Ek gösterge düzenlemeleriyle ortaya çıkan yeni bir mağduriyet: Belediye başkan yardımcıları maaşları

Belediye Başkan yardımcılarının yapmış olduğu çalıştay sonrası ortak açıklama şu şekilde:

BELEDİYE BAŞKAN YARDIMCILARININ EK GÖSTERGE SORUNSALI

Belediye Başkan Yardımcılarının yaşadığı yeni yasalaşan düzenleme ile daha da derinleşen ek gösterge sorununu aşağıda alıntı yaptığımız makaleler ile izah etmek isteriz.

*II SAYILI CETVEL (KADROLARI GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFININ BİRİNCİ DERECESİNDE BULUNANLARIN EK GÖSTERGELERİ)'in; 6- MAHALLİ İDARELER İLE BAĞLI VE İLGİLİ KURULUŞLARDA Bölümünde Belediye Başkan Yardımcıları için 3600 ek gösterge rakamı öngörülmüştür.

Düzenlemedeki en çarpıcı aksaklıklardan bir tanesi de Belediye Başkan Yardımcısı kadrolarının ek göstergelerinin 3600 rakamında bırakılmış olmasıdır. Belediyede 1. dereceli kadroda bulunan büyükşehir belediyesi ve büyükşehir belediyesi müfettişleri ile belediyelerdeki iç denetçilerin 4200, mali hizmetler uzmanlarının 3600, 1. dereceli müdürler, şube müdürleri ve sivil savunma uzmanlarının 3600, teknik hizmetler sınıfından 1. dereceden bir kadrodaki teknik personelin 4200, aynı derecedeki bazı sağlık personelinin de 4200 ek gösterge aldığını düşündüğümüzde bürokratik sorumluluğun yanında yerine göre siyasi sorumluluğu da yüklediğimiz belediye başkan yardımcılarına büyük bir haksızlık yapıldığını ifade etmek de abartılı olmayacaktır.
Ek göstergenin 3600 rakamıyla sınırlı tutulmasını, belediye başkan yardımcıları için, 6. Dönem Toplu Sözleşmenin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşmenin "Büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlük daire başkanları ve belediye başkan yardımcılarının ek göstergesi" başlıklı 7 nci maddesinde konu ile ilgili olarak yer alan "Genel idare hizmetleri sınıfına dahil büyükşehir belediyeleri daire başkanları için ilgili mevzuatına göre uygulanan ek gösterge rakamından, büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlüklerin daire başkanları ve belediye başkan yardımcılarının da yararlanması için çalışma yapılacaktır." hükmü ile birlikte değerlendirdiğimizde konunun neden bu noktada bırakıldığını anlamak iyice güçleşmektedir. Kısacası bu mağduriyet, sendikalar dahil herkes tarafından bilinip Toplu Sözleşmeye dahi ekleniyor olmasına rağmen bu kanun içerisinde bu noktada bırakılmasını izah etmek mümkün değildir.

Burada kıyasen yazdığımız unvanlardakilerin belirttiğimiz ek gösterge rakamlarını hak etmediklerini düşündüğümüz gibi bir algının oluşmasını istemediğimizin bilinmesini istiyoruz. Amacımız, hiyerarşik olarak üstlendikleri yönetim sorumluluğu gereğince büyükşehir belediyeleri dışındaki belediyelerde en üst bürokrat konumunda olan başkan yardımcılarının, bu belediyelerdeki en üst rakamdan ek gösterge almasının gerekliliğini ortaya koymaktır.

**2022 ve 2023 yıllarını kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmede ek gösterge konusunda iki düzenleme yapılmış, bu iki düzenleme de bu konuda çalışma yapılacağı mutabakat altına alınmıştır.

6. Dönem Toplu Sözleşmenin "Kamu Görevlilerinin Geneline Yönelik Toplu Sözleşme" başlıklı bölümünün "Ek gösterge çalışması" başlıklı 51'inci maddesinde; "Kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak 3600 ek gösterge düzenlemesi dahil olmak üzere ek göstergelere ilişkin çalışma, yetkili konfederasyonun katkı ve katılımıyla 2022 yılı içerisinde tamamlanacaktır." denilmektedir.

