Dolarda spekülatör oyunu

Merkez Bankası'nın kontrol edemediği döviz piyasasında uluslararası spekülatörlerin etkisi artıyor. Kurlarda 2001 'deki oyun oynanıyor

Merkez Bankası'nın kontrolü kaybedip, likiditenin iyice daraldığı döviz piyasasında meydan giderek artan bir şekilde uluslararası döviz spekülatörlerine kalmaya başladı. Başta Londra kaynaklı birçok yabana fon, tıpkı 2001'de olduğu gibi ucuza Türk Lirası borçlanıp dolara yatırım yaparak, hem dövizdeki artışı tetikliyor, hem de kısa vadede kur farkından önemli kârlar yazıyor. Merkez Bankası'nın dövize yeterli müdahaleyi yapmaması ve piyasadaki YTL fazlasının 15.7 milyar YTL gibi yüksek bir seviyede olması da oyunu daha kolay hale getiriyor.

Piyasada Mayıs ortasından sonra görülen bu işlemler son dönemde artmaya başladı. Özellikle geçen hafta dolarda yaşanan yüzde 7.99'luk hızlı yükselişte önemli rol oynadı.

Bu işleme 'YTL short'lamak deniyor. Burada yapılan, aslında geleneksel bir açık pozisyon işlemi. Ancak yatırıma bu kez döviz borçlanıp YTL almak yerine tersini yapıyor. Yani piyasadan YTL borçlanıp, döviz satın alıyor. Türk bankalarından YTL borçlanıp dövize geçen yatırıma, zaten likiditesi dar olan piyasada kurların hızla artmasına neden oluyor. Kurlarda normal zamanda 1 milyar dolarlık alımla yapılabilecek artışı 100-150 milyon dolarla gerçekleştiriyor. Ardından düşükten alınan döviz daha yüksek bir fiyattan satılıyor. Ortaya çıkan gelirden YTL borçlanma maliyeti düşülüyor ve geriye kalan miktar yatırımcının kârı oluyor. İşlem riskli ama getirişi büyük.

Kim yapıyor?

'YTL stortlama' oyununu oynayan yatırımcılar üçe ayrılabilir. Birincisi Türkiye'de pozisyonu olmayan ama siyasi belirsizlik ve Merkez Bankası'na duyulan güven bunalımını kullanan uluslararası spekülatörler. İkinci kesim Türkiye'de bono ya da hisse senedi pozisyonu olan yabana yatırımcılar. Bu grup ellerindeki varlıkları zararına satıp çıkmak yerine söz konusu işlemle kâr edip kayıplarını azaltmayı amaçlıyor. Üçüncüsü ise bir miktar yerli oyuncular.

Nasıl durur?

2001'deki 'YTL short'lama oyunu yaz ortasında 1.3 YTL seviyelerinde başlayıp Kasım 2001'de doların 1.7 YTL'ye çıkağı döneme kadar yaklaşık 4 ay sürdü. Oyunun uzamasında Merkez Bankası'nın IMF'ye verdiği taahhüt gereği döviz piyasasına doğrudan satış müdahalesi yapamaması etkiliydi. Kur belirli bir seviyeye geldikten sonra 'YTL shortlama'nın riski arta ve oyun durdu. Benzer işlemler 2001'den sonra kurdaki ikinci büyük dalga olan Mart-Temmuz 2002 döneminde de görüldü.

Spekülasyonun durması için iki yol var. Merkez Bankası yüklü bir döviz satışı ve keskin faiz artışıyla piyasayı kontrol alana alabilir. Ya da spekülatörün "Yeter" dediği nokta beklenir.