Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,67 yükseldi

Özete göre gıda grubu yıllık enflasyonu işlenmemiş gıda grubuna bağlı olarak artarken, enerji yıllık enflasyonu ise baz etkisi ile yükseldi. Türk lirasındaki değer kaybı etkilerinin zayıflamakla birlikte devam etmesiyle temel mal grubu yıllık enflasyonu bu dönemde yükselişini sürdürdü. Hizmet enflasyonu ise yüksek seviyesini korudu. Bu doğrultuda çekirdek fiyat endekslerinin yıllık artış oranı yükselirken mevsimsellikten arındırılmış verilerle hesaplanan yakın dönem enflasyon eğilimi yatay seyretti.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 0,83 puan artarak yüzde 9,51 oldu. Bu gelişmede temelde sebze fiyatlarının etkisiyle yıllık enflasyonu yüzde 11,48'e yükselen işlenmemiş gıda fiyatları belirleyici oldu. Diğer taraftan, işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon yavaşlama eğilimini sürdürdü.

Enerji fiyatları kasım ayında akaryakıt fiyatlarındaki gerilemeyle beraber yüzde 0,31 azalırken, bu grupta yıllık enflasyon baz etkisi kaynaklı yükselerek yüzde 1,26 düzeyinde gerçekleşti. Enerji grubu yıllık enflasyonunun aralık ayında da baz etkisi ile yükseleceği öngörülüyor.

Özete göre kasım ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 0,17 arttı ve grup yıllık enflasyonu 0,16 puan yükselişle yüzde 8,80 oldu. Yıllık enflasyon, lokanta oteller grubunda gerilerken diğer alt gruplarda yükseldi. Mevsimsellikten arındırılarak hesaplanan veriler ise hizmet enflasyonunun ana eğiliminde bir miktar yavaşlamaya işaret etti.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu kasımda 0,41 puanlık artışla yüzde 9,61'e yükseldi. Bu dönemde Türk lirasındaki birikimli değer kaybının etkileri belirli kalemlerde hafiflemekle birlikte hissedilmeye devam etti. Dayanıklı mal grubunda aylık fiyat artışları, önceki iki ayda kaydedilen yüksek seviyelerin ardından kasım ayında yavaşladı. Buna karşılık giyim fiyatlarındaki yukarı yönlü seyir bu dönemde de devam etti. Giyim ve dayanıklı dışı temel mallar grubunda ise yıllık enflasyon yüzde 8,67'ye yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış göstergeler temel mal enflasyonunun ana eğilimindeki yüksek seyrin sürdüğüne işaret etti.

Özete göre döviz kuru hareketlerinin gecikmeli etkileri enflasyonu olumsuz etkilemeye devam ederken, petrol fiyatlarındaki düşüş bu etkiyi sınırladı. Bu çerçevede, kasım ayında çekirdek enflasyon göstergeleri yükselmeye devam etti.

- "Son çeyrekte iç talebin büyümeye ılımlı düzeyde katkı vermesi beklenmektedir"

TÜİK tarafından açıklanan milli gelir verilerine göre, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde Gayrisafi Yurt içi Hasıla (GSYH) yıllık bazda yüzde 4 artış kaydetti. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle değerlendirildiğinde, milli gelir bir önceki çeyrek seviyesinin yüzde 1,3 üzerinde gerçekleşerek güçlü artış eğilimini korudu.

Harcama tarafından değerlendirildiğinde, ihracatın artması ve ithalatın gerilemesi sonucu net ihracat dönemlik büyümeye oldukça yüksek bir katkı yaptı. Bu çeyrekte tüketim harcamaları artarken yatırım harcamaları nispeten zayıf seyretti.

Sanayi üretimi ekim ayında iş günü sayısındaki artışın etkisiyle yıllık bazda belirgin bir yükseliş sergiledi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle üretim ekim ayında bir önceki ayda olduğu gibi yataya yakın bir seyir izledi ve üçüncü çeyrek seviyesinin yüzde 1 üzerinde gerçekleşti. Kasım ayına ilişkin göstergelerden taşıt ve elektrik üretimi gerilemiştir. İktisadi Yönelim Anketi (İYA)-son üç ay üretim ile Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) göstergelerinde ise yurt içi belirsizliklerin azalması sonucu artışlar görüldü. Bu çerçevede, sanayi üretiminin yılın son çeyreğinde dönemlik bazda artış sergileyeceği öngörülüyor.

