Anayasa Mahkemesinde hangi üye nasıl davrandı?

4'e karşı 7 oyla esasa geçildi, oy yöntemi 'ölçüsüz' diye iptal edildi

Anayasa Mahkemesi'nin anayasa değişikliğine ilişkin iptal kararını nasıl aldığı sorusu gündemdeki yerini koruyor.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, kısmi iptal kararını Anayasa'ya aykırı şekilde verdiklerini, "İşin esasına girdik." diyerek doğruladı. İptal kararı alınırken üyeler, CHP'nin açtığı dava dilekçesindeki talepleri tek tek oyladı. CHP'nin anayasa paketinin tamamının şekil şartları ve yöneldiği amaç bakımından iptali talebi oybirliğiyle reddedildi. Ancak pakette iptali istenen düzenlemelerin, Anayasa'nın değiştirilemez nitelikteki maddelerinin kapsamında olduğuna ilişkin karar, 4'e karşı 7 oyçokluğuyla alındı. 4 üye, Anayasa'ya göre yalnızca şekil denetimi yapılabileceği, esas denetiminin yasak olduğu görüşünü belirtti. Esas denetimini savunan üyeler ise maddeler arasında demokratik hukuk devletine aykırı hükümler bulunduğunu, böyle bir düzenlemenin teklif yasağı kapsamında olduğunu savundu.

ESAS DENETİMİNE KARŞI ÇIKANLAR

Başkan Haşim Kılıç, üye Serruh Kaleli, yeni seçilen üyeler Engin Yıldırım (öğretim üyesi) ve Nuri Necipoğlu (Askeri Yargıtay) esas denetimine karşı çıktı.

ESAS DENETİMİ İSTEYENLER

Başkan Vekili Osman Paksüt, üyeler Ahmet Akyalçın, Fulya Kantarcıoğlu, Şevket Apalak, Serdar Özgüldür ve Zehra Ayla Perktaş esas denetimi yolunda oy kullandı. Akyalçın ve Özgüldür'ün esasa geçilmesinin ardından yargı ile ilgili maddelerde oy rengini değiştirerek iptalcilerden ayrıldığı öne sürüldü. Paksüt, Kantarcıoğlu, Apalak ve Perktaş'ın maddelerin çoğunda iptal oyu verdiği öğrenildi.

Anayasa Mahkemesi'nin üye sayısının 17'ye çıkarılması, Cumhurbaşkanı ve Meclis'in üye seçmesine ilişkin fıkra ile HSYK'nın yeni üye yapısına ilişkin iptal talebi 6 ret, 5 kabul oyuyla reddedildi. Hukuk devletine aykırı olmadığı apaçık fıkralara bile iptal isteyen bazı üyelerin, "Getirilen sisteme karşıyım." dedikleri ileri sürüldü.

Esas incelemesine geçilmesinin ardından, paketin 8., 14., 16., 19., 22., 26. maddelerindeki, kamu denetçisi (ombudsman), hakim ve savcıların Adalet Bakanlığı müfettişlerince denetlenmesi, Anayasa Mahkemesi'nin oluşumu, Yüksek Mahkeme'ye bireysel başvuru hakkı, HSYK'nın oluşumu ve paketin halkoyuna tümüyle sunulmasıyla ilgili fıkraların iptali talebi değerlendirildi. 'Her üyenin ancak bir aday için oy kullanabileceğine ilişkin' ibare ile Cumhurbaşkanı'nın HSYK'ya 'iktisat ve siyasal bilim dallarıyla...üst kademe yöneticileri' arasından üye seçmesine ilişkin ibareler, oybirliğiyle iptal edildi. Bunda "Seçme ve seçilme konusunda ölçüsüz bir sınırlama var. Hukuk devletinde seçme ve seçilme konusunda engel kabul edilemez." görüşü hakim oldu. HSYK'ya iktisat, siyasal bilim dallarındaki öğretim üyeleri ile üst düzey yöneticiler arasından seçilecek kişilerin sahip oldukları meslek dalı tartışıldı. Bu kişilerin hukukçu vasfının bulunmamasının hukuk devleti ilkesine aykırı olduğu görüşüne varıldı.

CHP dava dilekçesinde, anayasa değişikliği oylamalarında gizliliğin ihlal edildiği, anayasa paketinin teklif değil tasarı gibi hazırlandığı şeklinde itirazlarda da bulunmuştu. Bu yöndeki iptal taleplerinin tamamı reddedildi.

