Vergi İadelerine İlişkin Soru Cevaplar

Vergi İadelerine İlişkin Soru Cevaplar

Sitemize gelen sorular doğrultusunda; hangi harcamaların vergi iadesine tabi olmadığı, verilen fişlerin hangi dönemleri kapsaması gerektiği, bu uygulamadan kimlerin yararlanabileceği, alınacak vergi iade tutarının nasıl hesaplanacağı, geçersiz fiş verilmesi halinde karşılaşılacak müyeddiler vb. sorular hakkında hukuki düzlemde bir açıklama yapılmasının faydalı olacağına inanıyoruz. Diğer taraftan, 24/04/2003 tarih ve 25088 sayılı Resmi gazetede yayımlanan 4842 sayılı Kanunla vergi iade sisteminde köklü değişiklikler yapılmış olup, bu değişilik 2004 yılında verilecek vergi iadelerinde geçerli olacaktır. Bu yıl içinde gerek verilecek belgeler ve gerekse de alınacak vergi iade tutarının hesaplanmasında eski sistem uygulanacaktır. Ayrıntılı bilgiler için tıklayın.

GENEL BİLGİ

2003 yılında kabul edilen 4842 sayılı kanunla vergi iadesi sistemine değişiklik getirilmiş olmakla birlikte, 2003 yılında toplanan belgelere istinaden 2004 yılında yapılacak iadelerde eski hükümler geçerli olacaktır. Bu nedenle ücretlilere bu sene yapılacak vergi iadeleri ile ilgili açıklamalarımız geçen yıl olduğundan çok farklı olmayacaktır.

Ücretlilere vergi iadesi Gelir Vergisi Kanunu'nun 4842 sayılı kanunla kaldırılan 63/5'inci maddesi hükümleri uyarınca yapılmaktadır. Kanun maddesine göre, "Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık toplam tutarının 1/3`ü," ücretin gerçek tutarının tespitinde indirim konusu yapılır.
Ancak, indirim konusu harcamaların Türkiye`de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzelkişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Bu suretle hesaplanan indirim tutarı, harcamanın yapıldığı yıla ait ücretin yıllık vergi matrahının % 35`ini geçemez. Bu indirim de dikkate alınmak suretiyle hesaplanan vergi ile mükellefin o yıl içinde tevkif suretiyle ödediği vergi tutarı arasındaki fark, ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir.

SORU CEVAPLAR

1- Verilen fişler hangi dönemi kapsamalıdır?
Özel gider indiriminden yararlanmak için verilecek belgeler 1 Ocak- 31 Aralık 2003 dönemini kapsamalı. Ancak, ücretli yıl içinde herhangi bir tarihte işe başlamış ise işe başlama tarihinden önceki belgeler özel gider indirimi uygulamasında dikkate alınmaz.

2- Vergi İadesi Bildirimlerinin Son Veriliş Tarihi Nedir?
Memurların 1 Ocak-31 Aralık 2003 dönemine ait biriktirdikleri harcama belgelerini en geç 2004 yılının Ocak ayının 20`si akşamına kadar özel gider indirimine ait bildirim ile birlikte halen çalıştıkları veya en son çalıştıkları işverene vereceklerdir.

3- Hangi Harcamalar Geçerli Değildir?
Aşağıdaki harcamalar özel gider indirimi kapsamı dışındadır.
-İkamet edilen konuta ait yakacak giderleri (odun, kömür, fueloil, gazyağı alımı) ile bunların nakliyesi için yapılan giderler,
-Vekalet ücretleri,
-Yolcu ve yük taşıma giderleri,
-Otel, motel ve pansiyonlara ödenen konaklama ücretleri,
-Tiyatro, sinema, konser salonu, plaj, yüzme havuzu giderleri, (eğlence-dinlenme giderleri)
-Ziynet ve süs eşyaları,
-Temizlik madde ve malzemesi alımları,
-Her türlü kadın ve erkek tuvalet ve ıtriyat madde ve malzemesi alımları,
-Kozmetik maddelerinin alımları,
-Çiçek alımları,
-Kuaför ve berberlere ödenen ücretler,
-Fotoğraf filmi ve tab ücreti,
-Fotokopi ücreti (eğitim gideri niteliğinde olmayanlar),
-Ampul, floresan ampul ve pil alımları,
-Plak, teyp ve video kaset alımları ile bunların kiralanması karşılığında ödenen ücretler,
-Konutların boya ve badana giderleri ile duvar kağıdı giderleri,
-Elektrik ve su tesisatı için yapılan ödemeler,
-Billuriye, züccaciye,
-Çocuk oyuncakları,
-Havlu, çarşaf, nevresim alımları,
-Plastik eşya alımları,
-Çanta, valiz alımları,
-Tüp gaz giderleri,

