?E-postayla tebligat büyük sakıncalar doğurur'
Elektronik posta ile tebligat yapılmasına olanak tanıyan yasa tasarı Başbakanlık'ta görüşülüyor. Uzmanlar kayıtlı elektronik posta sistemi oluşturulmadan elektronik tebligat yapılmasının tüketicileri mağdur edeceği uyarısında bulunuyor.
İSTANBUL - İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilişim Teknolojisi Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin kurucu ve direktörü Yrd. Doç. Leyla Keser Berber, ?Adalet Bakanlığı'nın bir kanun tasarısı hazırlayarak, elektronik posta ile tebligat yapılabileceğini öngörmesi ve hukuken bağlayıcı ve güvenilir olmayan bu iletişim şekline hukuki sonuç bağlaması kabul edilebilir bir durum değil? dedi. Berber, yasayı hazırlayanların sadece altyapıdan değil, dünyadan da habersiz olduklarını söyledi. Avukat Yasin Beceni ise, ?Tasarı telekomünükasyon altyapısı hazırlanmadan yasalaşırsa, doğacak kaos nedeniyle tüketiciler mağdur olacak? diye konuştu.
Tebligat Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'na eklenen 7/a maddesinde, ?Tebligata elverişli bir elektronik posta adresi vererek, bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye, elektronik posta adresi ile tebligat yapılır? deniliyor. Berber ise elektronik tebligatın dünyadaki uygulamalara paralel olarak mutlaka kayıtlı elektronik posta sistemi üzerinden yapılması gerektiğini belirtiyor. NTVMSNBC'nin sorularını yanıtlayan Berber, elektronik posta sistemi ile yapılacak tebligatın sakıncalarını anlattı.
E- POSTA YOLU İLE İLETİŞİM HUKUKEN BAĞLAYICI DEĞİL
Elektronik tebligatın normal elektronik posta yolu ile yapılması durumunda doğacak sakıncalar neler?
Elektronik posta yolu ile iletişim hukuken güvenli olmayan bir iletişim şeklidir. Kayıtlı elektronik posta sistemi (certified e-mail veya registered e-mail) ve güvenli elektronik imza/zaman damgası teknolojileri kullanılmadığı sürece, bir elektronik postayı gönderen ve alan tarafların kim olduklarını tespit etmek mümkün olmadığı gibi, mesajın içeriğinin de internette üçüncü kişiler tarafından değiştirilip değiştirilmediği de bilinememektedir. Dolayısıyla elektronik posta yolu ile iletişim hukuken bağlayıcı değildir. Elektronik posta ispat hukuku sistemimizde hakimi bağlamayan takdiri deliller arasında değerlendirilmektedir. Bu hususlar dikkate alındığında Türkiye'de Adalet Bakanlığı'nın bir kanun tasarısı hazırlayarak, elektronik posta ile elektronik tebligat yapılabileceğini öngörmesi ve hukuken bağlayıcı ve güvenilir olmayan bu iletişim şekline hukuki sonuç bağlaması kabul edilebilir bir durum değil. Bu dünyadaki ülkeler ileriye giderken, Türkiye'yi göz göre göre geriye götürmekten başka bir şey değil.
DÜNYADAN HABERDAR DEĞİLLER
Altyapı elektronik tebligat için uygun değil diyorsunuz, yasayı hazırlayanların bu altyapıdan haberleri var mı?
Bu yasayı hazırlayanlar sadece altyapıdan değil, kanaatimce dünyadan da haberdar değiller. Olsaydı tasarıdaki bu hüküm, bu kadar eleştiriye rağmen hiç kalem oynatılmadan Başbakanlığa gönderilmezdi. Kayıtlı elektronik posta sistemi, tamamen uluslararası standartlara göre yürüyen teknik bir konu. Bu standartlara uygun bir yapı kurulması için uğraşılması ve tasarıdaki hükümlerin bu doğrultuda değiştirilmesi gerekirdi. Şimdi tüm gözler bu kadar eleştirilere hedef olan bir tasarıya, tasarıyı Meclis'e göndermeden önce Başbakanlığın ne şekilde cevap vereceğinde! Bu yanlıştan çok geç olmadan dönülmesini ve kurumların yasalar hazırlanırken veya tüm vatandaşları ilgilendiren başka herhangi bir iş yapılırken, bu ülkenin menfaatlerini kendi kişisel kaprisleri ve egolarının önünde tutmalarını bekliyoruz.
Kayıtlı elektronik posta sisteminin özellikleri, sağladığı olanaklar neler?
Kayıtlı elektronik posta sistemi, elektronik ortamda yapılan gönderilerin ne zaman yapıldığını ve karşı tarafa ne zaman ulaştığını kesin olarak tespit eden bir sistem. Sistem içerisinde yer alan taraflar gönderinin kendisi tarafından gönderilmediğini, gönderilen taraf da kendisine ulaşmadığını iddia edememektedir. Sistem içerisinde yer alan taraflar dilerlerse uyuşmazlık sırasında ibraz edilmek üzere gönderilerin (elektronik dokümanların) saklanmasını da talep edebilmektedir. Sistem kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcıları tarafından işletilmektedir. Bu kuruluşların hangi niteliklere sahip olacakları ve yetkilendirilmeleri bu alanda düzenleme yapan kuruluşlar (ülkelerin telekomünikasyon otoriteleri) tarafından yerine getiriliyor. Avrupa Birliğinin Telekomünikasyon alanında resmi standartlarını belirleyen Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü (ETSI) kayıtlı e-posta sistemine ilişkin standartları da Kasım 2008 tarihinde yayınlamıştır. Türkiye'yi ETSI nezdinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (eski adıyla Telekomünikasyon Kurumu) temsil etmektedir.