Harcama tarafına ilişkin veriler, son çeyrekte daha ılımlı bir talep görünümüne işaret ediyor. Otomobil satışları üçüncü çeyrekteki sınırlı düşüşün ardından ekim-kasım döneminde bir önceki çeyrek ortalamasının altında kaldı. Beyaz eşya satışları da ekim-kasım döneminde gerileme kaydetti.

Yatırım malları ithalatı ekim ayında aylık bazda geriledi. İnşaat yatırımlarınadair göstergeler, inşaat faaliyetlerinde ılımlı bir seyre işaret ederken, firmaların gelecek dönem yatırımlarına ilişkin beklentilerinde ekim-kasım döneminde toparlanma gözlendi. Özetle, son çeyrekte iç talebin büyümeye ılımlı düzeyde katkı vermesi bekleniyor.

Özete göre son dönemde güven endekslerinde kayda değer bir toparlanma gözlenmesi iktisadi faaliyete dair aşağı yönlü riskleri sınırlıyor. İYA göstergelerinden son üç aya dair ihracat siparişlerinde ekim-kasım döneminde nispi bir iyileşme gözlenirken, yılın ilk üç çeyreğinde ılımlı bir seyir izleyen yurt içi siparişler ekim-kasım döneminde toparlanma eğilimine girdi. Ayrıca, son dönemde tüketici güveninde belirgin bir artış yaşandı. Benzer şekilde, yatırım ve istihdam beklentilerinde ekim-kasım döneminde iyileşme gözlendi. Bu gelişmeler doğrultusunda, gelecek dönemde güven kanalının iç talebi desteklemesi bekleniyor.

- "Cari dengedeki iyileşme eğilimi devam etmektedir"

Cari dengedeki iyileşme eğiliminin devam ettiği belirtilen özete göre, jeopolitik gelişmeler ihracat büyümesini sınırlasa da, Avrupa ülkelerine yapılan ihracatın güçlü artış eğilimi büyümeyi ve dengelenmeyi destekliyor.

Özete göre petrol fiyatlarındaki düşüşün gecikmeli yansımaları ve kredilerdeki yavaşlamanın da etkisiyle, cari dengedeki iyileşmenin gelecek dönemde de devam edeceği öngörülüyor.

Bu yılın eylül döneminde tarım dışı sektörlerde işsizlik oranı istihdamdaki artışın etkisiyle sınırlı oranda geriledi. Bu dönemde tarım dışı sektörlerde iş gücü de arttı. Alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, sanayi istihdamı üst üste üçüncü dönem geriledikten sonra eylül döneminde en yüksek oranlı artış gösteren sektör oldu.

İnşaat istihdamı sınırlı bir oranda yükseldi, hizmet istihdamı ise güçlü bir seyir izledi. Sanayi üretimi ve anket göstergeleri gelecek dönemde ılımlı istihdam artışı sinyali veriyor. İktisadi faaliyetteki görünüm doğrultusunda hizmet ve inşaat sektörlerinde istihdamın mevcut gidişatını koruyacağı öngörülüyor. Bu çerçevede, tarım dışı işsizlik oranının yılın son çeyreğinde gerileyebileceği düşünülüyor.

Özete göre yılın son çeyreğinde iç talebin daha ılımlı seyrettiği, dış talebin büyümeye destek verdiği değerlendiriliyor. Jeopolitik gelişmeler aşağı yönlü risk oluştursa da Avrupa ekonomilerindeki toparlanma dış talebi olumlu yönde etkiliyor. Yurt içi belirsizliklerin azalması ile birlikte artan tüketici güveni ile yatırım ve istihdam beklentilerinin gelecek dönemde iç talebin toparlanmasına katkı vermesi bekleniyor. Bu çerçevede, iktisadi faaliyetin istikrarlı büyüme eğilimini sürdürmesi öngörülüyor.

Murat Birinci