yapılabilir. Tablo 3B"den tercihte bulunabilmek için, adayın puanı programın "En Küçük Puanı" sütununda yer alan puana eşit ya da daha büyük olmalıdır. Tablo3B"nin "En Küçük Puan" sütununda hiç bir işaret yok ise bu ilgili programın ilk yerleştirmede doldurulamadığı anlamına gelir. Kontenjanı dolmayan Tablo3B programları tercihi içinse ilgili puan türünden 145"i geçmiş olmak yeterlidir. Tablo3B"nin "En Küçük Puan" sütununda "----" işaretinin bulunması ise bu programın yeni açıldığı ve ilk defa ek yerleştirme ile öğrenci alacağı anlamına gelir ve bu program tercihleri için de ilgili puan türünden 145"i geçmiş olmak yeterlidir.
Tablo4 ve Lisans Programı Tercih Stratejileri
Tablo4, 4 veya daha fazla yıl eğitim veren lisans programlarından oluşmaktadır. Bu tablonun en küçük puan sütununda (sütun 8) hiçbir işaret bulunmuyorsa, programın merkezi yerleştirme ile dolmadığı anlamına gelir. Aynı sütunda "- - - -" işareti varsa bu da programın merkezi yerleştirme sonrasında yeni açıldığını gösterir. Bu işaretlerin bulunduğu programları tercih etmek yerleşme ihtimalini artıracaktır.
Tablo4"ten tercih yapmak isteyen adaylar, programın öğrenci aldığı puan türünden en az 165 puan almış olmalıdırlar. Eğer sütun 8"de ÖSS puanı varsa, bu programı tercih etmek isteyen adayların ilgili puan türündeki Y-ÖSS puanları, burada belirtilen (tablo 8"deki en küçük puan) puana eşit yada daha büyük olmalıdır.
Tablo4 incelendiğinde, bazı devlet üniversitesi programlarının ve vakıf üniversitelerinin oldukça boş kontenjanlarının bulunduğu görülecektir. Bu programları tercih etmeden önce mezuniyet sonrası iş bulma ve istihdam koşulları ve vakıf üniversitesi eğitim koşulları (ücret) iyice araştırılmalıdır.
Adayların bütün tablolar için dikkat etmeleri gereken çok önemli hususlar da var ki, bunlar;
Adaylar, mutlaka tercihlerinin özel koşullarının incelemelidir. Koşulları kendilerine uymayan programı tercih ettiklerinde yerleşseler bile kayıtları yapılamayacaktır. Ve yerleştikleri için bir sonraki yıl yerleştirmelerinde puan kaybına uğrayacaklardır.
Adaylar en çok yerleşmek istedikleri tercihlerini en üste yazmalıdırlar. Çünkü adaylar yerleşebilecekleri en üst tercihlerine yerleştirilirler ve bu tercihin altındaki tercihler dikkate alınmaz. Adaylar ek yerleştirmelerde mutlaka yerleşmek istiyorlarsa, tercihlerinin son bir ikisini yukarıda belirttiğimiz stratejiler doğrultusunda kesinlikle yerleşebilecekleri programlara ayırmalıdırlar.
Adaylar tercihlerinin amaçladıkları yaşamlarına uygun, iş ve istihdam imkanı olup olmadığı konularını dikkate almalı ve yerleştiklerinde gidebilecekleri programları tercih etmelidirler.
"Bu yıl bir yerleşeyim de, seneye tekrar sınava girerim" düşüncesiyle tercihte bulunulmamalıdır. Zira adaylar ek yerleştirmede yerleştiklerinde, kayıt yaptırmasalar da, kayıt dondursalar da veya kayıt yaptırıp okusalar da bir sonraki yıl ÖSS"ye girdiklerinde yerleştirmelerde orta öğretim başarı puanlarından %50 kayba uğrayacaklardır.
Örneğin adayımız 210 sayısal puan almış olsun. Adayımıza 60 puan da orta öğretim başarı puanı hesaplanarak eklendiğini ve puanının 270 olduğunu varsayalım. Bu aday bu yıl yerleşip kayıt yaptırmasa da, kayıt dondursa da, yerleştiği programı okumaya başlasa da bir sonraki yıl 60 olan orta öğretim başarı puanından %50 kayba uğrayacak ve 60 olan OBP 30"a düşecektir. Bu aday bir sonraki yıl 230 sayısal puan alsa da kayba uğramış OBP 30 olarak eklendiğinde ancak 260 Y-ÖSS puanına ulaşabilecektir. Bu durum açıköğretimin kontenjansız programlarına ve sınavsız geçişle yerleşmelerde geçerli değildir.
Adaylar, ÖSS-SÖZ-1, ÖSS-SAY-1, ÖSS-EA-1 ve ÖSS-DİL puan türlerinin herhangi birinden en az 145 puan almaları halinde ilgili puan türüne bakılmaksızın açıköğretimin kontenjansız programlarını tercih edebilirler (Açıköğretim Fakültesi Bilgi Yönetimi Programı için ÖSS-EA-1 en az 145 olmalıdır) ve yerleştiklerinde bir sonraki yıl puan kaybına uğramazlar.
Adaylarımıza ek yerleşme fırsatını en etkili şekilde değerlendirmelerine yardımcı olacak stratejileri belirtmeye çalıştık. Gençlerimizin ideallerine en uygun tercihleri yapmaları temennisiyle, başarılar dilerim.
Sinan ÇAĞIRAN
Psikolojik Danışman
www.OSSservisi.com Editörü