Toplu Sözleşmenin "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı bölümünün "Büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlük daire başkanları ve belediye başkan yardımcılarının ek göstergesi" başlıklı 7'nci maddesinde ise; "Genel idare hizmetleri sınıfına dahil büyükşehir belediyeleri daire başkanları için ilgili mevzuatına göre uygulanan ek gösterge rakamından, büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlüklerin daire başkanları ve belediye başkan yardımcılarının da yararlanması için çalışma yapılacaktır." denilmektedir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, her ne kadar bu konuda çok örnek olsa da toplu sözleşmelerde mutabakat altına alınan maddelerin "bir konuda çalışma yapılacağına dair" olmaması gerekir. Konu toplu sözleşmenin kapsamında ise madde icra edilebilir şekilde düzenlemeli, kapsama girmiyorsa da toplu sözleşme metinlerinde hiç yer almamalıdır. İki düzenlemeye de baktığımızda ek gösterge konusunda çalışma yapılacağına dair hükümlere yer verilmiştir. Halbuki, örneğin "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı bölümün 7 nci maddesinin, "Genel idare hizmetleri sınıfına dahil büyükşehir belediyeleri daire başkanları için ilgili mevzuatına göre uygulanan ek gösterge rakamından, büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlüklerin daire başkanları ve belediye başkan yardımcıları da yararlandırılır." şeklinde düzenlemesinin önünde teknik olarak bir engel yoktur.

*Mevzuat Takip Sistemi (Halil MEMİŞ, MİARGEM Başkanı), "Belediyelerdeki Hangi Unvan, Hangi Ek Göstergeye Hak Kazandı" başlıklı makale,

**Mevzuat Takip Sistemi ( Serdar UĞURLU, Çalışma (Devlet Personel) Uzmanı), "Kamu Personel Rejiminde Ek Gösterge Sistemi ve 7417 Sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Düzenlemeler" başlıklı makale,

BELEDİYE BAŞKAN YARDIMCILARININ MAKAM VE GÖREV TAZMİNATI SORUNSALI

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi il ve ilçe belediye başkan yardımcıları kendilerine bağlı müdürlükler yönünden büyükşehir belediyesi daire başkanları, hatta genel sekreterler ile benzer sorumluluklara sahiptir. Ancak il ve ilçe belediye başkan yardımcılarının sahip olduğu mali haklar yönünden büyükşehir belediyesi daire başkanları karşılaştırıldığında, il/ilçe belediye başkan yardımcılarının ek gösterge, makam ve görev tazminatı bakımından büyükşehir daire başkanlarına göre dezavantajlı konumda olduğu tartışmasızdır. İşbu rapor, il ve ilçe belediye başkan yardımcılarının mali haklarındaki hakkaniyetsizliğinin ortaya konulması amacıyla hazırlanmış olup, bu duruma ilişkin açıklamalara detaylarıyla aşağıda yer verilmiştir. Şöyle ki;

1- Yürürlükteki mevzuatlarda yer alan muhtelif düzenlemelerde belediye başkan yardımcıları, büyükşehir belediyelerindeki genel sekreter yardımcıları ve daire başkanları kadroları ile aynı statüde tanımlanmaktadır.

a) 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 16/2 maddesinde belediye başkanının katılamadığı encümen toplantılarına genel sekreterin başkanlık edeceği; 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 33/2 maddesinde ise belediye başkanının katılamadığı toplantılara belediye başkanının görevlendireceği başkan yardımcısının encümene başkanlık edeceği düzenlenmiştir.

b) Yine, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 21/2 maddesinde; "Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz. Hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, norm kadroya uygun olarak genel sekreter yardımcısı atanabilir." hükmü yer almaktadır.

c) Belediye başkan yardımcıları belediye başkanını temsilen zaman zaman programlara katılmakta ve protokolde yerini almaktadır.

Görüleceği üzere, yasa koyucu tarafından büyükşehir belediyelerinde görev yapan genel sekreter yardımcısı, belediye başkan yardımcıları ile aynı statüde değerlendirilmiştir. Fakat, belediye başkan yardımcıları hiyerarşik olarak genel sekreter yardımcılarının altında bulunan daire başkanlarının sahip olduğu mali haklardan (ek gösterge, makam ve görev tazminatı) bile yararlanamamaktadır.

Birçok büyükşehir belediyesinden daha fazla nüfusa sahip il ve ilçe belediye başkan yardımcıları, büyükşehir belediyelerinde görev yapan daire başkanları ve üstü kadrolarda bulunan ünvanlı kadrolardan daha az maaş almaktadır. Örneğin, Ankara ili Keçiören Belediyesi'nden nüfus olarak daha az olan Mardin, Trabzon, Malatya, Erzurum ve Ordu Büyükşehir Belediyelerinde görevli daire başkanları ve üstü kadrolarda bulunan ünvanlı kadroların Keçiören Belediyesi gibi büyük nüfuslu büyükşehir ilçe belediyeleri başkan yardımcılarından daha yüksek maaş alması hakkaniyetsizliğe sebebiyet vermektedir.