4- Bir fişin içinde birden fazla farklı türden harcama varsa bu nasıl sınıflandırılacaktır?
Aynı harcama belgesinde indirime konu olan birden fazla harcama çeşidinin olması halinde ise, bu belge, özel gider indirimine ait zarfın ön yüzündeki harcama cinsinden, miktarı yüksek olan gruba ait harcama belgesi olarak gösterilecektir. Örneğin, harcama belgesinde 15.000.000 TL lık gıda harcaması ile, 20.000.000 TL lık giyim harcaması varsa, 35.000.000 TL nın tamamı giyim harcaması olarak beyan edilecektir.

5- Fişin içinde geçerli harcamalar olmazsa ne yapmam gerekiyor?
Bir harcama belgesinde birden fazla harcama çeşidinin olması halinde, özel gider indirimine konu olmayan harcamalar belge toplamından düşülerek, indirime konu olacak harcama tutarı tespit edilecektir.

6- Özel gider indiriminin (vergi iadesi ) tespitindeki ücretten ne anlaşılmalıdır?
Özel gider indirimi uygulamasından ücret geliri elde edenler yararlanabilmektedir. Diğer taraftan, 30.12.1993 tarih ve 21804 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3946 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesine eklenen 5 numaralı bent hükmünde ücretlilerin vergi matrahlarından eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının belli bir kısmının, özel gider indirimi olarak indirilebilmesine imkan sağlanmıştır. Bu bent 4842 sayılı Kanunun 37/1-d maddesiyle 1.1.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, 1.1.2003-31.12.2003 tarihi için verilecek fişlere engel değildir. Yani 2002 yılında uygulanan sistem aynen 2003 yılı için de uygulanacaktır.

Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.

Bu Kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır:

1. İstisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları;
2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler;
3. Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler:
4. Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısiyle ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
5. Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
6. Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.

7- Harcamaların özel gider indirimine konu olması için aranan şartlar nelerdir?
Harcamaların özel gider indirimine konu olabilmesi için, Harcamaların Türkiye'de yapılması ve Harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alanın belgelerle tevsik edilmesi şarttır. Türkiye'de yapılmayan harcamalar özel gider indirimine konu olmayacaktır.

Ayrıca, yapılan harcamaların ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları tarafından yapılması ve satın alınan mal ve hizmetlerin bunlar tarafından tüketilmesi gerekmektedir. Ücretlinin ücreti ile mütenasip olmayan veya bunlar tarafından tüketilmeyen mal ve hizmetler özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir. Örneğin 3 kişilik bir aile için yıllık 100 çuval un tüketimi normal değildir. Bu şekilde bir fatura geçerli olmayacaktır.

Öte yandan, Türkiye'deki harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olan, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yapılması ve nitelikleri aşağıda açıklanan belgelerle tevsik edilmesi şarttır. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 7 nci maddesi veya kendi özel kanunlarında yer alan hükümlerde kurumlar vergisi muafiyeti tanınan kurumlardan yapılan harcamalar, özel gider indirimine konu harcama olarak kabul edilmeyecektir. Ancak, vergi muafiyeti tanınmamış vakıflar ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların iktisadi işletmeleri, kurumlar vergisine tabi olduğundan bu nitelikteki vakıfların iktisadi işletmelerine ait harcama belgeleri, özel gider indirimine konu olacaktır.

Bu nedenle, genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapılan eğitim, sağlık ve gıda harcamaları bu kapsamda değerlendirilmeyecek ve bu harcamalar özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan kira ödemeleri de bu nitelikte kabul edilecektir. Diğer bir ifade ile özel gider indirimine konu olan harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olmayan kişi, kurum ve kuruluşlara yapılması halinde, bu harcamalar, özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir.

Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde yer alan istisnalardan yararlanan kurumlar ile bu maddenin 3946 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümlerinde yer alan ve istisna uygulaması devam eden eğitim ve sağlık kurumlarına yapılan ödemeler (harcamalar), özel gider indirimine konu olacaktır.

