Bilkent profesöründen yeni anayasa yorumu:Mevcuta göre büyük bir iyileştirme
Melda Çetiner
AK Parti'nin isteği üzerine yeni bir Anayasa çalışması yapan Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergun Özbudun, ortaya çıkan taslağı "tümüyle yerli bir ürün" olarak değerlendirdi.
Bilkent Üniversitesi'nden bir grup akademisyenle birlikte çalışan Ergun Özbudun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, AK Parti'nin isteği üzerine 2 ay süren bir çalışmayla hazırladıkları anayasa taslağını, "Mevcut anayasaya göre çok büyük bir iyileştirme" olarak tanımladı.
Taslağın hazırlığında hiçbir ülkeyi tek başına örnek almadıklarını bildiren Özbudun, ancak değişik ülkelerin uygulamaları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi belgelerinden yararlanıldığını kaydetti. "Tamamen yerli bir ürün" ortaya çıkardıklarını ifade eden Özbudun, Türkiye'nin koşullarını, ihtiyaçlarını ve beklentilerini gözönünde bulundurduklarını vurguladı.
"Sivil Anayasa" tanımlarına dikkati çeken Özbudun, "Buna sivil anayasa denilmesinin kastı, yapılma biçimindendir. Halkın hür iradesiyle yaptığı, tartışma ve uzlaşma yoluyla yapılması anlamındadır. Çünkü bugüne kadarki anayasalarımız böyle hazırlanmadı" dedi.
Bir anayasanın ideolojiye bağlı olmasının doğru olmadığına işaret eden Özbudun, "Anayasa siyasi yarışmayı belirleyen bir belgedir. Belirli bir ideolojiyi yansıttığı takdirde o ideolojiyi yansıtmayanları gayrımeşru durumda bırakır. Bu nedenle renksiz bir anayasa yapılması görüşlerinde haklılık vardır" diye konuştu.
Özbudun, 138 maddelik taslağın tümüyle akademisyenler tarafından hazırlandığını, Türkiye Barolar Birliği ve TOBB'un daha önce hazırladığı anayasa taslaklarından da yararlanıldığını bildirdi.
Taslağın siyasilerin süzgecinden geçtikten sonra geniş çapta tartışmaya açılması gereğine işaret eden Özbudun, yeni anayasa hazırlanırken en geniş anlamda toplumsal uzlaşmanın sağlanmasının önemini vurguladı.
YENİ ANAYASANIN RUHU
Yeni anayasa taslağının, "Temel hakların standartlarının yükseltilmesi, evrensel insan hakları belgelerindeki güvencelere sahip olması, güvencelerinin güçlendirilmesi, hukuk devleti üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması" ilkelerine dayandığını anlatan Özbudun, cumhurbaşkanının yetkilerinin parlamenter sistemle uyumlu olacak şekilde azaltılmasının öngörüldüğünü bildirdi.
Cumhurbaşkanının 5 artı 5 yöntemiyle ve halk tarafından seçilmesini içeren anayasa değişikliğiyle ilgili referandum yapılmasının yeni taslakla çelişmediğini kaydeden Özbudun, "Parlamenter sistem bakımından önemli olan seçilme usulü değil, yetkilerinin kapsamıdır.
Avusturya, Finlandiya ve İrlanda gibi ülkelerde de cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesinin örnekleri var" dedi.
"Yeni bir anayasa yapılacaksa halkı referanduma götürmeme gibi bir şeyin düşünülebileceğine" işaret eden Özbudun, bunun siyasilerin konusu olduğunu, iktidar partisi yetkilileri tarafından konuyla ilgili farklı açıklamalar yapıldığını vurguladı. Özbudun, ancak referandumun, yeni bir anayasa yapımına engel bir durum teşkil etmediğini söyledi.
"ETNİSİTE VURGUSU HAFİFLETİLİYOR"
Anayasanın değiştirilemez maddelerinin yeni taslakta korunduğunu, vatandaşlık tanımıyla ilgili alternatif önerilerde bulunduklarını anlatan Özbudun, bu alternatiflerde "etnisite üzerindeki vurgunun hafifletildiğini" dikkati çekti.
Türkiye'de yargı denetimine tabi olmayan bir takım işlemler bulunduğunu, buna örnek olarak, Askeri Şura ve Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu kararları ile cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ve OHAL kararnamelerini gösteren Özbudun, bunların yargı denetimine açılmasının kendi taslaklarında yer aldığını söyledi.
Temel haklar ve hürriyetlerin bir bölümünün daha önce AB uyum paketleriyle AİHM standartlarına uydurulduğunu belirten Özbudun, bu konuda eksikliklerin olduğu konularda da tam uyumu gerçekleştirmeye çalıştıklarını anlattı.
AK PARTİ'NİN HUKUKÇULARI TASLAK ÜZERİNDE ÇALIŞACAK
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından hukukçu milletvekilleriyle birlikte taslak üzerinde çalışma yapmakla görevlendirilen AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat, cumhurbaşkanı seçiminin ardından taslak üzerinde çalışmaya başlayacaklarını söyledi.
AK Parti'nin hukukçu milletvekillerinden oluşan 10 kişilik komisyonun taslak üzerinde çalışacağını belirten Fırat, "Henüz toplanıp nasıl bir çalışma yapacağımızı belirlemedik. Cumhurbaşkanı seçimini tamamladıktan sonra bir araya gelip bir takvim belirleyeceğiz" dedi.
AK Parti'nin çalışmasını tamamlamasının ardından taslak kamuoyunda tartışmaya açılacak. Yargı organları, barolar, üniversiteler, hukukçular, meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarına gönderilecek olan taslakla ilgili görüş istenecek.
Bu görüşlerin ardından Meclis boyutu başlayacak olan anayasa hazırlığı için TBMM Uzlaşma Komisyonu oluşturulacak.