Ayrıca, büyükşehir belediyesi daire başkanları ile il ve ilçe belediyesi başkan yardımcıları arasında ek gösterge, makam ve görev tazminatı yönünden farklılık olmasına rağmen, yürürlükte bulunan Bakanlar Kurulu'nun 2006/10344 karar sayılı Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Kararında (6. Grup), nüfusu 250.000 ve daha fazla olan il ve ilçe belediyelerinde görev yapan belediye başkan yardımcıları ile büyükşehir belediyesi daire başkanları aynı grupta değerlendirilmiş ve özel hizmet tazminatı oranı %200 olarak belirlenmiştir. (5216 sayılı Yasanın 22. maddesinde büyükşehir belediyesi daire başkanları, bakanlıkların daire başkanları ile aynı özlük haklarına sahiptir.)

Görüleceği üzere, Bakanlar Kurulu söz konusu kararname ile nüfusu 250.000 ve daha fazla olan il ve ilçe belediyelerinde görev yapan belediye başkan yardımcıları ile daire başkanlarını aynı statüde kabul etmiştir.

Bu aşamada ifade etmek gerekirse, özel hizmet tazminatını %200 olarak alan grupta bulunanların (nüfusu 250.000 ve daha fazla olan il ve ilçe belediyelerinde görev yapan belediye başkan yardımcıları hariç) değişkenlik gösteren oranlarda makam ve görev tazminatı aldıkları görülmektedir. Buna rağmen, aynı grupta yer alan nüfusu 250.000 ve daha fazla olan il ve ilçe belediyelerinde görev yapan belediye başkan yardımcılarının makam ve görev tazminatından faydalanmaması hakkaniyete uygun düşmemektedir. Yukarıda da ifade edildiği gibi, özel hizmet tazminatı yönünden belediye daire başkanları ile aynı statüde kabul edilen belediye başkan yardımcılarının makam ve görev tazminatından mahrum bırakılmaları hakkaniyet duygusuna aykırı bir durumdur

2- Belediye başkan yardımcıları, kendilerine bağlı müdürlüklerinin sayısının fazla olması, bağlı müdürlüklerin nitelikleri ve görev içeriklerinin farklı olması nedeniyle, büyükşehir belediyelerinde görevli daire başkanlarından daha fazla etkin ve yoğundur.
Büyükşehir belediyelerinde daire başkanlıklarına bağlı müdürlüklerin görev içeriği yönünden benzer nitelikte olduğu, ancak il ve ilçe belediyelerinde başkan yardımcılarına bağlı müdürlüklerin sayılarının daha fazla olduğu ve görev içeriklerinin ise farklılık arz ettiği görülmektedir. Örneğin; Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Muhtarlık İşleri Dairesi Başkanlığı'na bağlı Muhtarlık İşleri Şube Müdürlüğü ve İdari İşler Şube Müdürlüğü olmak üzere benzer nitelikte iki adet müdürlük bulunmakta iken, Bursa ili İnegöl Belediyesi'nde bir başkan yardımcısına bağlı, Bilgi İşlem Müdürlüğü, Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Sosyal Yardım İşleri Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Hizmetleri Müdürlüğü, Zabıta Müdürlüğü, Strateji Geliştirme Müdürlüğü olmak üzere birbirinden farklı içerik niteliğine sahip 6 adet müdürlük bulunmaktadır.

3- Belediye başkan yardımcılarına bağlı müdürlüklerde görev yapan personellerin bir kısmının ek göstergesi bağlı oldukları başkan yardımcılarının ek göstergesinden daha yüksek olup; başkan yardımcıları makam ve görev tazminatı alamazken kendilerine bağlı personellerin bazıları bu haktan faydalanabilmektedir.

Organizasyon şemalarında belediye başkan yardımcılarına bağlı Fen İşleri Müdürlüğü ve İmar ve Şehircilik Müdürlüğü gibi teknik müdürlükler de yer almaktadır. Bu müdürlüklerde ek göstergesi 4200 olan mühendis, mimar, şehir plancısı gibi çalışanlar bulunmaktadır. Oysa bu birimlerden sorumlu olan belediye başkan yardımcılarının ek gösterge oranı 3600 olup makam ve görev tazminatı alamamaktadırlar.. Hatta, Bursa ili Osmangazi Belediyesi'nde olduğu gibi bazı belediyelerde başkan yardımcısına bağlı 4200 ek gösterge ve 8.000 makam ve görev tazminatı alan belediye müfettişleri de bulunmaktadır. Söz konusu durum hiyerarşik açıdan hakkaniyetsizliğe yol açmaktadır.

4- Yukarıda bahsedilen mağduriyetler birçok tez ve makaleye konu olmuştur.