8- Vergi İadesine Konu Harcamalar Nasıl Belgelendirilecek?
Ücretliler özel gider indirimine konu olan harcamalarını, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacakları şu belgeler ile tevsik edeceklerdir.
- Fatura,
- Serbest meslek makbuzu,
- Perakende satış fişi,
- Ödeme kaydedici cihazlara ait satış (yazar kasa) fişi.
Fatura, serbest meslek makbuzu ve perakende satış fişlerinde yer alması gereken asgari bilgiler ve bu belgelerle ilgili esaslar, 2.2.1985 tarihli ve 18654 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basımı ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelik" ve bu konudaki Vergi Usul Genel Tebliğlerinde açıklanmıştır. Ödeme kaydedici cihazlara ait satış (yazar kasa) fişlerinde bulunması gereken asgari bilgiler ile bu belgenin esasları da Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla İlgili Genel Tebliğlerde belirtilmiştir.
Öte yandan, 17.11.1990 gün ve 20698 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 206 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, kurumlar vergisinden muaf olan kurumların, düzenleyecekleri belgelerde ve ödeme kaydedici cihazlara ait satış (yazar kasa) fişlerinde, "Kurumlar Vergisinden Muaftır" ibaresine yer verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu ibare konulan belgeler, özel gider indirimine konu edilmeyecektir.
Diğer taraftan, gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda ise, bu kişilerin kira gelirleri (istisna tutarını aşanlarda) için yıllık beyanname vermek mecburiyeti bulunmaktadır. İstisna tutarını aşmayan kira geliri sahipleri de yine gelir vergisi mükellefi olmakla birlikte, bu mükellefler Gelir Vergisi Kanununun 85 inci maddesi uyarınca yıllık beyanname vermemektedirler. Bu nedenle, gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda, kira ödemesine ilişkin banka dekontu; kira ödemesinin nakten yapılması halinde ise ödemeye ilişkin mal sahibinin vereceği belge ile kira sözleşmesinin bir örneği tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.

9- Kimlerin Adına Düzenlenen Harcama Belgeleri Vergi İadesine Konu Olacaktır?
Özel gider indiriminden ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler ile bunların eş ve çocukları yararlanacaktır. Bu nedenle, ücretlilerin kendileri, eş ve çocukları adına düzenlenen ve yukarıda açıklanan belgeler özel gider indirimine konu olacaktır. Eş ve çocuk tabirinden ne anlaşılması gerektiği aşağıda açıklanmıştır. Eş: Medeni Kanun hükümlerine göre aralarında evlilik bağı kurulmuş olan kadın ve erkekten her biridir. Çocuk: Gelir Vergisi Kanununun 3239 sayılı Kanunla değişik 93 üncü maddesinin son fıkrasına göre, çocuk tabiri mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil) 18 yaşını doldurmamış evlatları ifade edecektir. Diğer taraftan, Çocuk tabiri genellikle 18 yaşını doldurmamış kişileri ifade etmekle beraber, iade uygulamasında ücretli ile birlikte oturan veya ücretli tarafından bakılan kişiler çocuk olarak kabul edilir. Çocuk 18 yaşından büyük olabilir, harcamalarının iade kapsamında kullanılabilmesi için ücretli tarafından bakılıyor olması yeterlidir.

10- Yıl içinde iş değiştirenlerde vergi iadesi nasıl uygulanacak?
Bir işveren nezdinde ücretli olarak çalışmakta iken, bu işvereninden ayrılarak başka bir işveren nezdinde çalışan ücretliler, işveren değiştirdiği takvim yılına ait özel gider indirimine ait bildirimi, en son çalıştığı işverene verecektir. Ancak, bu ücretliler, daha önce çalıştığı işyerinde kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahını, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin ilgili vergi dairesine yatırılmış olduğunu gösterir bir belgeyi alarak, bu belgeyi de en son çalıştığı işverene ibraz etmek zorundadır. En son çalıştığı işveren, bu belgeleri de dikkate alarak, işlem yapacaktır.

11- Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alan ücretlilerde özel gider indirimi uygulaması nasıl yapılacak?
Ücretlilerin aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alması halinde her bir işverene özel gider indirimine ait bildirimi vermesi mümkün bulunmaktadır. Her bir işveren kendi ödediği ücretlerin vergi matrahlarına, göre özel gider indirimi uygulayacaktır.

12- Emeklilik nedeniyle veya herhangi bir nedenle işten ayrılan veya ölen ücretlilere ait özel gider indirimi nasıl yapılacak?
Emeklilik nedeniyle veya herhangi bir nedenle işinden ayrılan ücretliler, 1 Ocak tarihinden başlayarak işlerinden ayrıldıkları tarihe kadar biriktirdikleri özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, yukarıda açıklanan esaslar ve süreler dahilinde işverene bildireceklerdir. Ölüm nedeniyle işten ayrılan ücretlilerin varislerinden bir tanesi (kendisi ve diğer varisler adına) yine yukarıda açıklanan şekilde 1 Ocak'tan ölüm tarihine kadar olan harcama belgelerini murisin işverenine ibraz edebilecektir.

