Sosyal Güvenlik Reformu 'sağlık şemsiyesi'ni genişletti, açığı büyüttü
Sosyal Güvenlik Reformu'nun üzerinden tam 1 yıl geçti. Yeni düzenlemeyle SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı, 'Sosyal Güvenlik Kurumu' adıyla birleştirilirken, sağlık alanında da pek çok yeni uygulama hayata geçirildi. Bunlardan en önemlisi, 18 yaşına kadar herkesin sağlık güvencesine alınması oldu.
Geçtiğimiz yıl 1 Ekim'de yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformu, özellikle sağlık alanında büyük yenilikler getirdi. 18 yaşını doldurmamış kişilere, bakıma muhtaçlara, acil vakalara, iş kazası ve meslek hastalığı geçirenlere ve bulaşıcı hastalıklara yakalananlara sosyal güvenlikleri olup olmadığına bakılmaksızın sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı verildi. Bundan yararlanabilmek SSK'lıda 90 gün, ailesi için 120 gün, Bağ-Kur'luda 240 gün olan prim ödeme şartı 30 güne indirildi. Böylece ilk kez işe giren birinin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için 1 aylık sigorta yeterli hale geldi. Bağ-Kurlu daha önce hastaneye gidebilmek için 8 ay bekliyordu. Yasayla birlikte tıpkı askerlik borçlanması gibi doğum borçlanması da sosyal güvenlik mevzuatına girdi. Engelli çocuğu olan annelere erken emeklilik hakkı tanındı. Reformla birlikte toplam 14 milyon 994 bin kişi aktif sigortalı iken sosyal güvenlik şemsiyesi sağlık yönünden 57 milyon 550 bin kişiyi kapsar şekilde genişletildi.
Reformun sağlıkla ilgili getirileri vatandaşın hayatını kolaylaştırırken, sosyal güvenlik açıklarında krizin de etkisiyle kötüye gidiş sürüyor. Sigortalı sayısının azalması ise aktif-pasif dengesi olarak ifade edilen çalışan sayısının emekli sayısını karşılaması oranında bozulmanın devamına yol açtı. 2008'de 1,90 olan aktif-pasif dengesi, 2009'da 1,82'ye kadar düştü. Kriz sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) prim gelirleri azaldı. Bu da sosyal güvenlik sistemine aktarılan kaynağın artmasına yol açtı. Geçen yıl sisteme 35 milyar lira olarak gerçekleşen bütçe transferi, bu yılın temmuz ayında 31 milyara ulaştı. Yıl sonuna kadar açığın 52 milyara TL'ye ulaşacağı tahmin ediliyor. Prim gelirlerinin emekli aylığı ve sağlık giderlerini karşılama oranı geçen yıl yüzde 64 iken, rakamın bu yıl sonu itibarıyla yüzde 43'e gerilemesi bekleniyor. Açıkları azaltma iddiasıyla hazırlanan reformun ilk aşamada istenen sonucu veremediği görülüyor. Ancak emeklilik yaşını yukarıya çekmesiyle uzun vadede açıkları azaltacağı düşünülüyor. Yeni kanunda 2036'ya kadar emeklilik yaşında değişiklik yapılmadı. Bu tarihten sonra ise kademeli bir artışla erkeklerde 2046 yılında kadınlarda 2048'de 65 yaş uygulamasına geçilecek. Reform, işsiz kalanların sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkını sınırlandırdı. Reformdan önce işsiz kalan bir SSK'lı ve ailesi 6 ay boyunca sağlık hizmeti alabiliyordu. Reformla birlikte bu süre 100 güne indirildi. Böylece işini kaybedenlere bir darbe de SGK vurdu. İşsizlerin sağlıktan yararlanma hakkı 80 gün azaltıldı.
SİGORTALIYA YURTDIŞINDA TEDAVİ İMKÂNI
Reformla aile içinde kişi başı geliri asgari ücretin üçte birinden az olanların sağlık primlerinin devlet tarafından karşılanmasına karar verildi. Ancak henüz il müdürlükleri yeni mevzuatı tam olarak bilmediği için çok sayıda vatandaş geri çevriliyor. Yeni yasayla Türkiye'de tedavisinin yapılmadığı tespit edilen kişilerin yurtdışına gönderilebilmesinin yolu açıldı. Ayrıca ülkede yapılamayan tetkiklerin yurtdışında yaptırılmasına da imkân verildi. Bağ-Kurluların tedavi için il dışına çıkmaları halinde yol ve refakatçi giderleri de SGK tarafından karşılanıyor.
Bürokrasi azaldı hizmet ağı büyüdü
Sosyal Güvenlik Reformu ile çok sayıda sosyal güvenlik merkezi kurularak hizmet ağının genişletilmesine başlandı. SGK çalışanlarına toplam kalite yönetimi seminerleri verildi. 13 koordinatör il belirlenerek, merkezden yönetim yerine yerelden yönetim tarzına geçildi. Sağlık karneleri kaldırıldı, nüfus cüzdanı ile hastanelerde hizmet dönemi başladı. 85 yaş üzeri yaşlılar ile özürlü maaşlarını evlerinde ödeme imkânı getirildi. Sağlıkta denetim çalışmalarına hız verildi.
Memura ölüm aylığı kolaylaştı
Sosyal Güvenlik Reformu'nun getirdiği diğer önemli değişiklikler şöyle: Memurlarda ölüm aylığı kolaylaşırken SSK'lılar için zorlaştırıldı. Memurlar eski-yeni diye ikiye ayrıldı. Reform öncesi çalışan memurlar hiçbir düzenlemeden etkilenmeyecek. Yasanın çıktığı tarihten itibaren göreve başlayanlar ise yeni yasaya tabi oldu. Gazeteci, pilot ve sanatçılar başta olmak üzere bazı iş kollarında fiili hizmet zammı kaldırıldı.
ÇAĞLAR AVCI, İSA YAZAR