Başkan Yardımcılarının belirtilen mağduriyetine çeşitli makalelerde değinildiği gibi, bu durum tez çalışmalarına da konu olmuştur. Bazıları aşağıda belirtilmiş olup sayıları çoğaltılabilir.

*https://www.tbb.gov.tr/online/kitaplar/belediyelerin_oncelikli_sorunlari_ve_cozum_onerileri/html5forpc.html ,sayfa 66,Bölüm 5,BELEDİYE TEŞKİLATI VE PERSONEL,1 Teşkilat,b) Başkan Yardımcılığı
*(https://www.memurlar.net/haber/30071/belediye-baskan-yardimcilari-da-magdur.html , *Mevzuat Takip Sistemi (Halil MEMİŞ, MİARGEM Başkanı), "Belediye Başkan Yardımcılarının Mali Hakları Üzerine Bir Değerlendirme" başlıklı makale,
*Mevzuat Takip Sistemi (Halil MEMİŞ, MİARGEM Başkanı), "Ek Gösterge Düzenlemesindeki Gelişmeler ve Belediyelerdeki Durum" başlıklı makale,
*Dr. Öğretim Üyesi Nur ŞAT tarafından hazırlanan 03 Haziran 2018 tarihli "Türkiye'de Belediye Başkan Yardımcılığı" başlıklı tez çalışması. (Ankara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:32 2018 Sayı: 3)
*Mevzuat Takip Sistemi ( Serdar UĞURLU, Çalışma (Devlet Personel) Uzmanı), "Belediye Başkan Yardımcılarının Mali ve Sosyal Hakları" başlıklı makale,
*Mevzuat Takip Sistemi (Halil MEMİŞ, MİARGEM Başkanı), "Belediyelerdeki Hangi Unvan, Hangi Ek Göstergeye Hak Kazandı" başlıklı makale,

5- Başkan Yardımcıları lehine gerekli düzenlemelerinin yapılması merkezi idareye ek bir yük getirmeyecektir.

İl ve ilçe belediye Başkan Yardımcılarının mali haklarında yukarıda izah edilen doğrultuda iyileştirme yapılmış olması durumunda oluşacak maliyetin belediyelerin kendi bütçelerinden karşılanacak olması sebebiyle merkezi idareye de ek bir yük getirmeyecektir. Kaldı ki, belirtilen personellerin emekli olmaları halinde emekli maaşına eklenen makam tazminatları da SGK ya her ay en son çalışılan belediye tarafından ödenmektedir.

6- Memur-Sen'e bağlı yetkili Sendika Bem-Bir-Sen, belediye başkan yardımcılarının mali haklarındaki adaletsizliği toplu sözleşme görüşmelerine taşımıştır.

Yukarıda açıklanan talepler, 25 Ağustos 2021 tarih ve 31579 sayılı Resmi Gazete yayınlanan Kamu Görevlilerin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. DÖNEM TOPLU SÖZLEŞME'nin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme hükümlerinde yer almıştır.

Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme'nin "Büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlük daire başkanları ve belediye başkan yardımcılarının ek göstergesi" başlıklı 7 inci maddesinde "Genel idare hizmetleri sınıfına dahil büyükşehir belediyeleri daire başkanları için ilgili mevzuatına göre uygulanan ek gösterge rakamından, büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlüklerin daire başkanları ve belediye başkan yardımcılarının da yararlanması için çalışma yapılacaktır." hükmüne,
Aynı sözleşmenin "Belediye başkan yardımcılarının tazminatları" başlıklı 18. maddesinde "Nüfusu 50.000 ve üzeri il ve ilçe belediye başkan yardımcılarının bakanlık daire başkanları için ilgili mevzuatında öngörülen makam, görev ve temsil tazminatları ile 657 sayılı Kanunun 152 nci maddesi uyarınca ödenen zam ve tazminatlardan aynı usul ve esaslar çerçevesinde yararlanmasına yönelik çalışma yapılacaktır." hükmüne yer verilerek, belediye başkan yardımcılarının mali haklarında iyileştirme yapılması yönünde büyük bir adım atılmıştır.

Bu kapsamda, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49 uncu maddesinin son fıkrasından sonra gelmek üzere "Nüfusu 50.000 ve üzeri il ve ilçe belediye başkan yardımcıları kadrosuna atananlar bakanlık daire başkanları için ilgili mevzuatında öngörülen ek gösterge ,makam, görev ve temsil tazminatları ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesi uyarınca ödenen zam ve tazminatlardan aynen yararlanırlar." şeklinde düzenlenme yapılarak belediye başkan yardımcılarının mağduriyetleri giderilmiş ve hiyerarşik anlamda hakkaniyet sağlanmış olacaktır