İşverenlerden genel bütçeye dahil olan daireler, özel gider indirimi bordrosuna dahil ettirdikleri bu ücretliler için ayrıca hazırlayacakları tahakkuk müzekkeresi ve verile emrine dayanılarak, Şubat ayı içinde emeklilerine veya ölenlerin kanuni varislerine nakten ödeyeceklerdir. Muhtasar beyanname veren kamu kurum ve kuruluşları ile diğer işverenler yanında çalışmakta iken yıl içinde emekli olan, işten ayrılan ve ölenlerin özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farkı, Ocak ayına ait olup, 20 Şubat akşamına kadar muhtasar beyanname ile beyan edilen tevkif suretiyle kesilen vergilerden mahsup edilecektir. Bu mahsuba rağmen arta kalan özel gider indiriminden doğan vergi farkının bulunması halinde bu fark, muhtasar beyanname veren işverene, vergi dairelerince nakten iade edilecektir. Bu iade vergi inceleme raporuna dayanılarak yapılacaktır. Mahsup edilen vergi tutarı ile vergi dairelerince yapılan iadelerin işverenlerce 20 Şubat akşamına kadar hak sahiplerine nakten ödenmesi zorunludur. Ancak, iadenin vergi dairesinden bu tarihten sonra alınması halinde, vergi farkı, hak sahiplerine alındığı tarihten itibaren 3 gün içinde ödenecektir.

13- Kira ödemeleri nasıl beyan edilecek?
Kira ödemelerinin belgelendirilmesi, kira sözleşmenin eklenmesi şartıyla banka dekontlarının ibrazı, bankamatik makbuzlarının ibrazı veya evsahibinin kirayı tahsil ettiğine dair imzalı bir yazının ibrazı yoluyla da olabilir.

14- Geçersiz bir fiş verirsem ne olur?
Geçersiz belge verilerek haksız yere iade alınması durumunda cezai müeyyideler sözkonusu olacaktır. Şayet işverenler geçersiz belgeleri ön incelemeden geçirip eleme yaparak iade kapsamına almıyorlarsa sorun yoktur. Ancak, geçersiz belgelerle iade alınırsa iki türlü cezai müeyyide sözkonusu olabilir. Birincisi, özel gider indirimi kapsamına girmeyen fakat sahte olmayan belgelerle iade alınabilir ki; bu durumda geçersiz belgelere isabet eden vergi cezalı olarak alınır. İkincisi ve daha ağır bir şekilde cezalandırılan durum ise, özel gider indirimi kapsamına girsin girmesin, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanarak iadeye sabep olunmasıdır. Yani, halk arasında sahte fatura diye tabir edilen belgelerle iadeye sebep olunmasıdır ki, bu durumda vergi cezalı olarak alınır ayrıca da hapis cezası istemiyle dava açılır. Özellikle memurlar açısından disiplin cezası da söz konusu olabilecektir. Bu nedenle memurların çok dikkatli olmaları gerekmektedir.

15- Vergi iadelerini ne zaman ve nasıl alacağım?
Vergi iadeleri 2004 yılının Şubat ayına ait ücretlerden başlamak üzere mahsup yoluyla ödenmeye başlayacaktır. Yani, işverenin 20 Mart-2004 tarihinde beyan edeceği muhtasar beyannamede ilk mahsuplar yer alacaktır. Çalışan açısından ise Şubat dönemi maaşı ile birlikte iade başlamış olacaktır. Şubat döneminde tamamı iade edilemezse diğer aylara ait maaşları ile birlikte iade devam edecektir.

16- Alınacak iade tutarı ile ilgili örnek hesaplama tablosu yapabilir misiniz? (Bu konuya ilişkin geçen yıl yayınladığımız örnekleri görmek için tıklayın.)
2003 yılı vergi matrahı toplamı 5.000.000.000 TL olan bir kişinin durumu ;

( Vergi matrahı bulunurken SSK primi, varsa şahıs sigortası primi, işsizlik sigortası, özel indirim ve sakatlık indirimi brüt ücretten mahsup edilir).