METİN ARSLAN /zaman

2 üyenin oyları engelledi

Kritik maddelerin iptalini bu iki oy engelledi

Anayasa Mahkemesi'nin içerik denetimi yapması için 7 oy gerekiyordu. Oylama 4'e karşı 7 oyla geçildi. İptali istenen maddelerdeki her fıkra için ayrı oylama yapıldı. sonuç genellikle 5'e karşı 6 oy çıktı. Oylamanın böyle çıkmasının nedeni ise içerik denetimine ?Evet' diyen Akyalçın ve Özgüldür'ün oyları oldu.

ANAYASA Mahkemesi (AYM) dün, öncelikle başvurudaki şekil aykırılığı nedeniyle paketin tümünün iptal istemini görüştü. AYM üyelerinin tamamı şekil aykırılığı olarak ileri sürülen gizliliğin ihlali, fire listelerinin oluşturulması, TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin'in ilk teklif metinde imzasının olması ve paketin milletvekillerinin teklifi olmadığı, Anayasa'ya aykırı biçimde hükümet tasarısı olarak hazırlandığı iddialarının hiçbirinin Anayasa'da yazılı ?teklif ve oylama çoğunluğu ile ivedi görüşme yasağı? kapsamına girmediği gerekçesiyle iptal istemini reddetti.

İçeriğe 7 oyla geçildi

Paketin tamamının iptal isteminin reddedilmesinin ardından sıra kimilerinin içerik, kimilerinin esas denetimi olarak adlandırdığı aşamaya geçilip geçilmemesi oylandı. Başvuruda Anayasa'nın 4. maddesinde sayılan ve değiştirilmesi teklif dahi edilmeyecek maddelerinde düzenlenen ?hukuk devleti? ve ?kuvvetler ayrılığı? ilkelerine aykırı olduğu iddia edilen 7 maddenin iptali isteniyordu. Görüşülme bu oylamanın sonucuna bağlıydı. İçerik denetimine geçilmesi için 11 üyeli mahkemenin en az 7'sinin oyu gerekiyordu. Bu oylama tam kritik sınırda, 4'e karşı 7 oyla geçildi. AYM Başkanı Kılıç ile üyeler Serruh Kaleli, Engin Yıldırım ve Nuri Necipoğlu bunun esasa girmek anlamına geleceği ve Anayasa'nın 148. maddesinde AYM'nin Anayasa değişikliklerini sadece şekil açısından denetleyebileceği kuralına aykırı olacağı görüşüyle karşı oy kullandı. Başkan Vekili Osman Paksüt ile üyeler Fulya Kantarcıoğlu, Serdar Özgüldür, Ahmet Akyalçın, Mehmet Erten, Zehra Ayla Perktaş ve Şevket Apalak ise ?teklif edilemezlik yasağı? kapsamında yapılacak bu içerik denetiminin esasa girmek anlamına gelmeyeceğini savundu. Daha sonra tek tek 7 maddenin iptal istemlerinin görüşülmesine geçildi. Bazı fıkraların iptal istemleri 5 üyenin ret, 6 üyenin iptal; bazı fıkralarda da tam tersi 5 üyenin iptal, 6 üyenin ret yönünde oy kullanmasıyla sonuçlandı. Bu oylamalarda içerik denetimi yapılması yönünde oy kullanan 7 üye arasında yer alan Akyalçın ve Özgüldür ret yönünde oy kullandılar. Bazı maddelerde sadece Özgüldür'ün, bazı maddelerde ise her iki üyenin birlikte ret yönünde oy kullanması nedeniyle iptal için gereken 7 oya ulaşılamadı.

Başkan da hayır dedi

Kamuoyunda en çok tartışılan konu Anayasa Mahkemesi'nin anayasa değişikliklerinden ?esasa girip, girmeyeceği'ydi. Kılıç'ın aralarında bulunduğu 4 üye bu talebi katılmadı. Ancak AYM ve HSYK'ya üye seçim yöntemine ilişkin iptal oylanırken bir sürpriz yaşandı. Yüksek yargının HSYK ve Anayasa Mahkemesi'ne ?tek oyla' aday belirleme şartına, Kılıç ile diğer 3 üyenin de iptal oyu vermesi sürpriz oldu

Kemal Göktaş/vatan