Kart yasası 4.3 milyon kişiye ayda 324 milyon YTL bırakır
Oğuz Karamuk'un yazısı
AK Parti Milletvekili Ahmet İyimaya'nın Meclis'e sunduğu yasa teklifi kabul edilirse 4.3 milyon tüketicinin bankalara ödediği kredi kartı faizi ayda 799 milyon YTL'den 475 milyon YTL'ye inecek. Bu, kişi başına aylık faiz ödemesinin 75 YTL düşüp 110 YTL'ye gerilemesi anlamını taşıyor. Ancak bugüne kadar hiçbir kart düzenlemesi törpülenmeden çıkmadı
KREDİ kartlarında yasal çerçevenin belirlenmesinden iki yıl sonra AK Parti Milletvekili Ahmet İyimaya tarafından Meclis'e sunulan yasa tasarısı, tutarı milyarlarca YTL'yi bulacak önemli bir yapısal değişikliği gündeme getirdi. Kredi kartlarındaki en hassas konu olan faiz oranlarına sınırlama getiren yasa tasarısı, bankaların bu üründen alabileceği aylık faiz oranının mevduat faizinin iki katını aşamayacağı özüne dayanıyor. Mevcut şartlarda bu değişiklik tüketiciye her ay 300 milyon YTL'nin üzerinde bir avantaj sağlayacak. Konuyla doğrudan ilgili kredi kartı sahibi tüketici sayısı 4 milyonu geçerken, kişi başı aylık faiz ödemesi ortalama 75 YTL düşecek.
MERKEZ'İN ÜST LİMİNİ YÜZDE 4.54
Konuyu biraz daha detaylandıralım...
Aslında kredi kartında faiz sınırı 2006 başından beri zaten yürürlükte olan bir uygulama. Merkez Bankası üç ayda bir bankaların tüketicilerden isteyebilecekleri en yüksek faiz oranını açıklıyor. Buna göre 1 Nisan 2008'den itibaren bankalar kart borçlularından ayda en fazla yüzde 4.54 faiz isteyebiliyor. Ödemenin zamanında yapılmaması halinde uygulanacak tememrrüt fazi oranı ise yüzde 5.29 olarak belirlenmiş. Bankaların çoğunluğu Merkez Bankası'nın açıkladığı azami sınır üzerinden faiz alıyor.
İYİMAYA SİSTEMİ TAMAMEN DEĞİŞTİRİYOR
İyimaya'nın teklifi ise faiz oranlarını doğrudan düşürmek yerine konuyu bambaşka bir standarda taşıyor. Teklif kredi kartı oranlarının, bankaların Merkez Bankası'na bildirdiği 1 aylık mevduat faizlerinin iki katını aşamayacağı esasına dayanıyor. Teklifte bankalara ?Senin anapara kaynağın mevduat. Mevduat toplarken müşterine faiz ödüyorsun. Kartla para satarken faiz alıyorsun. Alış ve satış rakamların arasında çok büyük fark olmamalı' deniyor...
Bu olayın felsefik boyutu...
Bir de rakamsal boyutu var...
Merkez Bankası'nın web sitesindeki verilere göre bankaların 1 aylık mevduat faizi için bildirdikleri oran yüzde 16.18. Bu rakamın iki katı yüzde 32.36'ya denk geliyor. Yani teklif bugün yasalaşsa, bankaların tüketiciye uygulayacakları aylık kredi kartı faiz oranı yüzde 2.7'yi geçemiyor.
Yasanın Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilip edilmeyeceği, hatta gündeme gelip gelmeyeceği bile bilinmiyor. Ayrıca geçmişteki örnekler, bu tip tasarıların hem komisyon hem de genel kurul aşamasında önemli değişikliklerle uğradığını gösteriyor.
Ancak yasa teklifiyle ortaya çıkacak değişikliğin büyüklüğünü göstermek açısından yapılacak bir hesap önemli ipuçları verebilir.
17.6 MİLYAR YTL BORÇTAN FAİZ ALINIYOR
BANKALARARASI Kart Merkezi verilerine göre Nisan 2008 itibarıyla Türkiye'deki kredi kartı sayısı 39 milyon 99 bin. Yakın zamanda yapılan araştırmalar kişi başına ortalama 2 kart düştüğünü gösteriyor. Buna göre kredi kartı kullanan tüketici sayısı 19.5 milyonu buluyor. Bu tüketiciler ayda 14-15 milyar YTL arasında harcama yapıyor. Çeşitli nedenlerden dolayı (harcamalarda aşırıya kaçma-düşük gelir vb..) ekstre döneminde bu borçların tamamı kapatılamıyor. Kart kullanıcılarının beşte birinden fazlası (Yüzde 20-25 arasında değişiyor) sadece asgari tutarı ödüyor. Banka kalan tutar üzerinden faiz alıyor. Kredi kartı nedeniyle bankaya faiz ödeyen müşteri sayısı 4.3 milyona yaklaşıyor.
Peki bu tüketiciler ne kadar faiz ödüyor?..
Merkez Bankası verilerine göre tüketicilerin bankalara olan kredi kartı borcu 16 Mayıs tarihinde 28.6 milyar YTL'ye yükseldi. Bu tutarın 11 milyar YTL'si taksitli alışverişlerden kaynaklandığı için faiz alınmıyor. Faizlendirilen tutar ise 17.6 milyar YTL tutarında. Bankaların kredi kartı faizinin yüzde 4.54 olduğu düşünüldüğünde, buradan sağlanan aylık faiz geliri 799 milyon YTL'yi buluyor. Yani yıllık 9.6 milyar YTL'lik büyüklük söz konusu. Kaba bir hesapla, her tüketici kredi kartı borcu nedeniyle bankaya ayda 185 YTL, yılda 2 bin 229 YTL faiz ödemesi yapıyor.
TÜKETİCİYE YILLIK DESTEK 3.9 MİLYAR YTL
DEĞİŞİKLİĞİN kabul edilip faiz oranlarının ilk etapta yüzde 2.7'ye inmesi durumunda ise rakamlarda keskin düşüş oluyor... Örneğin bankaların mevcut kredi kartı borcu stokundan elde edeceği aylık gelir tutarı 475 milyon YTL'ye iniyor. Bu bir anlamda 4.3 milyon tüketiciye ayda 324 milyon, yılda da 3.9 milyar YTL'lik destek demek... Kişi başına faiz ödemesi ayda 75, yılda da 900 YTL'ye geriliyor.
Olayın finansal boyutu böyle...
Ortaya çıkan rakamların büyüklüğü tartışmaların uzayacağını gösteriyor...