Örneklemek gerekirse; kayıtlı elektronik posta uygulaması Türkiye'de başladığında herkesin örneğin; [email protected] uzantılı bir e-posta adresi mevcut olacak. Bu e-posta adresimiz artık bizim hukuken bağlayıcı şekilde iletişim yapmamızı sağlayacak ilk adım olacaktır. Bu e-posta adresimize gelen mesajları almadığımızı, okumadığımızı, mail sistemimizde hata olduğunu, sistemin çöktüğünü artık iddia edemeyeceğiz. Çünkü; kayıtlı elektronik posta sisteminde gönderilen ve alınan e-postalar güvenilir bir üçüncü taraf rolünde olan kayıtlı e-posta hizmet sağlayıcılar üzerinden geçmektedir. Her kullanıcı mutlaka aynı hizmet sağlayıcıdan hizmet almak zorunda değildir. BTK'nın belirlediği isterlere uygun hizmet veren herhangi bir servis sağlayıcıdan da hizmet alınabilecektir.
Türkiye'de kayıtlı elektronik posta sisteminde hangi noktada?
Kayıtlı elektronik posta sistemi bir telekomünikasyon hizmeti ve Türkiye'de de bu sisteminin regülasyonunun dünyadaki uygulama doğrultusunda Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından yapılması gerekiyor. Nitekim BTK bu amaçla TÜBİTAK'a kayıtlı elektronik posta sisteminin kurulmasına ilişkin bir proje önerisiyle müracaat etti, cevap bekleniyor. Ayrıca e-Dönüşüm Türkiye İcra Kurulu'nun Aralık 2008'de yaptığı toplantıda da kayıtlı elektronik posta sisteminin BTK'nın yeni nesil e-Devlet Projesi olmasının arzu edildiği yönünde BTK tarafından bir sunum yapıldı ve karar bekleniyor.
TASARI TÜRK TİCARET KANUNU İLE ÇELİŞİYOR
Ayrıca halihazırda Mecliste görüşülen Türk Ticaret Kanunu'nun kabul edilen 18 maddesinin 3. fıkrası ile de kayıtlı elektronik posta sistemi artık hukuken hayatımıza girmişti. Bu hüküm, ?Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe veya sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi vasıtasıyla yapılır? diyor... Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan Tasarı bu noktada Türk Ticaret Kanunu'nun 18. Maddesi'nin 3. fıkrası ile de çelişiyor.
Kayıtlı elektronik posta yolu ile tebligat hangi ülkelerde uygulanıyor?
Kayıtlı e-posta sistemi Belçika, İtalya, Fransa, Avusturya, İsviçre, Norveç ve İspanya'da etkin olarak uygulanıyor.
BÖYLE BİR DÜZENLEME KAOS YARATIR
Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Av. Yasin Beceni de tasarıda yer alan düzenleme konusunda uyarıda bulundu. Beceni, tasarının bu şekilde yasalaşması halinde doğabilecek sakıncalara dikkat çekti: ?Bu sistemin öncelikle bir telekomünikasyon altyapısı olarak düzenlenebiliyor olması lâzım. Aksi durumda altyapı hazır olmadan yapılan böyle bir düzenleme kaos yaratır. Tüketicinin mağduriyetine yol açar.?
Hukukta hak düşürücü sürelerin önemine dikkat çeken Beceni, elektronik posta yolu ile tebligatta doğabilecek sıkıntıları da şöyle örnekledi:
?Başımıza şöyle şeyler gelebilir. Elektronik posta adresinin kim tarafından ne şekilde kullanılacağı belli değil. E-postaya ödeme emri gönderdiler diyelim. 10 gün içinde itiraz etmeniz lâzım. Süre tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar. Eğer ödeme emri posta kutunuza gönderildi diyelim. Siz yurtdışındasınızdır veya e-postayı okumazsanız veya hastalandınız diyelim. Size gönderildiği tarihten itibaren 13 gün içinde ona bakamadıysanız ne oluyor? Size 100 milyarlık takip başlattılar diyelim. Size e-posta gönderildiği tarihten itibaren 13 gün içinde okumadığınızda 100 milyarlık borç kesinleşmiş oluyor. Karşı taraf sizin hakkınızda haciz işlemeni başlatabilir.?
TEBLİGAT KANUNU'NDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI
Madde 7/a:Tebligata elverişli bir elektronik posta adresi vererek, bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye, elektronik posta yoluyla tebligat yapılabilir. Sermaye şirketlerine, elektronik posta yoluyla tebligat yapılması zorunludur. Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik posta yoluyla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması halinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır. Elektronik posta yoluyla tebligat, muhatabın elektronik posta kutusuna ulaştığı tarihi izleyen üçüncü günün sonunda yapılmış sayılır. Elektronik posta yoluyla yapılacak tebligata ilişkin usûl ve esaslar ile bu tebligat sebebiyle alınacak ücret ve bu ücretin aktarılacağı yer ve diğer hususlar yönetmelikte gösterilir.?