Son 2 yılda Soma'da 11 kaza oldu

Neşe KARANFİL-Hacer BOYACIOĞLU

SOMA'daki faciadan önce son iki yılda tüm madenlerde 11 kez kaza yaşandı. Bu kazalarda 12 işçi hayatını kaybetti. Soma'da maden kazaları son yıllarda yoğunlaştı. 2011 yılında 12 Ocak'ta 1, 15 Ocak'ta 1, 29 Haziran'da 1, 2 Ağustos'ta 1 işçi; 2012 yılında eylül ve ekim aylarında 3 işçi; 2013 yılında 18 Ocak'ta 1, 26 Şubat'ta 1, 12 Temmuz'da 1, 3 Ekim'de bantta meydana gelen kazada 1, 20 Ekim'de 1 işçi hayatını kaybetti. 20 Ekim 2013 tarihindeki yangında 27 işçi de yaralandı.

İŞÇİ SAYISI

2003 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu'nun (TKİ) Soma'da çalışan sayısı 3 bin 629'du. 2004 yılında, 3 bin 558, 2005 yılında da 2 bin 963 kişi çalışıyordu. TKİ döneminde yaşanmadı. Halen şirket bünyesinde 6 bine yakın işçi olduğu belirtilirken, şirketin taşeron çalıştırdığı iddiası ise madende örgütlü sendika Türkiye Maden-İş tarafından yalanlandı. Sendika tüm çalışanların sigortalı ve sendikalı olduğu bilgisini verdi.

NASIL BÜYÜDÜ?

Soma'daki maden ocakları 2005 yılından itibaren özel sektör tarafından ağırlıklı olarak işletilmeye başlandı. Soma Holding ilk faaliyetine 1984 yılında başladı. Asıl büyümesi ise 2005 yılından sonra oldu. 2005 yılında TKİ ile yapılan sözleşmeyle faaliyet gösterdiği faaliyet alanları birleştirildi. Sayıştay'ın 2012 TKİ sınırlı sorumlu Ege Linyitleri İşletme Müessesesi raporuna göre, Soma Kömürleri AŞ firmasıyla 2005-2016 yıllarını kapsayan asgari 1 milyon ton/yıl üretim miktarı ve 18 milyon ton rezervin bu dönemde işletilmesine yönelik sözleşme imzalandı. Rödovans bedeli 4.2 dolar/ton rüçhan hakkı baz kalori fiyatı da 28 dolar/ton olarak uzlaşıldı. Firma 2008 yılı içersinde dolardan TL'ye dönmek istedi, TKİ de kabul etti. Baz kalori 41.71 TL/ton olurken, rodövans bedeli de 6.26 TL/ton olarak güncellendi.

CİNER DEVRETTİ

Kazanın yaşandığı maden için önce 2006 yılında Park Teknik'le sözleşme imzalandı. 27 Temmuz 2006 tarihinde sözleşme yapıldı, 11 Ağustos 2006 tarihinde de firmaya yer teslim edildi. Park Teknik ile yapılan sözleşmeye göre 15 milyon ton kömürün; 2006 yılında 500 bin tonu, birinci yıl 1 milyon tonu sonraki yıllarda da 1.5 milyon tonu üretilecekti. Ancak Park Holding 3 yıl sonra madeni devretmeye karar verdi. 15 milyon ton üretimin kalan 14.2 milyon tonunun üretilmesi işini aynı şartlarla Soma Kömür İşletmelerine'ne devretmek üzere TKİ'ye başvurdu. Soma Kömür İşletmeleri 20 Ekim 2009 tarihinde madeni devraldı. 2012 yılında ise sözleşme birim fiyatı güncellendi. Park Holding'le yapılan ilk sözleşmede birim fiyat 24.75 olarak kabul edilmiş ve ÜFE oranında artış olması konusunda mutabık kalınmıştı. 2012 yılında birim fiyat 44.34 liraya çıkarıldı.

2012'DE EK İŞ VERİLDİ

Soma Holding'e ayrıca 2012 yılında ek bir iş de verildi. 8 Kasım 2012 tarihinde TKİ Işıklar yer altı ocağında bulunan yaklaşık 6 milyon ton rezervin üretilmesini ek iş olarak Soma Kömürleri AŞ'ye verdi. Soma Kömür, son olarak 2011 Ekim Zonguldak'ta da rödovans karşılığı işletme ihalesi kazandı.

Şubatta zehirli gaz suçlaması

SOMA'daki madeni işleten holdingin aynı bölgedeki diğer maden çalışmaları nedeniyle şubat ayında haberlere konu olduğu da ortaya çıktı. Basında çıkan haberlerde bine yakın maden işçisinin çalıştığı Işıklar bölgesinde özellikle yer altında mekanize üretim ayakları kurulumlarını arttırmak amacıyla yapılan yoğun çalışmalar nedeniyle çok sayıda işçinin toz ve zararlı gazlara maruz kaldığı iddia edildi. Bir haftalık dönemde yoğun gaza bağlı zehirlenmelerin yaşandığı ve tozdan etkilenen işçilerin işi bırakmak zorunda kaldığı ve maden ocağında yeraltı gaz değerlerinin tutanaklarda yüksek yazıldığı iddiası da haberlerde yer aldı.

TKİ DÖNEMİ 1984 - 2005

İşçi sayısı

2963

Kaza sayısı

Kayda geçen 2

CİNER DÖNEMİ 2005-2009

İşçi sayısı

1600

Kaza sayısı

Bilinmiyor

SOMA GRUBU DÖNEMİ 2009- sürüyor

İşçi sayısı

6600

Kaza sayısı

3

Soma'da işçi ücretleri

2.250 TL

En yüksek maaşı alan başçavuşların aylık ücreti

2.150 TL

Çavuşların aylık maaşı

1.900-2.000 TL

1. sınıf ustaların aylık ücreti

1.700-1.800 TL

2. sınıf ustaların aylık ücreti

1.500-1.600 TL

1. Yedek denilen usta yardımcılarının maaşı

1.300-1.400

Madane inen vasıfsız işçilerin aylık ücreti