1- 2003 yılı vergi matrahı toplamı: 5.000.000.000 TL
2- Yıl içinde kesilen gelir vergisi: 860.000.000 TL
3- Verilecek fiş ya da fatura tavan tutarı: 5.250.000.000 TL ( = 5.000.000.000*0.35)* 3
4- Özel gider indirimine tabi tutar: 1.750.000.000 TL ( = 5.250.000.000 /3 )
5- Özel gider indiriminden sonra vergi matrahı: 3.250.000.000 TL (5.000.000.000-1.750.000.000)
6- Ö.Gider İnd.sonra vergi matrahının gelir vergisi: 510.000.000 TL
7- Nakden veya hesaben iade edilecek tutar: 350.000.000 TL ( 860.000.000- 510.000.000)

17- Neden işçiler memurlardan fazla vergi iadesi alıyorlar?
Memurların vergi matrahına alınan ücrete ilişkin bir çok unsurdan vergi kesilmediğinden, memurların vergi matrahı işçilerinkinden daha düşüktür.

18- Ücretlilerin Vergi İadesine Konu Harcamaları Nelerdir?

Ücretlinin kendisi, eşi ve çocuğu tarafından yapılan özel gider indirimine konu olan harcamalar aşağıda belirtilmiştir
a) Eğitim Giderleri:
Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler ile sürücü kursu ücretleri, okul servis ücretleri, kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalar, özel gider indirimi kapsamındadır.
o Üniversiteye hazırlık dershanelerinden alınan faturalar vergi iadesinde kullanılır.
o Kurumlar vergisinden muaf vakıf okullarına yapılan eğitim ödemeleri vergi iadesinde kullanılamaz.
o Devlet üniversitelerine ödenen kayıt harcı ve kitap bedelleri vergi iadesinde kullanılamaz.
o Devlet okullarına yapılan bağışlar da bu okulların Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefi olmaması ve geçerli belge verememelerinden dolayı vergi iadesinde kullanılamaz.

b) Sağlık Giderleri:
Ücretlilerin yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi sağlık harcamaları özel gider indirimine konu teşkil edecektir.

Ücretlinin yaptığı bu harcamaların bir kısmının işverenlerce karşılanması halinde, ücretlinin kendisinin karşıladığı harcama tutarı özel gider indirimine konu olacaktır.
o Kamuya ait hastane ve sağlık kuruluşlarının Gelir ve Kurumlar vergisinden muaf olmaları nedeniyle, bu kuruluşlara yapılan sağlık harcamaları vergi iadesinde kullanılamaz..

c) Gıda Giderleri:
Gıda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. İçecek giderlerinden sigara, alkollü içkiler ve bira bu kapsamda değerlendirilmeyecektir.

Ancak, evlerde beslenen kuş, kedi, köpek gibi hayvanlar ile diğer hayvanların tüketimi için alınan yem, mama ve sair gıda maddelerine dair harcamalar gıda giderleri kapsamına girmeyecek ve özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir.
o Otellerde konaklama giderleriyle birlikte yiyecek ve içecek giderlerinin de bulunması halinde, özel gider indiriminden yararlanabilmek için, yiyecek ve içecek giderlerinin faturada ayrıca gösterilmesi gerekir. Hatta alkollü içkilerin de içeceklerden ayrılması gerekir.

d) Giyim Giderleri:
Giyim giderlerinden kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü malların satın alınması için yapılan harcamalar ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarım gibi harcamaların anlaşılması gerekmektedir.
o Temizlik malzemeleri alımı ve kuru temizleme harcamaları özel gider indirimi kapsamına girmez.

e) Kira Giderleri:
İkamet edilen konut için yapılan kira ödemesinin tamamının anlaşılması gerekir.
Bu uygulamada, kiranın defaten veya birkaç aylık veya aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ancak, kira ödemesinin kapsadığı dönem belgede belirtilecektir. Kira ödemelerinin nasıl belgelendirileceği sorusu akla gelebilir. Kira ödemelerinin belgelendirilmesi, kira sözleşmenin eklenmesi şartıyla banka dekontlarının ibrazı, bankamatik makbuzlarının ibrazı veya evsahibinin kirayı tahsil ettiğine dair imzalı bir yazının ibrazı yoluyla da olabilir. Devlete ait lojmanlarda oturanların kira ödemeleri özel gider indiriminde kullanılamaz. Eğer, lojmanın mülkiyeti kurumlar vergisi mükellefi bir kamu kuruluşu ise, bu kuruluşlardan kira karşılığı alınacak faturalar özel gider indiriminde kullanılabilir.

ÖZEL GİDER İNDİRİMİNİN (VERGİ İADESİNİN HUKUKİ DAYANAKLARI)
30.12.1993 tarih ve 21804 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3946 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesine eklenen 5 numaralı bent hükmünde ücretlilerin vergi matrahlarından eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının belli bir kısmının, özel gider indirimi olarak indirilebilmesine imkan sağlanmıştır.

Buna göre Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddenin 5 numaralı bendinde; "Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık toplam tutarının 1/3'ü. Şu kadar ki indirim konusu harcamaların Türkiye'de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzelkişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Bu suretle hesaplanan indirim tutarı, harcamanın yapıldığı yıla ait ücretin yıllık vergi matrahının % 35'ini geçemez. Bu indirim de dikkate alınmak suretiyle hesaplanan vergi ile mükellefin o yıl içinde tevkif suretiyle ödediği vergi tutarı arasındaki fark, ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir. Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan % 35 nispetini sıfıra kadar indirmeye kanunî oranına kadar artırmaya veya harcama konuları, harcama ve ücret tutarları itibariyle farklı oranlar tespit etmeye yetkilidir.

Ücretlilerin harcama belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin iadesine ilişkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya, bu uygulamanın usul ve esaslarını tayin ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir."hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm çerçevesinde çıkarılan 176 ve 178 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğleri hükümleri uyarınca Özel gider indiriminin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar aşağıda açıklanmıştır.

ÖRNEKLER

ÖRNEK 1 - (A) Anonim Şirketinde ücretli olarak çalışmakta olan bir ücretlinin çocuğu, Fransa'da üniversite tahsili yapmaktadır. Bu ücretli, çocuğu için yaptığı eğitim harcamalarını Fransa'daki okuldan aldığı fatura niteliklerine haiz bir belge ile belgelendirmiştir.
Ücretlinin yaptığı bu eğitim harcaması, Türkiye'de yapılmadığı için, özel gider indirimine konu olmayacaktır.

ÖRNEK 2 - Sağlık Bakanlığına ve üniversitelere bağlı hastanelerde yapılan sağlık harcamaları için, bu hastanelerin döner sermayelerine ödenen paralar özel gider indirimine konu olmayacaktır.

ÖRNEK 3 - Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okulların okul aile birliğine veya okul koyma derneğine yapılan bağışlar da özel gider indirimine konu harcamalar kapsamına girmemektedir.

ÖRNEK 4 - İçişleri Bakanlığına bağlı bazı görevlilere, bu Bakanlık lojman tahsis etmiştir. Lojman kira bedelleri lojmanlardan yararlanan personelin ücretlerinden kesilerek tahsil edilmektedir. Ücretlilerin, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayan kişi, kurum ve kuruluşlara ödediği kira bedelleri de özel gider indirimine konu edilmeyecektir.

ÖRNEK 5 - (A) Tüketim kooperatifi, Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 numaralı bendinde yazılı şartları taşıdiğı için, kurumlar vergisinden muaf bulunmaktadır. Bu kooperatife yapılan giyim ve gıda harcamaları, kooperatifin kurumlar vergisi mükellefi olmaması (muaf olması) nedeniyle indirime konu teşkil etmeyecektir.

ÖRNEK 6 - Ordu Yardımlaşma Kurumu 205 sayılı Kuruluş Kanununun 35 inci maddesine göre kurumlar vergisinden muaf olduğundan, bu kurum tarafından işletilmekte olan ordu pazarlarında yapılan harcamalar, özel gider indirimine konu olmayacaktı. Aynı şekilde, kurumlar vergisinden muaf olan kantinlere yapılan harcamalar da özel gider indirimine konu edilmeyecektir.

ÖRNEK 7 - (B) Anonim şirketi, özel okul işletmeciliği ile iştigal etmektedir. Bu şirket, işletmekte olduğu okul için, Maliye Bakanlığı'na müracaat ederek, Kurumlar Vergisi Kanununun 3946 sayılı Kanunla değişmeden önceki 8 inci maddesinin 15 numaralı bendinde yeralan şartları taşıması nedeniyle istisna belgesi almıştır. Okulun istisna uygulama süresi devam etmektedir. Bu okuldan alınacak eğitim harcamalarına ait fatura veya ödeme kaydedici cihazlara ait satış fişleri, özel gider indirimine konu olacaktır. Bu uygulama Gelir Vergisi Kanununun 3946 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan ve istisna uygulaması devam eden eğitim ve sağlık tesislerine yapılacak harcamalar için de geçerli olacaktır.